پوست و مو/ «لیکن پلان» چیست و چگونه درمان می شود؟

آخرين خبر/ ليکن پلان (Lichen Planus) ، يک بيماري ژنتيکي خارش دار مزمن در پوست است که به طور شايع به شکل پاپول (ضايعات کوچک برجسته بنفش رنگ) در نواحي مچ دست ، پا و ديگر نواحي بدن مانند پوست نواحي پايين تنه بروز ميکند که در صورت درمان نشدن بزرگتر شده و موجب عوارض جدي ميشود. بيماري ليکن پلان علاوه بر پوست ميتواند در موارد نادر در مخاط دهان، پوست سر و مو ، ناخن و حتي صورت بدون خارش آشکار شود که در اين صورت باعث ريزش مو ، تخريب ناخن و زخمهاي مقاوم دهاني و حتي تخريب موضعي پوست صورت با ايجاد لک تيره ميشود. علت بيماري ليکن پلان نوعي اختلال در سيستم ايمني بدن است که منشا ژنتيکي و فاميلي دارد و موجب ميشود نوعي هورمون يا ماده مخصوص در خون و پوست آزاد شده و يک فعاليت غيرطبيعي را در پوست و ساير نواحي ذکر شده از بدن آغاز کند که موجب خارش و بروز ضايعات کوچک برجسته ميشود. در تشديد يافتن و حتي آغاز بيماري ليکن پلان گاهي عواملي چون بيماريهاي داخلي مانند هپاتيت ، اختلال عملکرد کبد و ابتلا به بيماريهاي ويروسي و عفوني و مصرف برخي داروها ( آتنولول ، ليتيوم ، قرصهاي ضدبارداري ، بعضي آنتي بيوتيکها و …) ، استرس و مشکلات عصبي و روحي ، آلاينده ها و مواد شيميايي نقش بسزايي دارند. بايد دانست بيماري ليکن پلان ممکن است به طور کامل درمان و ريشه کن نشود ، اما با مراقبتها و پيگيريهاي لازم ميتوان آنرا کنترل و از عود و عوارض آن جلوگيري کرد. به همين جهت به بيماراني که مبتلا به ليکن پلان مخاط دهان ، مو و ناخن هستند توصيه ميشود براي جلوگيري از زخمهاي دهاني و امکان بدخيم شدن آن و جلوگيري از تخريب دائمي ريشه موهاي سر ( سيکاترسيل آلوپشي ) و ناخن به درمان سريع آن با توصيه پزشک متخصص پوست اقدام کنند. در تشخيص قطعي بيماري ليکن پلان و بيماريهاي همراه گاهي ممکن است از پوست يا مخاط دهان نمونه برداري (بيوپسي) همراه آزمايشات خوني و کبدي به عمل آيد. اهميت اين آزمايشها علاوه بر تشخيص بيماري و علل آن ، براي مصرف داروي پردنيزولون با عوارض جانبي آن است که گاهي اين بيماران براي رهايي از ليکن پلان نيازمند مصرف آن هستند. بنابراين اگرچه پردنيزولون داروي اول و مفيد در سرکوب سيستم ايمني بيش ازحد فعال شده در بيماري ليکن پلان متوسط تا شديد است ، اما عوارض آن در بيماران فشارخوني ، ديابتي ، مبتلا به بيماريهاي زمينه اي ( سل ، ايدز ، بيماريهاي عفوني انگلي ، مشکلات چشمي و استخوان ) بايد مورد توجه باشد.از اين جهت دوره درمان با آن که ممکن است تا ۳ ماه باشد ، نيازمند همکاري بيماران و پيگيري آنان در بروز عوارض احتمالي مصرف پردنيزولون است. توصيه به مصرف شير و لبنيات و فعاليت بدني و ورزش ميتواند عوارض اين دارو را به حداقل برساند.فراموش نکنيم دوره مصرف پردنيزولون بايد کامل باشد ، به اين صورت که بعد از توقف و بهبود بيماري به تشخيص پزشک مصرف دارو آرام آرام کم شده تا قطع شود و از قطع ناگهاني دارو جدا خودداري کنيد ، زيرا موجبات عود و مقاومت بيماري ميشود. اما فرمهاي خفيف تا متوسط بيماري با مصرف بعضي پمادها و کرمهاي موضعي (فلوسينولون ، کلوبتازول ، تريامسينولون) و قرصهاي ضدخارش ( لوراتادين ، سيتيريزين و …) قابل درمان است و افراد خانواده نبايد نگران سرايت بيماري باشند ؛ زيرا مسري نيست. نکات زير به طور حتم در بهبود موثرند: ۱. ويتامين A چه به شکل رتينول چه به شکل ترکيب هاي رتينوييد اسيد و رتينوييدها مي تواند موثر باشد اما حتما بايد زيرنظر متخصص تجويز شود زيرا مصرف بالاي ويتامين A مسموميت زاست. ويتامين A عامل تقويت کننده سيستم ايمني است و به اين ترتيب مي تواند به فرد مبتلا کمک کند. پمادهاي رتينوييدي هم قابل استفاده است و توسط پزشک تجويز مي شود. ۲. امگا۳ روي تري گليسيريد خون اثر گذاشته و خواص ضدالتهابي و تعديل کنندگي دستگاه ايمني دارد. در بيماري ليکن پلان ضايعات خارش دار ملتهب هستند و مصرف اسيدهاي چرب امگا۳ مي تواند به کاهش التهاب و خارش آنها کمک کند اما ماهي هاي چرب و چربي هاي ماهي ممکن است به ذائقه بسياري از افراد خوش نيايد بنابراين ناگزير بايد مکمل آن را مصرف کرد. دوز مصرف و نوع مکمل و حتي نحوه مصرف را متخصص تعيين مي کند. ۳. عنصر روي که در انواع گوشت ها، غلات و به خصوص مغزدانه ها وجود دارد مي تواند در درمان بيماري نقش داشته باشد. واکنش هاي ايمني به شدت به عنصر روي حساس و وابسته است. ۴. ويتامين C اثرات آنتي هيستاميني دارد و ضدخارش است و مي تواند در درمان بيماري به کار گرفته شود ولي ميزان دوز مصرفي آن بايد زيرنظر متخصص تغذيه تجويز شود. ۵. از قديم براي بثورات پوستي خارش دار مصرف آب هندوانه و کرفس توصيه مي شده است. آب کرفس حاوي کاروتونوييد است که آنتي اکسيدان و ضدالتهاب بوده و مي تواند کمک کننده باشد. آبميوه هاي طبيعي هر چند خوب هستند اما فراموش نکنيم اگر مازاد بر نياز بدن مصرف شوند کالري اضافي دارند. در ضمن مصرف خود ميوه به دليل فيبري که دارد بهتر از آبميوه است. نظر طب سنتي درباره اين بيماري اين بيماري ناشي از غلبه سودا است.موارد زير را رعايت کنيد: الف)سرکه انگبين(۲ ليوان عسل+۲ ليوان عرق نعنا+۱ ليوان سرکه طبيعي) از اين ترکيب يک سوم ليوان ريخته الباقي را آب ريخته يکساعت بعد از شام ميل کنيد.(۶ ماه) ب) کاهش سودازاها ج)حجامت عام هر ۴۰ روز يکبار ۳ مرحله درمان گياهي ليکن پلان گلبرگ ها و برگهاي شقايق را در آب کمي بجوشانيد و روي محل بگذاريد موثر است غذاهاي تند و ادويه دار، مرکبات، محصولات گوجه فرنگي، نوشدنيهاي محتوي کافئين مثل قهوه و غذاهاي حساسيت زا مثل فلفل و بادمجان چيپس و ... مي توانند سبب تشديد ليکن پلان بخصوص در صورت وجود زخمهاي باز شوند. پرهيز از استرس و نگراني و خستگي يا کار زياد در بهبود اين مشکل نقش دارد.