کودک/ چرا کودکان افسرده می‌شوند؟

سلامت نيوز/ يک دکتراي روانشناسي کودک و نوجوان با اشاره به اينکه سردرد، دل درد، سرگيجه و حالت تهوع از نشانه‌هاي جسماني افسردگي در کودکان است، گفت: سختگيري‌هاي افراطي پدر و مادر هم مي‌تواند باعث افسردگي و بي‌پناهي شود. بنابراين روان درماني حمايتي، آموزش والدين، تغيير محيط و به دست آوردن نکات مطلوب از نکات مهمي است که در درمان افسردگي کودک بايد به آنها توجه کرد. دکتر محمد زارع نيستانک با اشاره به اينکه افسردگي در کودک و بزرگسال معناي مشابهي ندارد و نشانه‌هاي هر کدام متفاوت است، گفت: به طور کلي افسردگي عبارت است از احساس درماندگي که گاهي اين اختلال علائم جسماني دارد و گاهي علائم رواني. در بسياري از موارد نيز علائم جسماني و رواني همزمان مشاهده مي‌شود. وي اضافه کرد: پژوهش‌ها نشان داده است که افسردگي مي‌تواند از آغاز زندگي يعني دوران نوزادي هم پديد آيد. به عنوان مثال زماني که نوزاد به مرحله‌اي از رشد مي رسد که مادر خود را مي شناسد (شش تا هشت ماهگي) جدا شدن از مادر موجب بروز حالات افسردگي در طفل مي‌شود. زارع نيستانک با بيان اينکه کودک افسرده فاقد انرژي لازم است و احساس خستگي مي‌کند، گفت: از لحاظ ظاهر نيز رنگي پريده دارد. تمرکز حواس او پايين مي‌آيد؛ به طوري که قادر به توجه کردن و تمرکز داشتن نيست و خود را فردي بي‌ارزش و بي‌کفايت احساس مي‌کند. افکار مربوط به مرگ هم در او بروز مي‌کند. فکر خودکشي (البته بدون طرح و نقشه معين) نيز در بعضي کودکان افسرده ديده مي‌شود. اين دکتراي روانشناسي کودک و نوجوان يادآور شد: کودکان افسرده به لحاظ پايين بودن سطح توجه تمرکز، اغلب قادر به درس خواندن نيستند. يادگيري آنها کند مي‌شود و علاقه‌اي به درس و مدرسه نشان نمي‌دهند. افت تحصيلي براي آنها پيش مي‌آيد و حتي برخي از آنها پس از چند روز تعطيلي و به مدرسه رفتن، ابراز بي‌علاقگي مي‌کنند. وي افزود: به تدريج اين فقدان تمايل به ترس از مدرسه تبديل مي‌شود. در اين شرايط والدين اغلب علت را در مدرسه جست‌وجو مي‌کنند؛ در حالي که اغلب علت اين نوع ترس، افسردگي کودک است و از آن جا که کودکان افسرده بسيار به مادر وابسته مي‌شوند، نگران از دست دادن مادر يا بيمار شدن او هستند و به اين ترتيب از مدرسه دوري مي‌کنند. زارع نيستانک گفت: سردرد، دل درد، سرگيجه و حالت تهوع را از ديگر نشانه‌هاي جسماني افسردگي است. از علائم رفتاري ديگر نيز مي‌توان به مواردي مانند دروغگويي، دزدي و تمايل به کار خلاف اشاره کرد. اين دکتراي روانشناسي کودک و نوجوان خاطرنشان کرد: گاهي رفتار والدين از نوع آزاردهنده، تحقير کننده و مقايسه کننده است که حالات افسردگي را در کودک به وجود مي‌آورد. در پاره‌اي از موارد هم مادر خود افسرده است و کودک در اثر مجاورت با او ناخواسته تمامي حالات وي را دريافت مي‌کند. به طور کلي چنانچه محيط زندگي کودک، مطلوب نباشد (از نظر محبت و توجه) و نيازهايش ارضا نشود، خطر افسردگي براي وي وجود دارد. زارع نيستانک