بیماری وحشتناک در کمین ۶۰ ساله‌ها

باشگاه خبرنگاران/ استئوآرتريت يا استئوآرتروز شايع‌ترين بيماري مفصلي و معمولي‌ترين فرم آرتريت يا التهاب مفصل است که با درگير کردن بيش از نيمي از جمعيت بالاي ۶۰ سال، با ناتواني بالاي فرد همراه است. استئوآرتريت بيماري مفاصل محوري و محيطي است که با تخريب و از دست رفتن پيشرونده غضروف مفصلي و تغييرات استخوان در حاشيه مفاصل، در ناحيه تحت غضروفي مشخص مي‌شود. با افزايش سن استئوآرتريت شيوعي بالا دارد و تغييرات راديولوژيک در سنين بالاي ۶۵ - ۶۳ سال به وضوح ديده مي‌شود. در اين بين محققان پژوهشگاه رويان در کنار ساير پژوهشگران،‌ تحقيقاتي زياد در زمينه درمان استئوآرتريت انجام داده‌اند و نتايجي مثبت در اين زمينه به دست آورده‌اند. امير باجوري مدير درمان مرکز سلول درماني پژوهشگاه رويان در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمي پزشکي باشگاه خبرنگاران جوان؛ در خصوص درمان استئوآرتريت با استفاده از سلول‌هاي مزانشيم، اظهار کرد: سلول‌هاي مزانشيم با قابليت تکثير خود توانايي تمايز به رده‌هاي مختلف استخوان ساز، غضروف ساز و چربي‌ساز را دارند و از طريق پيام‌هاي شيميايي حاصل از بافت آسيب ديده، به آن ناحيه مهاجرت مي‌کنند. وي ادامه داد: سلول‌ها همچنين با قابليت تنظيم سيستم ايمني ( Immunomodulatory )، سبب فروکش کردن واکنش‌هاي التهابي با واسطه ترشح سيتوکاين‌هاي ضد التهابي از رد پيوند جلوگيري مي‌کند و گزينه‌اي مناسب براي پيوند آلوژن هستند. پيوند سلول‌هاي مزانشيم در مدل استئوآرتريت مدير درمان مرکز سلول درماني پژوهشگاه رويان بيان کرد: پيوند سلول‌هاي مزانشيم در مدل استئوآرتريت در حيواناتي مثل موش صحرايي، خرگوش، خوک، سگ و اسب مورد بررسي قرار گرفته است، بر اساس مطالعات پيوند اين سلول‌ها فاقد عارضه جانبي قابل توجه بوده و اثربخشي درماني آنها نيز در خصوص ايجاد غضروف جديد در ناحيه آسيب اثبات شده است، بي‌خطر بودن و اثربخش بودن پيوند اين سلول‌ها در مطالعات حيواني مقدمه‌اي براي طراحي و اجراي کارآزمايي‌هاي باليني پيوند سلول‌هاي مزانشيم در بيماري استئوآرتريت بوده است. باجوري اظهار کرد: در ۱۸ بيمار ( ۶ مرد و ۱۲ زن) با متوسط سني ۵۴ سال ( ۴۱ تا ۶۹ سال) مبتلا به استئوآرتريت گريد ۳ و ۴ ، پيوند سلول‌هاي بنيادي مزانشيم حاصل از چربي سينوويم انجام شد؛ به طوري که چربي سينوويوم از سمت داخل بالشتک چربي تحت کشککي (اينفراپاتلار) با روش آرتروسکوپيک به دست آمد و بعد از جداسازي سلول‌ها با تعداد ۱.۵ ميليون با حدود ۳ ميلي‌ليتر PRP ، به صورت داخل مفصلي به درون داخل زانوي بيماران تزريق شد. وي با اشاره به اينکه در ۳ فاز بيماران مبتلا به استئوآرتريت زانو مورد بررسي قرار گرفتند، گفت: در فاز اول مطالعه که سال ۸۷ توسط دکتر اسلامي و همکارانش در مرکز سلول درماني پژوهشگاه رويان انجام شد, ۶ بيمار دچار آرتروز زانو با گريد ۳- ۴ انتخاب شدند؛ تمام بيماران زن با ميانگين سني ۵۴ / ۵۶ سال، کانديد تعويض مفصل بودند. به منظور تهيه نمونه جهت جداسازي و کشت سلول حدود ۵۰ ميلي ليتر نمونه مغز استخوان از بيماران گرفته شد و به اتاق تميز انتقال يافت. مدير درمان مرکز سلول درماني پژوهشگاه رويان بيان کرد: سلول‌هاي بنيادي مزانشيم از مغز استخوان بيماران جدا و کشت داده شدند ( تعداد ۲۰-۲۴× ۱۰۶ سلول کشت شده با ۲ پاساژ)،‌ پس از اطمينان از منفي بودن تست‌هاي ميکروبي، به صورت يک طرفه و با تزريق داخل مفصلي به زانوي بيمار تزريق شد. پس از يک سال پيگيري وضعيت بيماران، هيچ گونه عارضه جانبي (سيستميک يا موضعي) در آن‌ها گزارش نشد و حتي درجاتي از بهبودي نيز در بيماران مشاهده شد. باجوري افزود: ميزان درد، وضعيت عملکردي زانو و تمايل به راه رفتن بيماران تا ۶ ماه پس از تزريق، بهبود پيدا کرد، مقايسه تصاوير MRI در حالت پايه و ۶ ماه پس از تزريق، کاهش شدت ادم زير استخواني و همچنين افزايش ضخامت غضروف مفصلي را نشان داد، نتايج مطالعه، اثرات رضايت بخش پيوند داخل مفصلي سلول‌هاي مزانشيم را در بيماران مبتلا به استئوارتريت نشان داد. وي ادامه داد: در فاز دوم مطالعه، کار آزمايي باليني ديگري به صورت کار آزمايي باليني فاز دوم طراحي و در ۱۸ بيمار مبتلابه آرتروز زانو ( n=۶)، هيپ ( n=۶ ) و مچ پا ( n=۶ ) اجرا شد؛ يکي از بيماران از گروه استئوارتريت لگن در طي پيگيري به دليل شکستگي در اندام تحتاني به دليل تصادف از دست رفت، از استخوان iliac crest بيماران با ايجاد بي‌حسي موضعي مقدار ۱۰۰ - ۱۵۰ ميلي‌ليتر مغز استخوان گرفته شده و به آزمايشگاه منتقل شد. مدير درمان مرکز سلول درماني پژوهشگاه رويان گفت: سلول‌هاي مزانشيم از نمونه ارسال شده جداسازي و کشت شدند؛ پس از آماده سازي سلول‌ها، هر بيمار يک تزريق سلول‌هاي مزانشيم را با تعداد cell/kg ۱۰۵× ۵ دريافت کرد، تزريق سلول‌ها در بيماران دچار استئوارتريت لگن و مچ پا زير گايد فلوروسکوپ صورت گرفت، بيماران با معاينات باليني، انجام تصويربرداري ( MRI ) و تست‌هاي آزمايشگاهي پس از تزريق پيگيري شدند. باجوري ادامه داد: مجموعه اقدامات فوق براي هر بيمار به منظور بررسي هرگونه عارضه جانبي موضعي (تورم و حساسيت مفصل، دامنه حرکت مفاصل، خارش پوست و اريتم ) يا سيستميک خفيف تا شديد (تشکيل تومور يا تغييرات سرطاني، عفونت، آمبولي ريوي، سرطان خون يا شوک آنافيلاکسي) انجام شد. وي اظهار کرد: عوارض جانبي موضعي مانند اريتم خفيف و راش پوستي در تعداد کمي از بيماران مشاهده شد؛ هيچ يافته غيرطبيعي در عملکرد ارگان‌ها ، تست‌هاي سرولوژيک و آناليزهاي بيوشيمي پس از سلول درماني و هيچ علائمي از وجود تومور يا تغييرات نئوپلاستيک در بيماران طي دوره پيگيري ۳۰ ماهه مشاهده نشد، در طول دوره پيگيري هيچ گزارشي از مرگ و مير به دليل عوارض جانبي شديد مشاهده نشد. مدير درمان مرکز سلول درماني پژوهشگاه رويان گفت: طي دوره پيگيري، همه بيماران درجاتي از بهبودي را نشان دادند از جمله افزايش در ميزان مسافت راه رفتن، کاهش در نمره WOMAC و ميزان VAS که توسط MRI به اثبات رسيد؛ نتايج اين مطالعه نشان داد که تزريق سلول در بيماران دچار استئوارتريت زانو ، لگن و مچ پا عارض‌هاي به دنبال نداشته و به صورت مؤثري موجب کاهش درد و افزايش عملکرد مفصل در بيماران موردمطالعه شده است. باجوري گفت: مطالعه ديگر از نوع کار آزمايي باليني فاز سوم بود، تعداد ۴۶ نفر بيمار مبتلا به استئو آرتريت زانو جهت درمان پس از مشاوره و اخذ رضايت نامه وارد مطالعه و به صورت تصادفي به دو گروه سلول درماني و کنترل تقسيم شدند، که از اين تعداد ۲۳ بيمار در گروه کنترل با ميانگين سني ۵۵ سال و ۲۳ بيمار ديگر در گروه سلول درماني با ميانگين سني ۵۳ سال قرار گرفتند، از استخوان خارخاصره بيماران با ايجاد بي‌حسي موضعي مقدار ۱۵۰ - ۱۰۰ ميلي‌ليتر مغز استخوان هپارينيزه گرفته شد. وي افزود: پس از گذشت ۴ تا ۶ هفته سوسپانسيون سلول مزانشيم حاوي حداقل ۲۰ ميليون سلول کشت‌ شده به همراه ۲ درصد سرم آلبومين انساني آماده شد؛ در گروه سلول درماني، دو نوبت تزريق سلول‌هاي بنيادي مزانشيم مغزاستخوان خودي و در گروه کنترل تزريق نرمال سالين به روش داخل مفصلي انجام شد. مدير درمان مرکز سلول درماني پژوهشگاه رويان تشريح کرد: بدين صورت که در بيماران گروه سلول درماني به محض آماده سازي سوسپانسيون سلولي، تزريق اول انجام شد و ۳ ماه بعد نيز تزريق دوم صورت گرفت؛ گروه کنترل در تزريق نوبت اول و دوم پلاسبو دريافت کردند و تزريق سلول براي آنان در ماه ۶ صورت گرفت، مدت پيگيري در هر دو گروه ۳۰ ماه بود. باجوري گفت: بررسي عوارض جانبي در طول دوره پيگيري بيماران نشان داد که ۱۰ نفر از بيماران دچار عوارض پس از تزريق شدند، در يک نفر از بيماران پس از تزريق دوم التهاب شديد مفصل مشاهده شد که با اقدامات درماني برطرف شد. وي در پايان ياد آور شد: در يک مورد نيز بعد از تزريق دوم در بالاي محل تزريق سلوليت ايجاد شد که با جراحي و فيزيوتراپي از شدت درد و علائم بيمار کاسته شد، تعدادي از بيماران دچار درد شديد و کاهش حرکت مفصل شده بودند که به مرور زمان طي يک هفته مشکل بيماران برطرف شد، طي مدت ۳۰ ماه پيگيري بيماران، موردي از تغييرات نئوپلاستيک در هيچ بيماري ديده نشد و آزمايشات بيماران کاملاً نرمال بوده است، ۷ نفر از بيماران ( ۴ بيمار در گروه کنترل و ۳ بيمار در گروه سلول درماني ) در طول يک سال از زمان تزريق، تعويض مفصل انجام داده‌اند. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد