مجله پزشکي دکتر سلام/ پوسته پوسته شدن سر معمولا جزو عوارض جانبي عارضه هاي سلامتي جدي مي باشد، به علاوه پوسته پوسته شدن سر در نتيجه خاراندن پوستي که مي سوزد هم اتفاق مي افتد. برخي از دلايل زخم شدن پوست سر به شدت مسري هستند و بايد سريعا اين علائم را تشخيص دهيد. درمان هاي خانگي بسياري براي تسکين اين عارضه وجود دارند، تجويز آنتي ويروس و آنتي قارچ مي تواند انتخاب مناسبي باشد. در اين مقاله به بررسي پوسته پوسته شدن سر مي پردازيم.
پوسته پوسته شدن سر به چه معناست؟
پوسته هاي موجود روي پوست سر باعث خارش پوست مي شوند و شامل تکه هاي حساسي از پوست سر هستند. هنگامي که اين پوسته ها روي سر فرد باشند، فرد دائما آن ها را مي خاراند اما اين تنها باعث بدتر شدن عارضه مي شود. استفاده از درمان مناسب براي پوسته پوسته شدن سر کمي چالش برانگيز است، زيرا اين عارضه مي تواند به علت مشکلات سلامتي مختلفي اتفاق بيفتد. قبل از درمان پوسته پوسته شدن سر بايد با پزشک متخصص پوست مشورت کنيد، زيرا متخصص مي تواند دليل اصلي اين مشکل را تشخيص دهد.
چه عواملي سبب پوسته پوسته شدن سر مي شوند؟
درماتيت تماسي
درماتيت تماسي عبارت است از التهاب پوست که به علت مواد آلرژي زاي خارجي اتفاق مي افتد. اين عکس العمل آلرژي زا مي تواند در هر زمان و هنگامي که بدن در تماس با مواد سوزش آور قرار مي گيرد، اتفاق بيفتد. هنگامي که درماتيت تماسي روي پوست سر اتفاق مي افتد، اين عکس العمل آلرژي زا مي تواند به علت رنگ مو، شامپو و يا عوامل ديگري اتفاق بيفتد. گاهي آلرژي از برس مو يا شانه منتقل مي شود.
در موارد بسيار نادر، اين عارضه از برگ هاي سمي مثل پيچک سمي منتقل مي شود و در صورتي اين اتفاق مي افتد که پوست سر در تماس مستقيم با برگ قرار گيرد. اين عارضه توسط پوست ملتهب و ورم کرده اي که مي سوزد و مي خارد مشخص مي شود.
اين عارضه سبب ايجاد تکه هاي کوچک پوسته پوسته روي سر مي شود. اگر به طور مداوم آن قسمت را بخارانيد، مي تواند سبب خونريزي و ايجاد زخم شود. درمان درماتيت تماسي با برداشتن ماده آلرژي زا صورت مي گيرد. پزشک متخصص پوست مي تواند با آزمايشات مختلف به شما کمک کند که دليل عارضه را تشخيص دهيد.
در برخي موارد، پزشکان از آزمايش هاي درون پوستي توسط تزريق ماده آلرژي زا به درون پوست، استفاده مي کنند. هنگامي که عامل آلرژي را تشخيص داده و برطرف کرديد، بايد به پوست خود زمان دهيد تا خودش را پاکسازي کند. سوزش و خارش هاي مربوطه هم توسط کمپرس آب گرم و استفاده از شامپوهاي مخصوص پوست هاي حساس، درمان مي شود. در شرايطي که عارضه شدت بسيار بالايي دارد ممکن است که پزشک استروئيد تجويز کند.
درماتيت سبورئيک
عارضه پوسته پوسته شدن سر را گاهي به شوره سر ربط مي دهند. به هر حال، رابطه دقيق بين درماتيت سبورئيک و شوره سر کاملا مشخص نيست. برخي از متخصصان پزشکي اظهار مي کنند که اين دو شبيه هم هستند اما هيچ گونه ارتباطي با يکديگر ندارند. برخي ديگر اظهار مي کنند که درماتيت سبورئيک باعث ايجاد شوره سر مي گردد. در اين مقاله، ما اين دو عارضه را جدا از هم اما مرتبط با هم مي دانيم. درماتيت سبورئيک در قسمت هاي مختلف بدن که عرق در آن جا توليد و جمع مي شود همچون کشاله ران، زير بغل و پوست سر، اتفاق مي افتد.
اين غده هاي چربي پوست، عرق تراوش مي کنند که پوست را مي پوشاند. اين تراوش پاسخي کاملا طبيعي است، اما علت اين که چرا باعث سوزش پوست برخي از افراد مي شود کاملا مشخص نيست. اگر چه علت دقيق درماتيت سبورئيک کاملا مشخص نيست برخي از متخصصان پزشکي اظهار مي کنند که استرس، نوسانات هورموني و حتي آب و هوا باعث ايجاد اين عارضه مي شوند.
برخي اظهار مي کنند که بين اين عارضه و بيماري هاي ديگري نظير ديابت و پارکينسون رابطه مستقيمي وجود دارد. درماتيت سبورئيک شامل پوسته هاي زرد يا سفيد از پوست است. پوست انسان پوسته پوسته مي شود و مي سوزد و باعث ايجاد شوره و زخم مي شود. درمان هايي نظير شامپوهايي که خاصيت درماني دارند، پوست را مرطوب مي کنند.
در مواردي با شدت بيشتر، کورتيکواستروئيد براي کنترل و رفع خارش هاي مربوطه استفاده مي شود. اگر شوره سر به وجود آمد، شامپوهاي خاصي که براي درمان شوره سر به کار مي روند مي توانند به کاهش پوسته پوسته شدن و کنترل خارش کمک کنند. اين درمان ها به تنهايي سبب رفع درماتيت سبورئيک نمي شوند، اما از عفونت هاي جانبي پيشگيري مي کنند. گاهي در نهايت اين عارضه خود به خود درمان مي شود، اما ممکن است سال ها طول بکشد.
پسوريازيس پوست سر
پسوريازيس يک عارضه خود ايمني پوست است و هنگامي رخ مي دهد که گلبول هاي سفيد بدن به سلول هاي سالم پوست حمله مي کنند و مي پندارند که آن ها سلول هاي بيگانه هستند. اين اتفاق باعث توليد بيش از حد سلول هاي بدن شده و به ايجاد تکه هاي ضخيم و براق روي پوست مي انجامد. پسوريازيس پوست سر همان گونه که از اسمش پيداست روي پوست سر تاثير مي گذارد و در آمريکا شيوع بيشتري دارد.
پسوريازيس مي توانند سبب خارش، سوزش و خشکي پوست سر شود. پسوريازيس مي تواند سبب ريزش مو هم شود. اگر پوست را بخارانيد، قسمت زيادي از پوست، زخم و پوسته پوسته مي شود و نيز ممکن است ملتهب گردد. پسوريازيس پوست سر مسري نيست. در بسياري از موارد، افراد به علت زمينه ژنتيکي در معرض ابتلا به پسوريازيس هستند و ممکن است به مشکلاتي نظير استرس، جراحت يا عفونت بينجامد. پسوريازيس درمان شناخته شده اي ندارد اما با روش هاي درماني موثر مي توان آن را کنترل کرد.
درمان پسوريازيس پوست سر به شدت اين عارضه بستگي دارد. موارد خفيف را با شامپوهايي با خاصيت درماني مي توان کنترل کرد، اين شامپوها به مرطوب کردن پوست سر و کنترل خارش هاي مربوطه کمک مي کنند. مواردي که شدت زيادي دارند را با استروئيد موضعي يا تزريقي کنترل مي کنند. به علاوه، ممکن است متخصص پوست برا کنترل اين عارضه داروهايي تجويز کند.
بيماري ليکن پلان
اين بيماري که به آن ليکن پلان فوليکولي هم گويند روي پوست سر تاثير ميگذارد. همان طور که درباره پسوريازيس هم گفتيم، اين اختلال خود ايمني التهابي هنگامي اتفاق مي افتد که سيستم ايمني بدن به سلول هاي سالم حمله مي کند. اين عارضه باعث ايجاد برآمدگي هاي قرمز و بنفش روي پوست مي شود و ممکن است اين برآمدگي ها تبديل به تاول شوند و باعث خارش مي شوند.
هنگامي که اين تاول ها باز مي شوند، باعث ايجاد زخم مي شوند. کساني که به ليکن پلان دچارند ممکن است در اطراف فوليکول مو تکه ها و پوسته هاي سفيد رنگ و قرمز شدن را مشاهده کنند. ريزش مو يکي از عوارض اين عارضه است، زخم هاي ايجاد شده مانع رشد موهاي جديد روي پوست سر مي شوند. اين عارضه مي توانند سبب ايجاد برآمدگي و تاول روي ساير قسمت هاي بدن نيز شود. به علاوه باعث شکنندگي ناخن ها، ايجاد لکه هاي سفيد داخل دهان و زخم شدن ناحيه تناسلي هم مي شود.
گاهي ليکن پلان به خودي خود درمان مي شود. به هر حال، بهتر است اين بيماري توسط يک متخصص پزشکي تشخيص داده شود و درمان شود. هيچ درماني نمي تواند ريزش مو را ترميم کند و گاهي اين عارضه مجددا شروع شده و سال ها ادامه دارد. درمان اين عارضه شامل استفاده از استروئيد موضعي، دهاني يا تزريقي براي کنترل التهاب است. گاهي متخصص پوست براي کنترل خارش و پيشگيري از آسيب بيشتر به پوست سر، آنتي هيستامين تجويز مي کند.
زونا
زونا، که به آن هرپس زوستر هم گويند، به علت ويروس واريسلا زوستر اتفاق مي افتد، اين ويروس باعث آبله مرغان هم مي شود. هنگامي که به آبله مرغان دچار مي شويد، اين ويروس در سيستم بدن شما نهفته باقي مي مانند. اگر اين ويروس دوباره فعال شود، فرد به زونا مبتلا مي شود. علت دوباره فعال شدن ويروس واريسلا زوستر به طور واضح مشخص نيست. برخي از متخصصان پزشکي اظهار مي کنند که سيستم ايمني ضعيف و کهولت از جمله اين عوامل هستند.
اما ساير مطالعات نشان داده اند که اين حملات دوباره مي توانند در افراد سالم هم اتفاق بيفتند. زونا به اندازه آبله مرغان مسري نيست. اگر تا به حال آبله مرغان نگرفته ايد، ممکن است ويروس واريسلا زوستر از کسي که دچار زونا است شما را مبتلا به بيماري کند. البته بايد گفت که در اين صورت شما دچار آبله مرغان خواهيد شد نه اينکه دچار زونا شويد. به همين دليل کسي که مبتلا به زونا است بايد از کساني که تا به حال در معرض اين ويروس نبوده اند دوري کند تا آن ها را مبتلا نکند.
برخلاف آبله مرغان که در کل سطح بدن پخش ميشد، زونا تنها قسمت هاي کوچکي از بدن را تحت تاثير قرار مي دهد، اين قسمت ها ممکن است شامل پوست سر باشد. اين عارضه شامل دانه هاي قرمز خارش دار، تاول و برآمدگي هاي بزرگ روي پوست مي شود. احساس خارش، در صورتي که آبله و تاول باز شوند، مي تواند سبب ايجاد زخم شود. دانه هاي حاصل از زونا دردناک هستند و معمولا همراه با سردرد، احساس ضعف در ماهيچه هاي صورت و تب هستند.
اين عوارض با استفاده از داروهاي ضد ويروس درمان مي شود. گاهي درمان اين عارضه شامل استفاده از داروهاي ضد درد و کرم هاي موضعي است تا بتوان اين علائم مربوطه را کنترل کرد. اين عارضه گاهي بين ۳ الي ۵ هفته به طول مي انجامد. گاهي اين بيماري دوباره عود مي کند. ممکن است برخي از عوارض زونا دائمي باشند.
عفونت قارچي پوست سر
اين بيماري عفونتي قارچي است که پوست، پوست سر و فوليکول مو را تحت تاثير قرار مي دهد. هنگامي که اين بيماري روي پوست سر تاثير ميگذارد، به آن کچلي سر يا همان عفونت قارچي پوست سر گويند. عفونت قارچي پوست سر به شدت مسري است. تماس با فرد يا حيواني که مبتلا به عفونت است، مي تواند ريسک ابتلا به اين بيماري را بالا برد.
به علاوه، ممکن است با لمس شي اي که فرد مبتلا به اين بيماري آن را لمس کرده، شما نيز مبتلا به اين عارضه شويد. عفونت قارچي پوست سر بين کودکان بسيار رايج است. اين عارضه با ايجاد دانه هاي قرمز و احساس خارش در پوست سر همراه است. اگر اين بيماري درمان نشود، اين دانه ها باعث ايجاد التهاب مي شوند و اين دانه ها بزرگتر مي شوند.
هنگامي که اين اتفاق افتاد، موها نازک و شکننده مي شوند و مي ريزند. اين پديده باعث زخم شدن پوست سر و ريزش دائمي مو نيز مي شود. عفونت قارچي با داروهاي ضد قارچ درمان مي شود. شامپوها و کرم هايي که خاصيت درماني دارند هم براي درمان خارش و پيشگيري از منتشر شدن اين عارضه استفاده مي شوند. از آن جايي که اين بيماري به شدت واگيردار است، بايد وسايلي که احتمال مي دهيد عفوني شده اند را پاک و تميز کنيد. اين به اين معناست که شانه ها و مسواک ها را دور بيندازيد و تمام رخت هايي که احتمال مي دهيد به اين ويروس مبتلا شده اند را بشوييد. افراد خانواده و حيوانات خانگي را نيز بررسي کنيد تا ببينيد آيا علائم اين بيماري را از خود نشان مي دهند يا نه.
شپش سر
همانند عفونت قارچي، اين هجوم موجودات بيگانه هم به شدت مسري است و بين کودکان شيوع زيادي دارد. شپش، حتي اگر کوچک هم باشند، باز هم با چشم کاملا قابل ديدن هستند. يک شپش بالغ، اندازه اي برابر با دانه کنجد دارد. تخم شپش ها کوچکتر است، اما باز هم در ميان موها قابل تشخيص و ديدن است. بدون وجود نور، شپش ها به سختي قابل تشخيص هستند.
هنگامي که اين عارضه شدت ميابد، حضور آن ها بيشتر احساس مي شود. در اين شرايط ممکن است حتي حرکت آن ها روي پوست سر خود را حس کنيد. وجود شپش سبب احساس خارش مي شود و گاهي به قدري اين خارش زياد مي شود که پوست زخم مي شود. گاهي اين آسيب به قدري شديد است که خود باعث ايجاد عفونت مي شود.
داروهاي بدون تجويز پزشک زيادي در ارتباط با شپش سر وجود دارند. اين داروها معمولا بايد طي دو دوره استفاده شوند. در اولين دوره درمان شپش هاي بالغ از بين مي روند اما هم چنان تخم شپش ها از بين نمي رود. در طي دومين دوره درمان که حدوداً نه روز پس از دوره اول است، شپش هاي باقي مانده که از تخم بيرون آمده اند از بين مي روند. همان طور که در عفونت قارچي گفتيم بايد شانه ها و مسواک ها را دور بيندازيد و تمام لباس ها و رختخواب ها را براي پيشگيري از عفونت دوباره تميز کنيد و بشوييد.
درمان خانگي خارش و پوسته پوسته شدن سر
درمان هاي ساده اي براي کنترل خارش پوست سر و درد در خانه وجود دارند. اما در ابتدا بايد با متخصص پوست درباره پوسته پوسته شدن سر صحبت کنيد تا از وقوع عارضه هاي جدي تر پيشگيري کنيد. در بسياري از موارد بالا، داروهاي ضد قارچ و ضد ويروس مي توانند سودمند باشند. به علاوه، مراحل زير از سوزش و خارش پيشگيري مي کنند:
کمپرس آب گرم:
مرطوب و گرم نگه داشتن پوست سر، از احساس خارش در آن پيشگيري مي کند.
شامپو:
از شامپوهاي مخصوص پوست هاي حساس استفاده کنيد و تا حد امکان، زياد از شامپو استفاده نکنيد.
موهايتان را رنگ نکنيد:
رنگ کردن مو باعث احساس سوزش در پوست سر مي شود.
استفاده محدود از شامپو:
به ياد داشته باشيد که تنها چند بار در هفته از شامپو استفاده کنيد. مي توانيد در طول دوش گرفتن يا حمام کردن تنها موهايتان را نمدار و خيس کنيد.
برخي از روغن ها و کرم ها نظير آلوئه ورا براي تسکين پوست سر استفاده مي شوند. گاهي اين درمان هاي خانگي براي درمان خارش سر بسيار مفيدند اما باز هم توصيه مي شود که قبل از انجام هر درمان خانگي، با پزشک متخصص پوست مشورت کنيد. به علاوه، داشتن حساسيت و آلرژي نسبت به روغن هاي خاصي مي تواند سبب درماتيت تماسي شود که اين عارضه خود سبب پوسته پوسته شدن سر مي شود. در نهايت، به ياد داشته باشيد که از خاراندن پوست سر جلوگيري کنيد. لمس کردن ناحيه آسيب ديده روند درمان را به تعويق مي اندازد.
بازار