يادآور شد: خانواده و فضاي رواني آن در پيشگيري از افسردگي و درمان اين اختلال تاثير بسيار دارد. البته در صورتي که افسردگي حاصل عوامل دروني باشد، درمان آن قدري متفاوت است و بايد کودک نزد روانپزشک متخصص روان درماني انجام شود. وي گفت: براي درمان افسردگي‌هاي محيطي (که بيشترين نوع افسردگي کودکان را شامل مي‌شود) ساختن فضايي دوستانه و صميمانه، فضايي که کودک در آن احساس کند همه دوستش دارند و نيازهايش را به موقع و به جا برآورده مي‌کنند، از مهم‌ترين عوامل است. زارع نيستانک تاکيد کرد: وجود محيطي سرشار از عشق و محبت و روابطي سالم و صميمي براي کودکان ضروري است و نبايد آنها را از اين نعمت محروم کنيم. همچنين بايد بکوشيم روابط بچه‌ها با دوستان و بستگان به طريقي مثبت و مؤثر پيوسته برقرار باشد. آرزوها، خواسته‌ها و تمايلات منطقي و طبيعي پاسخ داده شوند و سعي کنيم جلوي فقدان آنچه را که ضروري و لازم است، بگيريم. اين دکتراي روانشناسي کودک و نوجوان در باره عواملي که به بروز افسردگي کمک مي‌کنند گفت: براي پيشگيري بايد به نکاتي مانند جدا شدن از خانواده و منابع حمايت کننده عاطفي، عوض کردن منزل، تبعيض بين فرزندان و مقايسه کردن آنها با يکديگر و به رخ کشيدن نکات منفي کودک و ابراز نکردن صفات مثبت وي توجه کرد. وي گفت: در درمان کودکان افسرده توجه به علت افسردگي اهميت فراوان دارد؛ براي مثال چنانچه منبع حمايتي‌اي را که کودک از دست داده بشناسيم، مي‌توانيم جايگزين خوبي براي او در نظر بگيريم. اجازه دهيد کودک افسرده صحبت و احساس خود را بيان کند. به احساس وي احترام بگذاريد و سعي کنيد با تغيير رفتار خودتان تفسير کودک از وقايع پيرامونش را عوض کنيد. گاهي نيز لازم است محيط کودک را قدري تغيير دهيد. وي گفت: کودکان خود بهترين منابع اطلاع رساني به بزرگسالان هستند. يعني از کودک مي‌توانيم اطلاعاتي در مورد اينکه چرا غمگين است به دست آوريم. در بسياري موارد، افسردگي کودک به نوع رابطه او با عزيزانش به خصوص مادر مربوط مي‌شود. گاهي نيز رفتار خشونت بار پدر و عدم ابراز عشق و محبت توسط وي به بروز حالات غم‌زدگي و افسردگي در کودک مي‌انجامد. در اين صورت آموزش والدين براي اين که چگونه با فرزندشان رفتار کنند مي‌تواند بسيار کمک کننده باشد. اين دکتراي روانشناسي کودک و نوجوان تاکيد کرد: سختگيري‌هاي افراطي پدر و مادر هم مي‌تواند باعث افسردگي و بي‌پناهي شود. بنابراين روان درماني حمايتي، آموزش والدين، تغيير محيط و به دست آوردن نکات مطلوب، از نکات مهمي است که در درمان افسردگي کودک بايد به آنها توجه کرد. زارع نيستانک در پايان گفت: اگر علائم افسردگي در کودک شما ادامه داشت به‌ گونه‌اي که به سلامت ‌وي ضربه زند، مانند کم خوابي يا کم اشتهايي و اگر ريشه افسردگي کودک شما ژنتيکي است حتما از يک متخصص کمک بخواهيد و نگذاريد وضعيت کودک­تان وخامت پيدا کند، چرا که افسردگي مي‌تواند لطمه‌هاي زيادي به فرزندتان وارد کند و هر چه سريع‌تر درصدد درمان آن برآييد، بهتر است.