باشگاه خبرنگاران/ اضافه وزن و چاقي با ذخيره بيش از حد انرژي به صورت چربي در بدن ظاهر ميشود، در واقع وقتي کالري دريافتي بيشتر از کالري مصرفي باشد با تبديل به چربي، در بدن ذخيره ميشود؛ در کشور ما اضافه وزن و چاقي در افراد بزرگسال بسيار شايع است و در کودکان و نوجوانان نيز روند رو به افزايش را طي ميکند.
امروزه چاقي به عنوان يک مشکل بهداشت عمومي مطرح است و عامل خطر بسياري از بيماريهاي مزمن از جمله فشار خون، بيماريهاي قلبي و عروقي، چربي خون بالا، ديابت و سرطان ميشود؛ طبق بررسيهاي انجام شده بين فشار خون و شاخص توده بدني (BMI) همبستگي مستقيم و معني داري وجود دارد و شاخص توده بدن و چاقي خصوصا نوع شکمي يک پيش بيني کننده مهم افزايش فشار خون است.
شيوع فشار خون بالا در افراد جوان و چاق ۲ برابر و در افراد مسن و چاق ۵۰ درصد بيشتر از افراد داراي وزن طبيعي است؛ در مردان به ازاي هر ۱۰ درصد افزايش وزن فشار خون ۶/۶ ميليمتر جيوه بالا ميرود، چاقي در هر سني با افزايش فشار خون همراه است و با کاهش وزن فشار خون نيز از بين ميرود، دريافت زياد از حد نمک موجب نگهداري آب در داخل بدن و افزايش حجم خون و به تبع آن افزايش فشار خون خواهد شد.
حيدرعلي قرباني متخصص تغذيه اظهار کرد: به وجود چربي در ناحيه شکم چاقي شکم ميگويند، تجمع چربي در اين ناحيه به بدن فرم سيبي شکل ميدهد، افرادي که بدن سيبي شکل دارند بيشتر از افرادي که در آنها تجمع چربي در لگن، رانها و باسن است (اصطلاحا فرم گلابي ميگويند) در معرض خطر ابتلا به فشار خون، بيماريهاي قلبي عروقي و ديابت هستند.
معيار تشخيص چاقي چيست؟
اين متخصص تغذيه بيان کرد: با محاسبه نمايه توده بدني و مقايسه آن با مقادير استاندارد ميتوان به اضافه وزن و چاقي پي برد براي اينکار وزن و قد اندازه گيري شده و سپس با فرمول BMI (نمايه توده بدني) تعيين ميشود که بر اساس آن ميتوان تقسيم بندي زير را انجام داد، (براي بدست آوردن BMI، وزن را تقسيم بر قد کنيد).
قرباني ادامه داد: کمتر از ۵/ ۱۸، کم وزن؛ بين ۱۸/۵ تا ۲۴/۹ وزن طبيعي، بين ۲۵ تا ۲۹/۹ اضافه وزن، ۳۴/۹- ۳۰ چاقي خفيف، مساوي و بيشتر از ۳۵ چاقي شديد است؛ لذا افزايش شيوع چاقي ۲۵< BMI به ويژه در سنين بالاتر ضرورت برنامه ريزي جهت اصلاح عادات غذايي افراد از طريق آموزش نحوه مصرف مواد غذايي در سنين پايينتر را ايجاد ميکند.
توصيههاي مفيد براي پيشگيري از اضافه وزن
آيدا محمودي متخصص تغذيه اظهار کرد: براي پيشگيري از اضافه وزن بايد کارهاي مختلفي انجام داد؛ حجم و عدد غذايي را کم و دفعات آن را افزايش دهيد به طوري که روزانه سه وعده غذاي اصلي و ۲ ميان وعده کم کالري مصرف کنيد.
اين متخصص تغذيه بيان کرد: مصرف غذاهاي پر انرژي و شيرين مانند انواع شيريني و شکلات آب نبات، مربا، عسل و انواع دسرهاي شيرين و چرب را محدود کنيد؛ از مخلوط انواع حبوبات بيشتر استفاده کنيد، از انواع شير و لبنيات کم چرب بيشتر استفاده کنيد، چربيهاي قابل مشاهده گوشت را قبل از طبخ کاملا جدا کنيد، حتي الامکان غذاهاي خود را آبپز، بخار پز يا تنوري استفاده کنيد و از سرخ کردن مواد غذايي خودداري کنيد.
وي ادامه داد: مصرف فرآوردههاي گوشتي پر چرب مثل سوسيس، کالباس و غذاهاي تهيه شده با اين مواد غذايي مانند انواع پيتزا را محدود کنيد؛ مصرف امعاء و احشاء مانند دل، جگر، قلوه، کله پاچه سيرابي و غيره را بسيار محدود کنيد، مصرف انواع نوشابههاي گازدار، آب ميوههاي صنعتي، شربتهاي تجاري را محدود و از آب ساده دوغ کم نمک و بدون گاز مصرف کنيد، مصرف ميوهها و سبزي خام را حداقل پنج وعده مصرف کنيد.
اين متخصص تغذيه افزود: از ريزه خواري به بهانه چشيدن غذا و يا پيشگيري از اصراف خودداري کنيد؛ به مقدار کم غذا بکشيد، لقمهها را خوب بجويد و به آرامي غذا را ميل کنيد، غذا را در ظرفي کوچکتر بکشيد و در رستوران نيم پرس سفارش دهيد، غذا خوردن را همزمان با ساير فعاليتها مانند تماشاي تلويزيون يا کتاب خواندن انجام ندهيد.
محمودي تشريح کرد: همه غذاي تهيه شده را سر ميز يا سفره نگذاريد و دوباره سر ديگ غذا نرويد و پس از اتمام غذا سريعا ميز غذا و يا سفره را ترک کنيد؛ هيچکدام از وعدههاي غذايي خصوصا صبحانه را حذف نکنيد، روغن جامد را از برنامه غذايي حذف و مصرف روغن مايع را محدود کنيد، از مصرف تنقلات کم ارزش، پر نمک و چرب مانند انواع سس و پفک و غيره اجتناب کنيد.
وي يادآوري کردک مصرف غذاهاي خياباني و فست فود و غذاها رستوران را محدود کنيد؛ نمک مصرفي غذا را کاهش و همان مقدار از نمک يددار استفاده کنيد، ورزش، فعاليت بدني منظم و متناسب سن و شرايط جسمي را افزايش دهيد، براي کاهش وزن عجله نداشته باشيد، زيرا رژيمهاي کاهش وزن سريع علاوه بر عوارض جانبي جبران ناپذيرمنجر به بازگشت اضافه وزن ميشود، از داشتن رژيم غذايي خود سرانه پرهيز و حتما با کارشناس مشورت کنيد.
بازار