تغییر جنسیت در ایران؛ از مجوز تا جراحی

سرنخ/ قسمت عمده اي از سرنوشت کساني که قصد دارند تغيير جنسيت دهند به دست پزشکان است؛ پزشکاني که اگر نتيجه کارشان درست از آب درنيايد ممکن است زندگي يک نفر را تا آخر عمر تحت الشعاع قرار بدهند. دکتر مهرداد بقايي جراح عمومي است. او سال 80 وارد ايران شد و بعد از 4 سال فعاليت، اولين ترنس براي جراحي به او مراجعه کرد. بقايي جزو پزشکان خوشنامي است که در 10 سال گذشته در حوزه تغيير جنسيت کار کرده و بيش از 100 عمل جراحي در کارنامه کاري اش دارد. با دکتر بقايي درباره تغيير جنسيت و مراحلي که اين جراحي دارد گفتگو کرديم. قبل از رسيدن به مطب دکتر، فکر مي کردم تمام صندلي هايش پر است از ترنس هايي که قصد تغيير جنسيت دارند اما در مطب او که تخصص جراحي عمومي و فلوشيپ سوختگي دارد، زني را مي بينيم که نيمي از صورتش سوخته و سعي مي کند با روسري آن را بپوشند. سوختگي صورت زن به شدت عميق است. در بين صحبت هايي که با دوستش رد و بدل مي کند صحبت از تميز بودن کار دکتر بقايي است و آنجاست که مي فهمم چرا ترنس هايي که عمل جراحي شان را با اين پزشک انجام داده اند از دقتي که او در کارهايش دارد، تعريف مي کنند. بعد از دقايقي مريض دکتر که اتفاقا يک ترنس است از اتاق بيرون مي آيد و نوبت من است که براي گفتگو با مهرداد بقايي وارد مطب او شوم. آقاي دکتر چطور مي شود يک جراح عمومي که فلوشيپ سوختگي دارد به يکي از پزشکان متبحر و قابل اعتماد در حوزه تغيير جنسيت تبديل مي شود؟ - من عمل تغيير جنسيت mtf را انجام مي دهم؛ بيماراني که به من مراجعه مي کنند آقاياني هستند که با تاييديه پزشک قانوني و روانشناسي قصد دارند به جنس مخالف تبديل شوند. براي اين افراد بايد جراحي منجر به تشکيل واژن انجام شود، عملي که به دو شکل «روده اي» و «پوستي» انجام مي شود. انجام اين عمل اتفاقا نياز به جراح عمومي دارد نه پزشک ديگري. آن اوايل که افراد براي تغيير جنسيت به من مراجعه مي کردند روش روده اي بسيار متداول بود اما الان از روش پوستي هم استفاده مي شود. براي جراحي ftm نياز است سينه، رحم و تخمدان فرد مورد جراحي قرار بگيرد و همگي از بدن او خارج شوند. اين عمل بسيار سخت و تخصصي است و به نظرم در ايران به شکل صددرصد رضايت بخش انجام نمي شود. عمل جراحي براي تغيير جنسيت چه مدت طول مي کشد؟ - عمل پوستي تغيير جنسيت 2 ساعت و نوع روده اي اش 4 ساعت. البته اين ساعت براي ترنس هاي خانم است، اين نرمالش است. گاهي اوقات پيش مي آيد که اين عمل کمي بيشتر طول بکشد. اگر بيمار به شکل روده اي جراحي شود بايد 4 روز در بيمارستان بماند در غير اين صورت يک روز بررسي مي شود. عمل هاي زيبايي که روي اين افراد انجام مي شود چيست؟ - عمل هايي مانند عمل بيني، برجستگي گونه و يک عمل مهم گردن است. آقايان روي گلو يک برجستگي دارند که در خانم ها معمولا وجود ندارد. ما با جراحي، اين برجستگي را تراش مي دهيم. مسئله ديگر هم ليزر کردن موهاي زائد است. گاهي اوقات هم تارهاي صوتي نياز به عمل دارند که اين عمل هم در بيمارستان انجام مي شود. ترنس ها براي تغيير جنسيت چه مسيري را طي مي کنند؟ - معمولا در قدم اول به روانپزشک مراجعه مي کنند. بعد از اينکه روانپزشک اعلام کرد فرد ترنس است، اين نظريه بايد توسط روانپزشک پزشکي قانوني هم تاييد شود. بعد از دريافت تاييديه، دادگاه مجوز تغيير جنسيت را مي دهد. بعد از دريافت اين مجوز کارهاي جراحي و هورمون تراپي، جلسات مشاوره با دکتر غدد و ... انجام مي شود. البته به نظر من، حفظ ارتباط با روانشناس و مددکار اجتماعي بعد از عمل جراحي، کاري است که هر ترنسي بايد انجام بدهد چرا که در غير اين صورت با مشکلات زيادي مواجه مي شود. هزينه جراحي تغيير جنسيت چقدر است؟ - اگر اين عمل در بيمارستان هاي دولتي انجام شود معمولا بين 3 تا 4 ميليون تومان بايد هزينه دريافت شود اما اگر در کلينيک هاي خصوصي انجام شود هزينه اش تقريبا بالاي 15 ميليون تومان مي شود. اين هزينه عمل روده اي است، هزينه جراحي پوستي در کلينيک خصوصي حدود 8 ميليون تومان است. ترنس ها براي اين عمل از جايي وام مي گيرند؟ - وام که نه، يک کمک 5 ميليون توماني بلاعوض از سوي بهزيستي به افراد پرداخت مي شود. البته اين مبلغ براي مدتي قبل بود و الان مقدار دقيقش را نمي دانم. اين هزينه براي جلسات مشاوره، ليزر پوست و بالاخره هزينه جراحي به ترنس ها پرداخت مي شود. تعداد زيادي از ترنس ها گلايه دارند از عمل هاي جراحي شان در داخل کشور و براي همين برخي از آنها مي گويند که بهتر است براي عمل جراحي بروند خارج از کشور. چطور؟ آنها پزشکان بهتري دارند يا مسئله چيز ديگري است؟ - از آنجا که در خارج از کشور، تعداد عمل هاي جراحي تغيير جنسيت خيلي بيشتر است، پزشکان عمل هاي بيشتري انجام مي دهند. قطعا هر کسي در هر کاري بيشتر آن را تمرين کند، بهتر انجامش مي دهد. ماجراي پزشکان تغيير جنسيت هم همين است. آنها عمل هاي زيادي انجام داده اند اما پزشکان ما عمل هاي کمتري را انجام داده اند. اين عمل در کدام کشور بهتر انجام مي شود؟ - کشور تايلند مرکز انجام عمل جراحي تغيير جنسيت است. هزينه جراحي در اين کشور چيزي حدود 60 ميليون تومان است. البته فقط هزينه عمل جراحي، نه سفر و بليت و اينها. فرد براي کل سفر بايد چيزي حدود 70 ميليون هزينه کند. ترنس هاي ايراني براي عمل به تايلند مي روند؟ - من در اين 10 سال شايد 2 يا 3 نفر را ديده باشم که براي عمل به اين کشور رفته اند چون معمولا هزينه اين عمل خيلي بالاست و کمتر کسي از عهده آن برمي آيد. برنامه اي براي اينکه پزشکان ما در اين کشورها آموزش ببينند وجود ندارد تا گلايه هاي ترنس ها از نوع عمل ها کمتر شود؟ - امکانش که وجود دارد. مي توان پزشکي که در اين رشته متبحر هستند را در قالب يک تيم براي آموزش به کشورهاي ديگر بفرستند اما فعلا مسئولاني که توانايي اش را دارند، براي اين کار قدمي برنداشته اند. شما خودتان براي آموزش به شکل شخصي اقدام نکرده ايد؟ - من به دليل علاقه شخصي يک بار ارتباط برقرار کردم اما در نهايت آنها گفتند که آموزش نمي دهيم. براي همين است که مي گويم مسئولان بايد در اين راه اقدام کنند. اين را هم بايد در نظر بگيريم، پزشک ايراني که در سال 10 عمل جراحي انجام مي دهد برايش به صرفه نيست اين هزينه هنگفت را براي آموزش به شکل خصوصي پرداخت کند. افرادي که مجوز قانوني مي گيرند از چه سني مي توانند براي انجام تغيير جنسيت اقدام کنند؟ - معمولا از 18 سالگي که به سن قانوني مي رسند امکان جراحي براي شان فراهم است اما بيماران من معمولا از 22 سالگي شروع مي شوند. البته از آن طرف آدم 50 ساله هم داريم که به تازگي مجوز تغيير جنسيت دريافت کرده است. 50 سالگي خيلي دير نيست؟ - چرا دير است اما وقتي پاي صحبت چنين افرادي مي نشينم معمولا مي گويند که تا الان جرأت انجام چنين کاري را نداشته اند. نه خانواده از آنها حمايت مي کرده و نه جامعه. وقتي يک نفر مي داند بعد از جراحي، شغل، خانواده، دوستان و ... را از دست مي دهد معلوم است که اين ريسک را به جان نمي خرد. يکي از مشکلات اصلي عدم پذيرش اين موضوع از سوي پدر و مادرهاست. يک وقت هايي پدر و مادرها به مطب من مي آيند براي مشاوره گرفتن. من به آنها مي گويم شما فکر کنيد بچه تان مشکل «فتق» دارد و بايد جراحي شود. اين عمل هم همينطور است. قبول اين مسئله از سوي پدر و مادر باعث مي شود فرزند ترنس شان بهترين انتخاب را انجام بدهد. برعکس، اگر اين قضيه با انکار والدين همراه شود گاهي اوقات باعث مي شود فرد ترنس تا 50 سالگي هم جرأت نکند براي تغيير جنسيت اقدام کند. دليل باردار نشدن ترنس هاي خانم چيست؟ - هر عضوي را که پيوند مي زنند براي اينکه پيوند پس نزند لازم است بيمار تا آخر عمر دارو مصرف کند تا ايمني بدن تامين شود. رحم هم همينطور است و حتما افراد بعد از جراحي بايد تا مدت ها دارو مصرف کنند. داروهايي که براي جنين مضر است و باعث اختلال رشد و مشکلاتي از اين دست مي شود. براي همين بارداري در اين ارگان که به بدن ترنس هاي خانم پيوند زده مي شود، امکانپذير نيست. در دوران طباب تان، فردي بوده که شما را تحت تاثير قرار داده باشد؟ - افرادي که از سوي خانواده ها طرد شده يا مورد ضرب و شتم قرار گرفته اند واقعا من را تحت تاثير قرار مي دهند. ديدن اين افراد واقعا برايم غم انگيز است. من بيماري داشتم که پزشک بود. ايشان براي انجام عمل تغيير جنسيت واقعا اذيت مي شد. نمي دانست بعد از تغيير جنسيت چه چيزي در انتظارش است و زندگي حرفه اي اش به کجا مي رسد. استرسي که اين بيمار داشت ناراحت کننده بود اما به هر حال جراحي کرد. بعضي از کساني که تغيير جنسيت مي دهند، بعدا دست به انجام عمل هاي زيبايي زيادي مي زنند، دليلش چيست؟ - ترنس هاي mtf – مرد به زن – دوست دارند بسيار زيبا و بي نقص باشند و به جاي تمام اين سال هايي که زنانگي نکرده اند، در قالب جنس زن فرو بروند. براي همين به سمت جراحي هاي زيبايي مي روند. البته يکسري جراحي ها و پروتزها براي اين افراد لازم و ضروري است اما بيشتر از آن، متاسفانه باعث مشکلات زيادي مي شود. بعضي از ترنس ها گاهي خودشان را به تيغ هاي جراحي مي سپارند و اغلب هم از نتيجه عمل ناراضي هستند. براي همين است که تاکيد مي کنم اين افراد بايد تحت نظر روانشناس و مددکار دوره نقاهت شان را بگذرانند تا از انجام چنين عمل هايي منصرف شوند. در اين سال ها بيماري داشته ايد که خاطره اش هميشه در ذهن شما مانده باشد؟ - هر کدام از بيماران براي من قصه خاصي دارند. خاطره يک بيمار را براي تان تعريف مي کنم که هميشه در يادم مانده و هنوز هم با خودش و خانواده اش در ارتباط هستم. بيماري داشتم که بعد از جلسات متعددي که با من داشت، تصميم به جراحي گرفت. او قبل از اينکه به مرحله آخر تغيير جنسيت برسد با يک نفر نامزد کرده و قرار بود تا قبل از برگزاري مراسم عروسي شان، عمل آخر را انجام بدهد. اين که نامزدش اين مسئله را قبول کرده بود براي من خيلي عجيب بود. اين آقا در تمام ويزيت هاي همسرش، او را همراهي مي کرد و مشوقش بود. روزي که قرار عمل جراحي را گذاشتيم تا وقتي عمل اين دختر تمام شد، همسرش از پشت در اتاق عمل بلند نشد و لحظه اي دست از دعا کردن و گريه کردن نکشيد. اين مسئله براي من خيلي جذاب بود و هميشه به خاطر دارمش. بعد از 8-7 سال هنوز از حال شان باخبر هستم و خدا را شکر زندگي خوبي دارند. عشق آنها براي هميشه در ذهن من ماندگار شده است. قانون چه مي گويد؟ افراد ترنس براي اينکه موفق به انجام عمل تغيير جنسيت شوند مي توانند دو مسير را طي کنند. در ادامه خيلي خلاصه اين دو مسير آمده اند. فرد بايد از روانپزشک، جراح دادگاه و آزمايشگاه بگذرد تا به نتيجه اي که دوست دارد برسد. مسير اول 1- مراجعه به روانپزشک معتبر و داراي صلاحيت 2- گذراندن دوران روان درماني 3- دريافت تاييديه مبني بر ترنس بودن از روانپزشک 4- انجام آزمايش هاي تشخيص سطح هورمون و کاريوتايپ براي اطمينان از اينکه فرد دچار اختلال هورموني يا کروموزومي نيست. 5- مراجعه به دادگاه و ارائه دادخواست تغيير جنس 6- ارجاع فرد تراجنسي از دادگاه به پزشکي قانوني براي تاييديه مدارک پزشکي 7- تاييد پزشکي قانوني و ارجاع به قاضي 8- دريافت حکم قاضي مبني بر جواز تغيير جنس تغيير جنسيت در ايران؛ از مجوز تا جراحي(اسلايد شو) مسير دوم 1- مراجعه به دادگاه خانواده و ارائه دادخواست تغيير جنس 2- ارجاع فرد ترنس به پزشکي قانوني 3- معرفي به يک روانپزشک معتبر از طرف پزشکي قانوني و گذراندن مراحل روان درماني 4- انجام آزمايش هاي تشخيص سطح هورمون و کاريوتايپ براي اطمينان از اينکه فرد دچار اختلال هورموني يا کروموزومي نيست. 5- تاييد از طرف روانپزشک و ارجاع به پزشکي قانوني 6- تاييد از طرف پزشکي قانوني و ارجاع به قاضي 7- دريافت حکم قاضي مبني بر جواز تغيير جنس همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در آي گپ https://igap.net/akharinkhabar آخرين خبر در ويسپي http://wispi.me/channel/akharinkhabar آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar