دکتر سلام/ چه زمانی و به چه علت به واکسن کزاز نیاز داریم؟

مجله دلگرم/ کُزاز يا تتانوس ( Tetanus) نوعي بيماري عفوني است که به سبب سم باکتري بي‌هوازي گرم‌مثبت کلوستريديوم تتاني پديد مي‌آيد و به دليل انقباض‌هاي دردناک دايمي ماهيچه‌هاي اسکلتي و حملات مشخص است. باکتري کلوستريديوم تتاني در گرد و خاک قالي که به وسيله کفش آلوده مي‌شود و مخصوصاً در خاک مزارع و باغچه‌ها و کوچه‌ها و اصطبل‌ها يافت مي‌شود و از طريق زخم به بدن راه مي‌يابد. کار واکسن کزاز چيست؟ در واقع اين واکسن حاوي سموم غيرفعالي است که تنها باعث تحريک و فعال شدن سيستم ايمني بدن شده و به توليد پادزهر در بدن منتهي مي‌شود. زماني که بچه هستيد، واکسن کزاز را همراه با يک سري ترکيبات ديگر به شما تزريق مي‌کنند تا در برابر بيماري‌هايي همچون ديفتري و سياه‌ سرفه از شما محافظت کند. علايم بيماري کزاز علايم اوليه بيماري کزاز ناراحتي و بي‌خوابي است. به زودي عضلات فک و زبان تشنج پيدا مي‌کند و بيمار قدرت باز کردن دهان را براي حرف زدن نداشته و جويدن غير ممکن مي‌شود. به دنبال تشنج عضلات فک و زبان، عضلات سر و صورت، گردن، ساعد، دست و پا و بالاخره کمر نيز متشنج مي‌شود. تشنج عضلات صورت سبب پيدايش قيافه خندان به نام لبخند کزازي و تشنج عضلات کمر موجب خميدگي آن به جلو مي‌شود. اين تشنجات دردناک هستند. تب مختصر در حدود ۳۸ درجه‌است. بيماري کزاز از چند روز تا چند هفته طول مي‌کشد و بالاخره تشنج عضلات تنفسي باعث مرگ بيمار مي‌شود. معالجه با سرم ضد کزاز در صورتي مؤثر است که سم ميکروب به سلول‌هاي عصبي نرسيده باشد. بعلاوه عضلات قفسه سينه، شکم و پشت نيز ممکن است دچار گرفتگي شوند. گرفتگي شديد عضلات تنفسي منجر به تنفس مشکل براي بيماران مي‌گردد. علائم و نشانه‌هاي کزاز در هر زماني (چند روز تا چند هفته) بعد از صدمه ظاهر مي‌شوند. دوره کمون براي اين بيماري بين ۵ روز تا ۱۵هفته مي‌باشد. ميانگين دوره نهفتگي ۷ روز مي‌باشد. پيشگيري از کزاز اکثر موارد کزاز در افراد غير ايمن و کساني که دوز يادآرو کزاز را طي 10 سال گذشته دريافت نکرده‌اند، رخ مي‌دهد. به منظور حفاظت از بيماري کزاز دو گونه آمادگي ضروري مي‌باشد:تزريق واکسن کزاز طبق برنامه کشوري که يک عامل مصونسازي موثر در بين کودکان و همچنين زنان در سنين حاملگي است. يکي از مهمترين روشهاي حفاظت جامعه برعليه بيماري کزاز ، حفظ سطح ايمني عمومي ، انجام ايمن‌سازي عادي پيش از وقوع بلايا و همچنين پاکيزه نمودن اوليه و کافي جراحات و زخمها مي‌باشد، چنانچه در بيماريهايي که داراي جراحات باز مي‌باشند، رعايت سطح کامل ايمني نگردد، واکسن کزار يک روش پيشگيري موثر بشمار خواهد رفت. در مورد آمادگي دوم ، آنتي‌توکسين کزاز (ايمونوگلوبولين کزاز TIG) بايد بطور مجزا و تحت نظر پزشک به بيماران مجروحي که طي 10 سال گذشته واکسن کزاز دريافت نکرده‌اند، تجويز گردد. افزايش فوق العاده بيماري کزاز معمولا" پس از بروز بلاياي طبيعي رخ نمي‌دهد، بنابراين واکسيناسيون عمومي جامعه بر عليه بيماري کزاز ضروري نبوده و تصور نمي‌شود که در کاهش بيماري مصدومان موثر باشد. واکسيناسيون عمومي ممکن است در کمپها و اردوگاههاي منطقه و جهت تعداد بيشماري از کودکان برعليه بيماري سرخک ، سياه سرفه ، و احتمالا" پوليو و ديفتري توصيه مي‌گردد. علت بيماري کزاز نام باکتري عامل بيماري "کلستريديوم تتاني" است که در خاک، غبار و مدفوع حيوانات يافت مي شود.اين باکتري از طريق يک بريدگي يا زخم باز به بدن وارد مي‌شود. اغلب اين باکتري از طريق زخم سوراخ ‌شده عميق ناشي از اشيايي تيز مانند چاقو يا ناخن، فرد را آلوده مي‌‌کند. هنگامي که باکتري وارد زخم تازه عميق مي گردد، اسپورهاي باکتري يک سم قدرتمند به نام "تتانواسپاسمين" را توليد مي نمايند. اين سم بر عملکرد سيستم عصبي اثر مي کند و باعث گرفتگي عضلاني شديد (شايع ترين علامت تتاني) مي شود. آيا فقط زماني که فرد دچار جراحت يا آسيب شد بايد کزاز زد؟ خير. در واقع زخم‌هاي خاصي به نام «زخم‌هاي آماده‌ي کزاز» وجود دارد. اگر دچار يکي از انواع زخم‌هاي زير شديد حتما بايد کزاز بزنيد. زخم‌هاي سوختگي که به جراحي نياز دارد. زخم‌هايي با خراش شديد که باعث شده بافت‌هاي زياد پوست از بين برود. آسيب‌‌ها يا زخم‌هايي که به خاطر گاز گرفتن حيوانات رخ داده، خصوصا اگر زخم با خاک يا کود تماس داشته باشد. زخم‌هايي که به خاطر برخورد با ابزار و وسايل خارجي مانند ميخ، چوب، يا ابزار تيز ايجاد شده باشد. خراش‌هاي و شکاف‌هاي شديد که منجر به رؤيت استخوان مي‌شود. زخم‌هايي که عفوني مي‌شود. چه کساني بيشتر در معرض خطرند؟ بيماري کزاز اغلب گروه‌هايي از جامعه که سر و کارشان با خاک و فلزات آلوده است از جمله کشاورزان و آهنگران را تهديد مي‌کند. همچنين نوزاداني که هنگام تولد، بند ناف شان با اشياي آلوده و بدون ضد عفوني کردن بريده مي‌شود، امکان ابتلاي آن ها به اين بيماري وجود دارد. چه زماني به درمان نيازمنديم ؟ در زخم‌هاي سطحي و تميز، سابقه واکسيناسيون بيمار بررسي مي‌شود. اگر از آخرين نوبت تزريق واکسن کمتر از 10 سال سپري شده باشد، هيچ اقدامي انجام نمي‌شود و اگر بيش از 10 سال باشد، واکسن تزريق مي‌شود.در زخم‌هاي عميق و کثيف، اگر سابقه واکسيناسيون بيش از پنج سال باشد، واکسن تزريق مي‌شود.به افرادي هم سابقه واکسيناسيون کزاز ندارند يا از وضعيت واکسيناسيون خود مطمئن نيستيد، هر نوع زخمي (چه سطحي و چه عميق) که داشته باشند، بدون استثنا واکسن زده مي‌شود. مراقبتهاي بهداشتي براي مصونيت از کزاز تميز نگاه داشتن زخم ابتدا زخم را با آب تميز بشوئيد. زخم و اطراف آن را با يک صابون با دقت تميز نمائيد. توجه به منبع بيماري زخمهاي ناشي از سوزن يا ديگر برشهاي عمقي، گزيدگي حيوانات و به ويژه زخمهاي کثيف شما را در گروه پرخطر براي ابتلا به عفونت کزاز قرار مي‌دهد. در اين صورت پزشک زخم شما را تميز مي‌نمايد و پس از تجويز آنتي‌بيوتيک، دوز يادآور واکسن کزاز را به شما تزريق مي‌نمايد. مصرف آنتي‌بيوتيک بعد از شستن و تميز کردن زخم، يک لايه از آنتي‌بيوتيکهاي ( کرم يا پماد) نظير نئوسپورين يا پلي‌سپورين بر روي زخم قرار دهيد. اين آنتي‌بيوتيکها بهبود زخم را تسريع نمي‌کنند اما با مهار رشد باکتريها و ايجاد مصونيت، بدن را در ترميم زخم ياري مي‌نمايند. برخي اجزاء در پمادها باعث ايجاد لکه‌هاي پوستي خفيف مي‌شوند. در صورت بروز لکه‌هاي پوستي مصرف پماد را متوقف سازيد. پوشش زخم در معرض هوا بودن زخم به بهبودي آن کمک مي‌نمايد، اما پانسمان زخم را تميز نگاه داشته و از ايجاد عفونتهاي مضر جلوگيري مي‌کند. تاولهاي تخليه شده بايد تا زمان بهبود پانسمان شوند. تعويض پانسمان پانسمان روزانه و در صورت مرطوب بودن سريعتر تعويض مي‌شوند. در صورت حساسيت به برخي از باندها و چسبها از گاز استريل و چسبهاي کاغذي استفاده شود. اکثر موارد بيماري کزاز شديد بوده و عليرغم درمان منجر به مرگ مي‌گردد. مرگ اغلب در اثر انقباض مجاري هوايي، عفونتهاي تنفسي و اختلال در سيستم عصبي خودکار رخ مي‌دهد. سيستم عصبي خودکار قسمتي از سيستم عصبي است که کنترل عضلات قلبي، عضلات غير ارادي و غدد را بر عهده دارد. بيماران بهبود يافته از کزاز گاهي به مشکلات رواني مبتلا مي‌شوند و به مشاوره روانپزشکي نيازمند مي‌گردند. پس اگر دوران کودکي واکسن کزاز دريافت نکرده‌ايد به پزشک مراجعه و واکسن نوع بالغين يا Td را تزريق نمائيد. عفونت کزاز نيازمند يک دوره طولاني درمان در يک مرکز بهداشتي مي‌باشد. درمان شامل مصرف يک ضد سم نظير TIG مي‌باشد. هر چند ضد سم تنها مي‌تواند سموم غير متصل به بافت عصبي را خنثي نمايد. داروهايي جهت آرام بخشي و فلج عضلاني تجويز مي‌شوند که در اين صورت نياز به روشهاي حمايتي از مجاري هوايي وجود دارد. پزشک ممکن است براي مقابله با باکتري کزاز آنتي‌بيوتيک خوارکي يا تزريقي تجويز کند. درمان شامل مصرف يک ضد سم نظير TIG مي باشد، هر چند که ضد سم تنها مي تواند سموم غير متصل به بافت عصبي را خنثي نمايد.پزشک ممکن است براي مقابله با باکتري کزاز، آنتي بيوتيک خوراکي يا تزريقي تجويز کند.همچنين تجويز واکسن کزاز، از عفونت آينده با کزاز جلوگيري مي نمايد. عفونت کزاز نيازمند يک دوره طولاني درمان در يک مرکز بهداشتي مي باشد. داروهايي جهت آرام بخشي و فلج عضلاني تجويز مي شوند که در اين صورت شما نيازمند روش هاي حمايتي از مجاري هوايي مي باشيد. در اکثر موارد، بيماري کزاز شديد بوده و علي رغم درمان منجر به مرگ مي گردد. مرگ اغلب در اثر انقباض مجاري هوايي، عفونت هاي تنفسي و اختلال در سيستم عصبي خودکار رخ مي دهد. سيستم عصبي خودکار قسمتي از سيستم عصبي است که کنترل عضلات قلبي، عضلات غير ارادي و غدد را بر عهده دارد. بيماران بهبود يافته از کزاز گاهي به مشکلات رواني مبتلا مي شوند و به مشاوره روانپزشکي نيازمند مي گردند. وجود يک زخم عميق و کثيف در حالي که شما حداقل در ۵ سال گذشته دوز يادآور کزاز را دريافت نکرده‌ايد و يا وضعيت واکسيناسيون خود مطمئن نيستيد. وجود هر گونه زخم در حالي که شما طي ۱۰ سال گذشته دوز يادآور کزاز را دريافت نکرده‌ايد. درمان شامل مصرف يک ضد سم نظير TIG مي‌باشد. هر چند ضد سم تنها مي‌تواند سموم غير متصل به بافت عصبي را خنثي نمايد. پزشک ممکن است براي مقابله با باکتري کزاز آنتي بيوتيک خوراکي يا تزريقي تجويز کند. همچنين تجويز واکسن کزاز، از عفونت آتي با کزاز جلوگيري مي‌نمايد. عفونت کزاز نيازمند يک دوره طولاني درمان در يک مرکز بهداشتي مي‌باشد. داروهايي جهت آرام بخشي و فلج عضلاني تجويز مي‌شوند که در اين صورت شما نيازمند روشهاي حمايتي از مجاري هوايي مي‌باشيد. درمان معمولا شامل سه حالت زير است: آزمون‌هاي تشخيصي مي‌توانند شامل بررسي‌هاي خوني و کشت در آزمايشگاه باشند. بستري شدن در يک اتاق تاريک و ساکت. درمان ممکن است شامل استفاده از لوله‌هاي تنفسي، تأمين مايعات داخل وريدي و داروها باشد. جراحي براي برداشتن بافت دچار عفونت اکثر موارد بيماري کزاز شديد بوده و علي‌رغم درمان منجر به مرگ مي‌گردد. مرگ اغلب در اثر انقباض مجاري هوايي، عفونت‌هاي تنفسي و اختلال در سيستم عصبي خودکار رخ مي‌دهد. سيستم عصبي خودکار قسمتي از سيستم عصبي است که کنترل عضلات قلبي، عضلات غير ارادي و غدد را بر عهده دارد. بيماران بهبود يافته از کزاز گاهي به مشکلات رواني مبتلا مي‌شوند و به مشاوره روانپزشکي نيازمند مي‌گردند. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد