دکتر سلام/ بهترین راه های پا پرانتزی

علت و درمان زانو (پا) پرانتزي بدون جراحي بيماري زانو ضربدري و پرانتزي از بيماري هاي شايع در کودکان است.هنگامي که کودکي که دچار قوس پا است،مي ايستد در حالي که پاهايش در کنار هم هستند، فضاي مشخصي بين ساق پاها و زانوهاي او وجود دارد. چنين چيزي مي تواند ناشي از انحناي يک يا هر دو پا به سمت بيرون باشد. غالبا با راه رفتن کودک اين ظاهر قوسي پاها بزرگنمايي مي شود. در بسياري از موارد قوس پا، کودک اضافه وزن قابل توجهي دارد. با همه اين ها قوس پا در نوجوانان زياد شايع نيست. ژنوواروم، زانوي درون گرد، زانو پرانتزي يا پاکماني ( واروس بيش از حد ) اختلال در مفصل زانو است که در آن زانو ها از هم فاصله زيادي مي گيرند. زانوي من پرانتزي است؟ براي اين که بتوانيد زانوي پرانتزي را تشخيص دهيد، بايد از فرد بخواهيد به صورت طاقباز روي کمر خود دراز بکشد. سپس هر دو پا را در حالت آزاد، کنار هم قرار داده تا بتوانيد فاصله دو کنديل داخلي ران‌ها را اندازه‌گيري کنيد. تشخيص زانوي پرانتزي براي کسي که اطلاعات درستي از اين ناهنجاري ندارد سخت‌تر است؛ مگر اين که اين تغييرشکل آن قدر زياد شده باشد که حتي افراد غيرمتخصص نيز بتوانند زانوي پرانتزي را از زانوي سالم تشخيص دهند.فاصله دو کنديل داخلي ران در زانوي پرانتزي درجه‌هاي مختلفي دارد. در درجه اول اين ناهنجاري، فاصله دو کنديل داخلي ران به 2.5 سانتي‌متر مي‌رسد. در درجه دوم اين فاصله 2.5 تا 5 سانتي‌متر بوده و اگر همين فاصله بيشتر از 5 تا 7.5 سانتي‌متر باشد، زانوي پرانتزي وارد درجه سوم خود مي‌شود. در درجه چهارم، فاصله دو کنديل داخلي ران از 7.5 سانتي‌متر نيز مي‌گذرد. حتي در صورتي که ميزان فاصله دو کنديل داخلي ران کم باشد، تغيير شکل در اين ناحيه توسط متخصص پزشکي ـ ورزشي قابل تشخيص است. علائم و نشانه ها پرانتز بودن پاها علائم زانوي پرانتزي درکودکان مشهود نيست و عموما هيچ علائمي ندارند. بزرگسالان با وارد کردن فشار بيش از حد بر مفصل زانو در داخل زانوي خود احساس درد مي کند. همچنين با کشيدگي تاندون در قسمت خارجي زانو نيز احساس درد مي کنند. آيا زانوي پرانتزي من نياز به عمل جراحي دارد اگر تنها مشکل شما شکل زانو است جواب منفي است. شما نياز به جراحي نداريد. اگر تغيير شکل زانوي شما همراه با درد زانو است ممکن است نياز به جراحي داشته باشيد. بگذاريد قدري بيشتر مسئله را باز کنيم. ممکن است تنها مشکل شما اين باشد که از شکل پرانتزي زانوي خود ناراحت هستيد ( درست مثل کسي که از شکل بيني خود ناراحت است). در اين صورت جراحي اصلاح شکل زانو، براي شما حکم يک عمل جراحي زيبايي را دارد. البته در اين صورت ميتوانيد به تصميم خودتان از پزشک ارتوپد بخواهيد زانوي شما را جراحي و صاف کند ولي بايد بدانيد اين کار عاري از خطر نيست. احتمال بروز مشکلات در اين جراحي خود خواسته بيش از يک عمل جراحي زيبايي بيني است. اين عمل جراحي، يک عمل نسبتاٌ بزرگ است و احتمال خطراتي مانند عفونت محل عمل، شکستگي استخوان، جوش نخوردن يا دير جوش خوردن محل جراحي، آسيب به عروق يا اعصاب ناحيه عمل، لخته شدن خون در عروق ساق و يا ايجاد درد زانو بعد از جراحي وجود دارد. علت پا پرانتزي بسياري از نوزادان با توجه به وضعيت قرار گيري در رحم با پا پرانتزي به دنيا مي آيند. معمولا، مشکل زانوي پرانتزي جاي هيچ گونه نگراني ندارد و وقتي کودک بزرگتر شد، پرانتزي بودن پا برطرف مي شود. از ديگر علل پا پرانتزي مي توان به موارد زير اشاره کرد: بيماري بلانت در بيماري بلانت، استخوان هاي ساق پاي کودک به صورت غيرعادي رشد مي کنند و انحنايي زير زانوها بوجود مي آيد. وقتي کودک شروع به راه رفتن مي کند، خميدگي پاها شدت پيدا مي کند. علائم زانو پرانتزي از ابتداي شروع آن مشخص است، اما در بعضي از موارد، علائم بيماري تا زماني که کودک به دوره نوجواني نرسيده باشد قابل مشاهده نيست. با گذشت زمان، زانوي پرانتزي منجر به بروز مشکلات مفصلي در زانوها مي شود. بيماري بلانت در بين زنان شايع تر است. کودکان چاق بيشتر در معرض ابتلا به اين بيماري قرار دارند، زيرا زودتر شروع به راه رفتن مي کند. بر طبق مطالعات، کودکان بايد بين ماه 11 ام تا چهاردم زندگي خود راه رفتن را شروع کنند. اين بيماري تيبيا وارا نيز ناميده مي شود. نرمي استخوان ديگر علل زانو پرانتزي نرمي استخوان است که يک بيماري اي است که ناشي از فقر ويتامين دي در بلند مدت است. اين بيماري باعث نرمي و ضعيف شدن استخوان ها و پرانتزي شدن پاها مي شود. بيماري پاژه اين بيماري اثري منفي بر شکست و بازسازي استخوان ها دارد. در نتيجه، بازسازي استخوان ها به خوبي صورت نمي گيرد. با گذشت زمان، اين مساله منجر به زانوي پرانتزي و مشکلات مفصلي ديگر مي شود. بيماري پاژه در بين سالخوردگان شايع تر است و به خوبي مي توان آن را با تشخيص و درمان اوليه مديريت کرد. سندرم آکندروپلازي شايع ترين نوع کوتاه بودن قد مادرزادي ناشي از بيماري اي است که سندرم آکندروپلازي ناميده مي شود. اين بيماري اختلال رشد استخوان است که با گذشت زمان منجر به پاي پرانتزي مي شود. ساير علت زانو پرانتزي شامل موارد زير مي شود: شکستگي استخواني که به درستي درمان نمي شود رشد غيرمعمول استخوان ها يا بي قوارگي استخوان مسموميت با سرب مسموميت با فلورايد بدشکلي ناشي از آرتريتي است که داخل زانو را بيشتر از قسمت خارجي آن تحت تاثير قرار مي دهد. اين مساله باعث فرسايش عضروف داخلي مفصلي و استخوان مي شود. اين مشکل همچنين زماني بوجود مي آيد که شکستگي استخوان با خميدگي خارجي بهبود پيدا مي کند. آسيب ديدگي صفحه رشد مفصل زانوي کودک، مخصوصا در داخل، منجر به رشد نامتوازن استخوان مي شود. اين مساله باعث پرانتزي شدن پا مي شود. پاي پرانتزي به بيماري نرمي استخوان نيز مرتبط است. نرمي استخوان يکي از بيماري استخوان در دوران کودکي است که ناشي از کمبود ويتامين دي در رژيم غذايي است. روش اندازه گيري زانوي پرانتزي براي اندازه گيري اين اختلال فرد بدون کفش و جوراب در حالي که زانوها و ران ها وي ديده مي شود بدون هيچ گونه انقباض غير طبيعي در عضلات ناحيه ران مي ايستد. زانو بايد در حالت اکستنشن کامل قرار گرفته و قوزک هاي دو پا به گونه اي به هم بچسبد که استخوان کشکک به روبرو باشند.در اين حالت فاصله بين دو کنديل داخلي رانها (فوق لقمه داخلي ران) به وسيله متر نواري، خط کش، کوليس و يا کاليپر مخصوص اندازه گيري و ثبت مي شود. در برخي متون بيشترين فراواني بين اين دامنه ۲ تا ۴ سانتي متر قيد شده است. توصيه هاي بهداشتي و حرکات اصلاحي براي اصلاح اين ناهنجاري،ضمن اجراي تمرينهاي و حرکات اصلاحي بايد توصيه هاي زير مد نظر قرار گيرد: *در صورت وجود اضافه وزن بکوشيد آن را کاهش دهيد. *سعي کنيد هنگام راه رفتن،دويدن و ايستادن،لبه ي داخلي پا فعالتر باشد(روي لبه داخلي پا فشار بياوريد) *تمرينهاي اصلاحي بايد به گونه اي طراحي شود که ضمن ايجاد جنبش پذيري و تحرک در مفصل زانو،موجب تقويت عضلات جانب داخلي پا و عضلات درون گرداننده ساق پا شود،مثل عضلات نيمه غشايي،نيمه وتري،خياطه و پهن داخلي.همچنين تمرينهاي ديگري بايد انجام داد که باعث کشش و انعطاف عضلات جانب خارجي پا مثل عضله کشنده پهن نيام شود. ملاحضات اصلاحي و درماني اصلاح زانوي پرانتزي ساختاري، عمدتا با استفاده به موقع از بريس در دوره هاي مناسب امکان پذير مي شود. به طور معمول، قرار دادن گوه خارجي در کف پا يا پاشنه توصيه نمي شود زيرا به دنبال کماني شدن ساقها، پا به پرونيشن تمايل پيدا مي کند. اصلاح اين نوع ناهنجاري نياز به اصلاح ساختار اسکلتي دارد که فقط در موارد شديد توصيه به استفاده از جراحي براي اصلاح اين وضعيت مي شود. در مورد زانوي پرانتزي وضعيتي هم مي توان ملاحضات اصلاحي زير را در نظر گرفت: *ارائه حرکات تقويتي براي عضلات جانب خارجي ساق و ران *ارئه حرکات کششي براي کپسول داخل زانو *تصحيح راه رفت به صورتي که پنجه مستقيم و در مسير خط پيشروي قرار گيرد. *تصحيح کفش و تعويض کفشهايي که سائيدگي جانب خارج آنها بيشتر از حد معمول است. *پرهيز از نشستن در وضعيت چهار زانو درمان پا پرانتزي پاي پرانتزي را در سنين پايين ممکن است بتوان با روش‌هاي درماني بدون جراحي بهبود يابد اما با بالا رفتن سن کودک ميزان پاسخ دهي به درمان‌ها رفته رفته کاهش ميابد . در صورت مناسب بودن سن کودک روش هاي غير جراحي جهت درمان زانوي پرانتزي به کار گرفته مي شود اما در صورت بالا بودن سن کودک ( بالاي 4 سال معمولا) و يا عدم پاسخ دهي به روش هاي درمان غير جراحي ، گزينه جراحي مد نظر قرار خواهد گرفت . در ادامه انواع روش هاي جراحي و غير جراحي بررسي شده است. فيزيوتراپي، ورزش و حرکات اصلاحي تمرينات اصلاحي و ورزش هاي مخصوصي مربوط به پاي پرانتزي براي تقويت عضلات اطراف زانو و بالايران طراحي شده‌اند .براي کودکاني با سن خيلي کم، که زانو پرانتزي در آنها تشخيص داده شده، نرمش و حرکات اصلاحي پاي پرانتزي ويژه مي تواند اثر بخش باشد. درمان‌هاي دستي و ماساژ اين روش درماني نيز براي کودکان با سن پايين انجام مي شود و اگر به صورت منظم انجام شود مي‌تواند به رفع انحراف زانو کمک کند . بريس هاي مخصوص يکي ديگر از اقداماتي درماني استفاده از بريس هاي مخصوص پاي پرانتزي مي باشد که در صورت تشخيص بيماري پاي پرانتزي در سنين کم به کار گرفته ميشود. اين بريس ها با اصلاح راستاي پاي کودک به مرور زمان انحنا و انحراف زانو را کاهش مي‌دهد . اين روش درماني در موارد ميزان انحراف کمتر زانو مي تواند موثر باشد . کفي و کفش طبي استفاده ازکفش هايي که براي پاي پرانتزي طراحي شده است باعث تنظيم پاها و پيشگيري از آسيب ديدن آنها مي‌شود . طراحي اين کفش‌ها يا کفي هاي مخصوص به صورتي است که در کناره‌هاي بيروني پا،ضخامت کفي کفش بيشتر است و باعث کاهش دردهاي شديد و بهبود وضعيت تعادل پاها مي‌شود. عمل جراحي در موارد ي که حالت پرانتزي پا کاملاً برطرف نمي‌شود و يا سن بيمار بالا رفته است و تا کنون درماني براي وي صورت نگرفته است و در موارد شديد انحراف زانوها که روش هاي درماني بدون جراحي موفقيت آميز نباشند انجام عمل جراحي به عنوان يک گزينه درماني مطرح مي شود. اگر بدشکلي زانوها شديد باشد، آن‌گاه به والدين توصيه مي‌شود تا براي اصلاح و رفع کامل پاي پرانتزي عمل جراحي را به عنوان يک گزينه درماني مد نظر قرار دهند. پرانتزي بودن پاها به دلايل فيزيولوژيک در موارد نادري ، پرانتزي بودن پاي کودکي که به دلايل فيزيولوژيک ميباشد ، به خودي خود اصلاح نمي شود. در اين صورت با بالا رفتن سن کودک ممکن است ظاهر نامناسب پاها براي خود شخص و خانواده او ناخوشايند باشد. در چنين مواردي که ميزان بدشکلي و خميده بودن پاها شديد باشد مي توان با عمل جراحي آن را برطرف نمود. پرانتزي بودن پاها به علت بيماري بلانت در صورتي که در کودکان مبتلا به بيماري بلانت ، با وجود استفاده از بريس مخصوص ، خميدگي پاها پيشرفت کند ، با رسيدن کودک به سن 4 سالگي نياز به انجام عمل جراحي مي باشد. . انجام عمل جراحي مي تواند پيشروي روند پرانتزي شدن پاها را متوقف کند و از آسيبي که پرانتزي بودن پاها مي تواند به صفحات رشد استخوان ساق پاي کودک بزند ، جلوگيري کند. همچنين کودکاني که در سن بالاتر مبتلا به بيماري بلانت مي شوند نيز بايد براي اصلاح پرانتزي بودن پاها عمل جراحي انجام دهند. پرانتزي بودن پاها به علت بيماري ريکت در مورد کودکان مبتلا به بيماري ريکت نيز در صورت درمان نشدن و پيشروي بد شکلي پاها ، با وجود مصرف دارو ، نياز به انجام عمل جراحي مي باشد . روش انجام جراحي روش هاي مختلفي براي درمان پاي پرانتزي وجود دارد. اين روش ها به دو دسته تقسيم مي شوند : هدايت رشد استخواني در اين روش صفحات رشد استخواني در سمتي از استخوان ساق که رشد طبيعي دارد متوقف مي کند با انجام اين کار رشد غير طبيعي استخوان در سمت ديگر ( که رشد بيش از حد دارد) نيز متوقف مي شود. بدين ترتيب بعد از انجام عمل با رشد طبيعي پاها ، حالت پرانتزي بودن آن ها اصلاح مي شود . برش استخوان ساق پا در اين روش استخوان ساق پا ، در قسمت زير زانو ها ، برش داده مي شود و سپس استخوان با استفاده از صفحات و پيچ هايي ( که در قسمت داخلي يا خارجي استخوان قرار داده مي شوند) در راستاي صحيح قرار داده مي شود تا در همين حالت دوباره جوش بخورد. بعد از انجام عمل جراحي ممکن است پا را گچ کنند تا استخوان پا تا زمان بهبودي و جوش خوردن کامل ثابت بماند. براي چند هفته پس از جراحي نياز است که بيمار از عصا براي راه رفتن کمک بگيرد و پزشک ، شخص را براي بازيابي توان عضلاني و دامنه حرکتي پاها به فيزيوتراپي ارجاع دهد . پزشک جراح در مورد مدت زمان لازم براي ريکاوري و بازگشت به سطح فعاليت قبلي تمامي اطلاعات لازم را به بيمار مي دهد . عوارض پا پرانتزي بودن افراد مبتلا به پاي پرانتزي به احتمال بيشتري در سنين پايين به آرتروز زانو دچار مي شوند. وقتي فردي مبتلا به زانوي پرانتزي است، حالت بدن باعث فشار غير عادي به مفاصل زانو و مچ پا مي‌شود که اين خود باعث التهاب مفصل مي‌شود. چنين چيزي مي‌تواند غضروف و بافت‌هاي اطراف مفصل زانو را از بين ببرد و منجر به مشکلات راه رفتن شود. اشخاص مبتلا به زانوي پرانتزي علاوه بر آرتروز در معرض دردهاي مزمن و التهاب مچ پا، زانو و لگن نيز قرار دارند که مي‌تواند به اختلالات در راه رفتن و حالت بدن منجر شود از اين رو درمان به موقع پاي پرانتزيدر زمان مناسب از اهميت بسزايي برخوردار است با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد