دردهای لگنی مزمن در خانم‌ها چه دلایل و درمان‌هایی دارد؟

ايسنا/ يکي از انواع دردهايي که به شکلي آزاردهنده، تاثير و فشار مشخصي بر زندگي روزانه زنان مي‌گذارد، درد مزمن لگني است. در صورت تشديد علايم، اين بيماري در مواردي حتي مي‌تواند سبب ايجاد اختلال در فرآيند باروري شود که در اين صورت نيازمند آن است تا به سرعت مورد بررسي و درمان قرار گيرد. در واقع آندومتريوز و بيماري‌هاي التهابي لگن دو مورد از مهمترين علل دردهاي لگني هستند. دکتر رويا پادمهر، جراح و فلوشيپ زنان، زايمان و لاپاروسکوپي و عضو تيم تخصصي مرکز درمان ناباروري ابن سينا در تشريح بيماري آندومتريوز به عنوان يکي از مهم‌ترين علل دردهاي لگني گفت: آندومتريوز جزو آن دسته از بيماري‌هايي است که علت اصلي آن شناخته شده نيست و در واقع يک بافت به نام آندومتر در داخل حفره رحم است که جنين بر روي آن رشد مي‌کند و در هر قاعدگي تخريب شده و با اتمام خونريزي مجددا رشد مي‌کند. پادمهر همچنين افزود: علت اصلي بيماري آندومتريوز ناشناخته است. بافت آندومتر در بيماران آندومتريوز بطور نابجا در نقاط مختلف لگن و شکم کاشته مي‌شود و رشد مي‌کند. اين بيماري مي‌تواند نقاط مختلف لگن و شکم و حتي بافت ريه را درگير کند. درگيري تخمدان سبب ايجاد کيست شکلاتي يا آندومتريوما مي‌شود. درگيري در ليگامانهاي نگهدارنده رحمي در پشت رحم و در روده بزرگ و در روي لوله‌هاي حالب که ادرار را از کليه به مثانه منتقل مي‌کند، مي‌تواند ايجاد شود. اين نقاط به دليل نفوذ عمقي بافت آندومتريوز به زير چادرينه شکم درگير آندومتريوز مي‌شوند و درد شديد لگني ايجاد مي‌کنند. وي اولين اقدام در تشخيص آندومتريوز گرفتن شرح حال دقيق از بيماران عنوان کرد و گفت: پرسش در مورد نظم قاعدگي، لکه بيني قبل از قاعدگي، لکه بيني بعد قاعدگي، دردهاي لگني در حول وحوش قاعدگي و شدت آنها، سابقه کيست تخمداني در خود بيمار و فاميل بيمار مهم است. عضو تيم تخصصي مرکز درمان ناباروري ابن سينا، خاطرنشان کرد: واقعيت اين است که بيماري آندومتريوز در سنين باروري اتفاق مي‌افتد و به هورمون‌هاي زنان در اين سن بستگي دارد. بنابراين به طور عام بايد گفت که بيماري از سنين بلوغ شروع مي‌شود و به تدريج پيشرفت مي‌کند به گونه‌اي که تشخيص اين بيماري در همه دنيا ۷ تا ۱۰ سال ديرتر از زمان شروع رشد آن صورت مي‌گيرد. وي در خصوص چگونگي تشخيص و درمان دردهاي غير طبيعي لگني تشريح کرد: در واقع دردهاي شديد لگني چندين روز قبل و همچنين بعد از شروع قاعدگي در برخي زنان وجود دارد که به آن ها دردهاي بيمارگونه مي‌گوييم، به ويژه در بيماري آندومتريوز با اين دردها مواجه هستيم که معمولا به علت ضايعات عميق آندومتريوز است که پنج ميلي‌متر زير لايه صفاق که احشا داخلي شکم را پوشانده است قرار گرفته و با نفوذ به اين لايه، اعصاب ريشه‌اي لگن را به صورت دائم تحريک مي‌کنند و دردهاي غيرقابل تحملي را براي بيماران ايجاد مي‌کنند. اين دردها در مواقعي همچون اجابت مزاج وادرار کردن قبل يا بعد از قاعدگي نيز ايجاد مي‌شوند. به همين منظور ما براي تشخيص درست، از بيماران زمان شروع درد و مدت زمان آن را سوال مي‌کنيم و عدد درد را در بيمار به دست مي‌آوريم. پادمهر افزود: اگرچه علت آندومتريوز به درستي معلوم نيست اما نداشتن علت به معناي عدم توانايي در درمان نيست و اگر بيماري به موقع تشخيص داده شود درمان پذير است. عضو تيم تخصصي مرکز درمان ناباروري ابن سينا با بيان اينکه درمان بيماري آندومتريوز مي‌تواند درمان دارويي يا درمان جراحي باشد، يادآورشد: درمان در هر بيمار با توجه به شرايط همان بيمار انجام مي‌شود و نمي‌توان درمان واحدي را براي همه بيماران توصيه کرد. پس از اينکه با شرح حال کامل شک به بيماري آندومتريوز ايجاد شد لازم است يک سونوگرافي داخلي در خانم‌هايي که ازدواج کرده‌اند يا از طريق مقعد در دختر خانم‌ها توسط پزشک راديولوژيست و متخصص، تشخيص آندومتريوزانجام شود و سونوگرافي از کليه نيز بايد براي همه بيماران انجام شود. به اين ترتيب اعضاي درگير آندومتريوز مشاهده و نقشه بيماري مشخص مي‌شود و در اين صورت تيم جراحي لاپاروسکوپي آندومتريوز قبل از عمل اطلاعات کاملي از گسترش بيماري دارند. بنابراين کليه تمهيدات لازم براي عمل جراحي کامل بيماران از قبل فراهم مي‌شود. پادمهر تصريح کرد: موضوع مهم اين است که بيمار آندومتريوز بايد يک بار عمل شود و عمل وي کامل‌ترين عمل باشد و نحوه انجام عمل جراحي لاپاروسکوپي با تيم جراحي آندومتريوز باشد و عمل جراحي باز در درمان اين بيماري جايي ندارد. وي در ادامه تاکيد کرد: درمان آندومتريوز يک درمان فوق تخصصي است به همين علت اين درمان چه به صورت دارويي و چه عمل جراحي بايد در مراکز تخصصي آندومتريوز انجام شود. عضو تيم تخصصي مرکز درمان ناباروري ابن سينا در خصوص بهترين زمان براي درمان بيماري آندومتريوز، تصريح کرد: شروع علائم ابتلا به آندومتريوز معمولا به صورت دردهاي قاعدگي بيمارگونه يا ناباروري يا هر دو علامت با هم است. در مورد هر بيمار تصميم مستقل گرفته مي‌شود و ممکن است بيمار تحت درمان دارويي يا جراحي لاپاروسکوپي قرار بگيرد. وي همچنين متذکر شد: در خصوص شانس بيماري‌هاي بدخيم در تخمدان، شانس بدخيمي در تخمدان خانم‌هاي مبتلا به آندومتريوز حدود يک درصد بيشتر از خانم‌هاي بدون ابتلا به آندومتريوز است. اين جراح و فلوشيپ زنان، زايمان و لاپاروسکوپي، تاکيد کرد: هرچند آندومتريوز بر روي شکل و ساختار لگن و لوله‌هاي رحمي و باروري افراد تاثير مي‌گذارد و بر روي بافت و فوليکول‌هاي تخمدان تاثير مخرب دارد اما اين به آن معنا نيست که بيماران مبتلا به آندومتريوز لزوما همگي نابارور هستند. ما در فرآيند درمان بيماران آندومتريوز هميشه باروري افراد را در نظر مي‌گيريم و حفظ باروري از درمان آندومتريوز جدا نيست. بنابراين در مرکز ناباروري ابن سينا که به صورت تخصصي کلينيک آندومتريوز در آن فعاليت دارد براي درمان در ابتدا حفظ باروري بيمار مدنظر قرار مي‌گيرد و پس از آن درمان‌هاي دارويي يا جراحي توصيه مي‌شود. منشاء دردهاي لگني دکتر اعظم محمد اکبري، جراح و متخصص زنان و زايمان و فلوشيپ ناباروري و سقط مکرر و عضو تيم تخصصي مرکز درمان ناباروري و سقط مکرر ابن سينا، با اشاره به اينکه به غير از اندومتريوز علل ديگري براي دردهاي لگني وجود دارد، گفت: هرگونه آسيب در احشاء لگن از جمله دستگاه گوارش، ادراري و تناسلي مي‌تواند منشا دردهاي مزمن لگني باشد. ايشان در تشريح اينکه آيا همه دردهاي لگني غيرطبيعي هستند يا خير، عنوان کرد: حدود ۶۰ درصد زنان دردهاي قاعدگي را تجربه مي‌کنند. اين دردها از حدود يک الي دو سال پس از شروع قاعدگي احساس مي شوند. دردهاي قاعدگي که به صورت دوره اي اتفاق مي‌افتند و از يک الي دو ساعت قبل از قاعدگي شروع شده و تا دو الي سه روز پس از آن ادامه پيدا مي‌کنند دردهاي لگني طبيعي يا به عبارتي فيزيولوژيک هستند و زناني که درد قاعدگي را تجربه مي‌کنند معمولا در روزهاي ديگر آن ماه درد لگني ندارند زيرا هيچگونه آسيب داخلي در محوطه لگن وجود ندارد. در واقع دردهاي قاعدگي به دنبال نوسانات نرمال هورموني ايجاد مي‌شوند اما اگر در يک ماه زمان درد در زنان به صورت نامنظم و طولاني اتفاق بيفتد و ميزان درد لگني آنقدر شديد باشد که سبب مراجعه بيمار به پزشک شود، در واقع دردهاي لگني غيرطبيعي محسوب مي‌شوند. عضو تيم تخصصي مرکز درمان ناباروري ابن سينا با اشاره به اينکه شيوع واقعي بيماري آندومتريوز به طور دقيق بيان نشده است، گفت: دردهاي لگني ناشي از آندومتريوز در بسياري موارد تشخيص داده نمي‌شود. در بسياري مواقع ممکن است بيمار به موقع مراجعه نکرده و تحت بررسي‌هاي کافي قرار نگيرد يا پزشک براي مشکل وي تشخيص‌هاي ديگري غير از آندومتريوز بدهد، بنابراين شيوع واقعي اين بيماري به طور دقيق مشخص نيست اما به طور کلي گفته مي شود حدود ده درصد از زناني که در سنين باروري هستند درگير مشکل آندومتريوز هستند البته شيوع بيماري اندومتريوز در ميان زنان نابارور بيشتر است. همچنين آمار مبتلايان به آندومتريوز در کشور ما نسبت به ديگر کشورهاي دنيا چندان متفاوت نيست. دکتر محمد اکبري با بيان اينکه درد مزمن لگن به تنهايي يک تشخيص محسوب مي‌شود، تشريح کرد: در واقع درد در قسمتهاي ديگر بدن را به عنوان علامتي مي‌دانيم که ممکن است ما را به تشخيص ديگري برساند اما در خصوص دردهاي مزمن لگني حالت ناهمگون است. يعني پيچيدگي‌هاي خاصي دارد و مجموعه‌اي از اعضا در آن قسمت درگير درد هستند و ما نمي‌توانيم بگوييم که در حال حاضر اين درد مزمن لگن به اين علت است و ما آن علت را درمان کنيم. بنابراين بايد يکسري از موارد مختلف را به صورت همزمان در نظر بگيريم و براي آن که به درمان بهتري برسيم، مهم ترين بخش را دريافت شرح حال از بيمار و بر اساس مشخصات درد مبني بر اين که اين درد در کدام قسمت لگن بيشتر احساس مي شود و در چه صورت بيشتر شده و يا کاهش مي يابد، آيا در طول شبانه روز ميزان درد تغيير مي‌کند يا از فعاليت فيزيکي بيمار تاثير مي پذيرد و سوالاتي از اين دست قرار مي دهيم. وي همچنين افزود: علائم همراه با درد نيز در کنار دريافت شرح حال از بيمار بررسي مي‌شود. مثلا به همراه درد علائم گوارشي، ادراري، خونريزي‌هاي غيرطبيعي نيز مورد توجه قرار مي‌گيرد و پس از آن معاينه فيزيکي دقيق بيمار مي‌تواند نقاط حساس و دردناک بيمار را نشان دهد. بعد از آن، بررسي‌هاي آزمايشگاهي و تصويري مثل سونوگرافي و ام آر آي انجام مي‌شود که نهايتا درمان دارويي، جراحي و حمايتي (روانپزشکي) لازم براي اين بيماران صورت مي‌گيرد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد