کدام بانوان به کیست دچار می شوند؟

سيمرغ/ شايد شما هم با خانمهاي متعددي رو به رو شده باشيد که از اختلالات دوره ماهانه شکايت دارند و نمي دانند چه کاري انجام دهند و البته در اين ميان حتي برخي از دختران به دليل بي اطلاعي از اهميت موضوع آن را با مادرشان نيز در ميان نمي گذارند تا چه برسد به مراجعه به پزشک متخصص. بعضي ديگر از خانمها هم از وجود موهاي زائد صورت ناراحتند و نمي دانند براي رفع اين مشکل چه بايد بکنند؟ برخي به پزشک مراجعه مي کنند و برايشان تشخيص کيست تخمدان داده مي شود که آنها پيش از ديگران نگرانند ولي باز هم درباره مشکلشان حرفي نمي زنند و چيزي نمي پرسند و... با توجه به اهميت اين موضوع و ارتباط سلامت تخمدانها با سلامت «زن» ما اين مقوله را با دکتر مريم جهان افروز برهاني،جراح و متخصص بيماريهاي زنان و عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي در ميان گذاشتيم. با توجه به آمار قابل توجهي که کيست هاي تخمدان بويژه در دخترخانمها پيدا کرده،لطفاً توضيح دهيد کيست تخمدان چيست و آيا خطرناک است؟ کيست تخمدان عبارت است از توده هاي تخمداني معمولاً خوش خيم که اغلب از نسج تخمدان توليد مي شود و در بسياري از موارد از فوليکول هاي سطح تخمدان سرچشمه مي گيرد.در واقع کيست تخمدان از توده هاي کيسه مانندي که داراي يک جدار است و مقداري مايع ساده داخل آن جمع شده، تشکيل شده است. چه عواملي باعث بروز کيست تخمدان مي شود؟ علل متفاوتي مي تواند باعث بروز اين کيست ها شود که اکثراً علت آن عدم تخمک گذاري است، چون فوليکولي که قرار است «تخمک» را ايجاد کند و معمولاً در روز چهاردهم بعد از شروع عادت ماهيانه، پارگي طبيعي پيدا کرده و تخمک را آزاد مي کند،اين اتفاق در اين فرد رخ نمي دهد و با تجمع آب در داخل خود،تبديل به کيست مي شود. گاهي چند تخمک چند کيست توليد مي کنند و اين عمل تکرار شده،تعداد زيادي کيست کوچک در تخمدانها ايجاد مي شود که آنها را به نام تخمدانهاي «پلي کيستيک» مي شناسيم. کيست تخمدان چند نوع است؟ آيا همه کيست ها خطرناکند؟ کيست ها انواع مختلف دارند ولي کيست هاي تخمدان شايع که بيشتر ديده مي شود،اکثراً کيست هاي ساده و همان کيست هايي است که شرح داده شد. ولي در مواردي اين کيست ها مي تواند بدخيم و خطرناک باشد که براي تشريح آنها به بحث هاي پيچيده پزشکي نياز مي باشد. گاهي هم از محل فوليکول تخمداني در مرحله دوم سيکل ماهانه که دوره «لوتيئني» ناميده مي شود کيست هاي لوتيئني ساخته مي شود که آنها نيز به نام کيست «فونکسيونل» شناخته شده و خطرناک نيستند. اين کيست ها يا خود به خود و يا بوسيله درمانهاي ساده رفع مي شوند. معمولاً بيماراني که کيست تخمدان دارند،با دارو درمان مي شوند؟ همانطور که اشاره شد،کيست هايي که جدار نازک و صاف دارند، ساده هستند و در داخل آنها مايع صاف بدون هيچ گونه نسج اضافي ملاحظه مي شود اينها کيست هاي «فونکسيونل» هستند و اکثراً خود به خود رفع مي شوند،پس به درمان خاصي نياز ندارد. ولي گاهي همين کيست ها،کمي بزرگتر شده و مي توانند علايمي مثل درد در زيردل و اختلال در دوره ماهانه بيمار توليد کنند. گاهي هم لکه بيني در اين بيماران ديده مي شود که با استفاده از قرص هاي ضدبارداري به راحتي درمان مي شوند و با يک سونوگرافي ساده هم تشخيص داده مي شوند. در ضمن تخمدانهاي با کيست هاي متعدد (پلي کيستيک) نسبتاً خوش خيم هستند ولي درمان آنها در بيماران مختلف بر حسب شرايط بيمار نظير وزن و اينکه ازدواج کرده يا نه و يا بچه مي خواهد يا نمي خواهد کاملاً متفاوت است و به بررسي ها و آزمايشهاي دقيق تر و مراجعه هاي متعدد به پزشک نياز دارد. خانم دکتر چه کيست هايي به جراحي نياز دارند؟ در بيماري که کيست تخمدان دارد، اگر علايم غيرعادي رخ دهد، ممکن است کار به جراحي بکشد،مثلاً کيست پاره شود و يا دردهاي شکمي و لگني حاد و علايم خونريزي داخل شکمي پيدا شود، اکثراً کار به جراحي مي کشد. در بعضي موارد هم ممکن است کيست دچار پيچ خوردگي شود و اين پيچ خوردگي ادامه يافته منجر به تحريک پريتون و کيست دچار کم خوني شود. در اين صورت نيز اگر علايم با جابجايي و استراحت تغيير نکند و درد و استفراغ ادامه پيدا کند،بايد جراحي شود. در حالتي که کيست خيلي بزرگ شود و يا آنکه پس از چند دوره درمان طبي به درمان جواب ندهد بايد جراحي شود. معمولاً تخمدانهاي با کيست هاي متعدد به جراحي نياز ندارند ولي بيمار بايد با دقت تحت نظر باشد و ممکن است سالها به درمان طبي نياز داشته باشد که بر حسب شرايط سني،وضعيت کيست ها و شرايط زناشويي و وزن بيمار،درمانها متفاوت خواهد بود. کيست تخمدان معمولاً چه علايمي ايجاد مي کند؟ علايم حاد کيست تخمدان شامل:احساس درد ناگهاني شکم، تهوع و استفراغ، تغييرات نبض،احساس ضعف که ممکن است به علت خونريزي داخلي باشد. بعضي وقتها با خونريزي مختصر پريتون علايم شدت پيدا نمي کند و با استراحت در بيمارستان علايم بهبود پيدا کرده و احتياج به عمل ندارد. آيا اين کيست ها قابل پيشگيري هستند؟ پيشگيري بدون استفاده از دارو براي کيست تخمدان وجود ندارد فقط تجربه نشان داده که افرادي که از قرصهاي ضد بارداري استفاده مي کنند،کمتر دچار کيست تخمدان مي شوند و در حاملگي و شيردهي نيز به علت مهار فعاليت تخمدان کيست هاي تخمدان کمتر مشاهده مي شود و اگر هم وجود داشته باشد در دوره بارداري و شيردهي خود به خود پس رفت پيدا مي کند. معمولاً خانم هايي که دير ازدواج مي کنند و دير حامله مي شوند،بيشتر در معرض اين کيست ها قرار مي گيرند، ولي کاملاً نمي توانيم بگوييم که براي جلوگيري از کيست تخمدان قرص ضد بارداري بخورند چون همه خانمها کيست تخمدان پيدا نمي کنند بنابراين توصيه مي کنم با مراجعه مرتب سالانه به پزشک متخصص زنان مشاوره و معاينه شوند و هرگاه دردهاي مبهم لگني، لکه بيني و يا بي نظمي در عادت ماهانه پيدا کردند.بايد با متخصص زنان مشورت کنند و به موقع سونوگرافي انجام دهند تا در صورت کيست،نوع آن مشخص شود و درمان به روش صحيح صورت گيرد.چون اکثر اين کيست ها در صورت تشخيص بموقع با درمان دارويي رفع خواهند شد( استفاده از هورمون ها) و به ندرت کار به جراحي مي کشد. معمولاً دختر خانمهايي که کيست تخمدان دارند،از اينکه در آينده بار دار نشوند،نگران هستند، آيا کيست تخمدان مانع بارداري مي شود؟ در تخمدانهاي پلي کيستيک با توجه به اينکه کاملاً وضع آندوکرينولوژي زن به هم مي خورد و از تخمدانهاي کيستيک و بدون تخمک گذاري هورمونهاي مردانه ترشح مي شود همچنين پرمويي (هيرسوتيسم) و اختلالات شديد دوره ماهانه ديده مي شود (مثلاً هر شش ماه يا هر سه تا چهار ماه يکبار پريود مي شوند) فرد دچار اختلال قاعدگي شديد مي شود،در نتيجه با شرايط حاملگي دشوار روبه رو است و به کمک پزشک نياز دارند. علاوه بر اين افرادي که هنوز ازدواج نکردند،هم نبايد رها شوند چون اختلالات و تغييرات هورموني ايجاد عوارض مي کند و حتي مي تواند حالتي شبيه ديابت در بيماران ايجاد کند. در بخشي از صحبتهايتان اشاره به قرصهاي ضدبارداري در پيشگيري و درمان کيست تخمدان کرديد آيا دختر خانمهايي که به منظور درمان کيست تخمدان از قرصهاي ضدبارداري استفاده مي کنند،براي بارداري در آينده با مشکلي برخورد نخواهند کرد؟ اثر قرصهاي ضدبارداري در عقيم کردن خانمها علمي نيست، مگر اينکه به مدت خيلي طولاني قرص بخورند، به طوري که اندومتر خيلي لاغر شود،ولي هيچ منبعي ننوشته است که قرص ضد بارداري کسي را براي ابد عقيم مي کند. ممکن است بارداري را مدتي به تأخير بيندازد، ولي عقيم و نابارور نمي کند.حتي بعضي خانمها که قرص مصرف مي کنند،وقتي آن را قطع مي کنند،دچار آمنوره (قطع پريود) مي شوند. توصيه مي شود کساني که قرص مصرف مي کنند،قبل از پنج سال دوباره بازنگري کنند و با نظر پزشک معالج قرص را ادامه دهند. کساني که کيست تخمدان دارند و تحت درمان هستند، چه نکاتي را بايد رعايت کنند؟ خانمهايي که کيست تخمدان دارند و دارو مصرف مي کنند، بايد از حرکات ورزشي جهشي و کششي، دووميداني،شنا،يوگا و نظير آن پرهيز کنند. در واقع هر کاري که فشار به لگن بياورد ممنوع است.پس از دوره درمان هم که پزشک تعيين مي کند، دوباره مراجعه کنند تا از درمان کامل خود مطلع شوند و در صورت جواب ندادن درمان و بهبود نيافتن، بررسي هاي آزمايشگاهي دقيق تر از آنها به عمل آيد. اصولاً خانمها براي اطلاع از وضعيت سلامت خود هر چند وقت يکبار بايد به متخصص زنان مراجعه کنند؟ تمام خانمها بايد سالي يکبار به متخصص زنان مراجعه کنند و تحت معاينه قرار گيرند. بخصوص پس از سن ۵۰ سالگي که مشکلات خطرناک تخمداني (سرطانها) شايعتر است و از اين سن بايد هر شش ماه يکبار حتماً مورد معاينه دقيق قرار گيرند. کلاً براي رفع کيست ها ساده ترين و کم خرج ترين درمان همان قرص هاي ضد بارداري است ولي بيمار نبايد خودسرانه عمل کند،بلکه بايد تحت نظر متخصص زنان باشد و فرمهاي مقاوم بدرمان را جدي بگيرد. ساده انديشي هرگز در هيچ مسأله پزشکي مجاز نيست، بخصوص در مورد مسأله تخمدان که عضوي کليدي است و سلامتي و شادابي و زايندگي زن مستقيماً با آن در ارتباط است. خانمها بايد حساس باشند و مثل يک نگين الماس آن را گرانقيمت بدانند. مشکلات تخمداني از جنين داخل شکم مادر تا صد سالگي مي تواند ظهور کند پس در هر مرحله اي از زندگي حتي در کودکي بايد مواظب اين عضو حساس باشيم که جانشين ندارد. خانم دکتر برهاني در پايان گفتگو چنانچه نکته خاصي وجود دارد که مادران در ارتباط با دختر خانمهايشان بايد به آن توجه کنند، اشاره بفرماييد. تمام مادران عزيز اگر دختر خانمي دارند که چاق است،اختلال عادت ماهانه دارد و بخصوص موي اضافي غيرعادي در بدن دارد (هيرسوتيسم) اين سه علامت را جدي بگيرند و حتماً با پزشک متخصص زنان مشورت کنند. نکته مهم ديگر اينکه به دختران خود تفهيم کنند که به خاطر سلامتي ازدواج کنند،نه به خاطر اتومبيل و آپارتمان و ويلا چون دير ازدواج کردن باعث کيست تخمدان، فيبروم رحم، زايمانهاي با سزارين، شيردهي ناموفق، آندومتريوز و... مي شود.امروز علم مي گويد: بهترين تخمک مربوط به سن زير ۲۴ سال است يعني بين ۲۰ تا ۲۴ سالگي. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد