باشگاه خبرنگاران/ بررسيهاي نشان مي دهند کهدر حدود يک پنجم بزرگسالان در بريتانيا دچار عارضه عدم تحمل مواد غذايي هستند و از طرفي شناسايي موادي که عدم تحمل را ايجاد ميکنند کار آساني نيست. امروز باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا اطلاعاتي را پيرامون اين عارضه مهم و شايد آزاردهنده در اختيار شما قرار دهد.
عدم تحمل غذا چيست؟
عدم تحمل مواد غذايي شايعتر از آلرژي به نظر ميرسد و بررسيهاي اخير نشان داده که يک پنجم بزرگسالان در بريتانيا دچار اين عارضه هستند. علائم عدم تحمل مواد غذايي آهستهتر از آلرژي به مواد غذايي ظاهر ميشود شامل نفخ، تهوع و استفراغ و گرفتگي معده است.
شناسايي موادي که عدم تحمل را ايجاد ميکنند کار آساني نيست و براي همين اغلب مشخص نيست که چرا يک فرد داراي عدم تحمل به نوع خاصي از مواد غذايي است. تشخيص عدم تحمل به مواد غذايي ممکن است با ساير مشکلات دستگاه گوارش مانند سندرم روده تحريک پذير و بيماري التهابي روده تداخل ايجاد کند.
علايم عدم تحمل غذايي
تعيين اينکه فردي به عارضه عدم تحمل غذايي يا آلرژي غذايي است يا خير، موضوعي دشوار محسوب مي شود، از آن جهت که، نشانهها و علايم اين دو اختلال اغلب اوقات همپوشاني دارند.
طبق نظر پزشک جيمز لي / James Li، متخصص آلرژي باليني در مايو کلينيک، زماني که موضوع آلرژي در ميان است، حتي مقدار خيلي کم غذا سبب بروز علايم ميشود، همچنان که در مورد بادام زميني مشاهده ميگردد.
در حالي که در عدم تحمل غذايي، مقادير کم غذا اغلب اوقات هيچ نوع واکنشي به دنبال ندارند. در مقايسه با آلرژي غذايي معمولاً بروز علايم عدم تحمل غذايي زمان طولانيتري دارد.
علايم عدم تحمل غذايي به طور معمول چند ساعت پس از خوردن غذا يا ترکيبي که فرد نسبت به آن دچار عدم تحمل است، آغاز ميشود و ممکن است از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد. در برخي موارد آغاز بروز علايم عدم تحمل غذايي تا ۴۸ ساعت طول ميکشد.
برخي از مردم نسبت به چند گروه مختلف غذايي دچار عدم تحمل هستند، که اين موضوع باعث ميشود تا براي پزشکها تعيين اينکه اين افراد دچار بيماريهاي مزمن يا عدم تحمل غذايي هستند، دشوار شود. تعيين اينکه فرد نسبت به کدام غذا يا غذاها دچار عدم تحمل است ممکن است به زمان زيادي نياز داشته باشد.
شايعترين انواع عدم تحمل غذايي
فهرست زير شايعترين علايم عدم تحمل غذايي را بر مبناي اعلام ادارۀ غذاي NSW استراليا، نشان ميدهد:
نفخ
ميگرن
سردرد
سرفه
آبريزش بيني
درد معده
تحريک روده
کهير
چه مواردي منجر به عدم تحمل غذايي مي شود؟
عدم تحمل لاکتوز
عدم تحمل لاکتوز به دليل ناتواني سيستم گوارش براي هضم لاکتوز به وجود ميآيد. لاکتوز قند شير است. عدم تحمل لاکتوز نتيجهي کمبود توليد آنزيم لاکتاز است.
اين آنزيم مسئول گوارش لاکتوز است و به جذب آن نيز کمک ميکند. به طور کل اين عارضه ميتواند موقتي يا دائمي باشد.
عدم تحمل گلوتن يا بيماري سلياک
گلوتن گليکوپروتئين موجود در بسياري از غذاها از جمله گندم، جو دوسر و يا جو است. کسي که عدم تحمل گلوتن دارد، رودهي کوچک او نميتواند گلوتن را هضم کند؛ بنابراين يک واکنش التهابي در رودهاش بروز ميکند. معمولاً عدم تحمل گلوتن يک عارضهي هميشگي است.
اين نوع عدم تحمل، يک عدم تحمل غذايي خودايمني است و علائم اصلي آن شامل موارد زير ميشود:
کاهش وزن و از دست دادن اشتها
تهوع و استفراغ
از دست دادن توده عضلاني
عدم تحمل ساکاروز
عدم تحمل ساکاروز يک نوع عدم تحمل نسبت به قند است که به دليل کمبود آنزيمي به نام ساکراز بروز ميکند. نبودن اين آنزيم موجب ناتواني در هضم ساکاروز ميشود که علائمي مانند اسهال، نفخ و شکم درد دارد.
عدم تحمل فروکتوز
فروکتوز موجود در ميوهها ميتواند موجب نوعي از عدم تحمل غذايي شود.
فروکتوز قند موجود در ميوهها، برخي از سبزيجات و عسل است که اگر رودههاي شما نتوانند آن را هضم کنند دچار علائم عدم تحمل غذايي خواهيد شد. فرقي نميکند چه نوع عدم تحمل غذايي داريد. بايد جهت کنترل بيماري خود به پزشک مراجعه کنيد.
اين عوارض ميتوانند منجر به مشکلات متعددي در سلامتي شوند، مانند عدم جذب مواد مغذي مورد نياز بدن که براي عملکرد مناسب مورد نيازند. در برخي موارد، ممکن است نياز به بررسيهاي تخصصي داشته باشيد تا بهترين راهکار درماني را در پيش بگيريد.
علل عدم تحمل غذايي
عدم تحمل غذايي ميتواند علل متعددي داشته باشد، و در اينجا به هر يک از اين علل پرداخته خواهد شد.
فقدان يک آنزيم
آنزيمها براي هضم کامل غذا مورد نياز هستند. اگر برخي از آنزيمها در فرد وجود نداشته باشد يا مقدار آنها ناکافي باشد، احتمال دارد که عمل هضم به طور کامل صورت نگيرد.
مردمي که دچار عدم تحمل نسبت به لاکتوز هستند داراي لاکتاز کافي نيستند. لاکتاز، آنزيمي است که قند شير (لاکتوز) را خرد کرده به مولکولهاي کوچکتر تبديل ميکند که بدن بتواند آنها را باز هم خردتر کرده و از طريق روده جذب کند.
اگر لاکتوز در دستگاه گوارش باقي بماند، ميتواند سبب ايجاد گرفتگي، درد معده، نفخ، اسهال و توليد گاز شود. مردم دچار آلرژي نسبت به شير داراي علايمي مشابه افراد داراي عدم تحمل به لاکتوز هستند. چراکه در اکثر موارد ، افراد دچار عدم تحمل لاکتوز به طور شايع و به غلط مبتلا به آلرژي تشخيص داده ميشوند.
محققان "بيمارستان و مرکز بهداشت کودکان مري بريج" در تاکوما، پي بردهاند که عدم تحمل فروکتوز همراه درد برگشت کننده يا عملکردي شکم در کودکان شايع است. تقريباً تمامي غذاها براي هضم کامل نياز به يک آنزيم دارند. بر مبناي اعلام "بنياد آلرژي بريتانيا"، کمبود آنزيم يک علت شايع عدم تحمل غذايي است.
علل شيميايي عدم تحمل غذايي
برخي مواد شيميايي موجود در غذاها و نوشيدنيها ميتوانند سبب بروز عدم تحمل شوند، که از جملۀ آنها ميتوان به انواع پنير، و کافئين قهوه، چاي و شکلات اشاره کرد. برخي از مردم در مقايسه با ديگران نسبت به اين مواد شيميايي آسيبپذيري بيشتري دارند.
مسموميت غذايي - سموم
برخي از غذاها به طور طبيعي موادي شيميايي ايجاد ميکنند که ميتوانند اثرات سمي بر بدن انسان داشته باشند و باعث بروز اسهال، تهوع و استفراغ شوند.
لوبياهاي نپخته داراي افلاتوکسينهايي هستند که ميتوانند سبب ايجاد مشکلات گوارشي بسيار ناخوشايندي شوند. لوبياهايي که خوب پخته شده باشند فاقد اين سم هستند؛ بنابراين مردم ممکن است دچار اين نگراني شوند که چرا به يک وعده غذاي لوبيا واکشن نشان ميدهند و به وعدۀ ديگري از آن خير.
وجود هيستامين طبيعي در برخي غذاها
برخي غذاها مثل ماهي که به خوبي نگهداري نشده باشد ميتوانند همچنان که رو به "فساد" ميروند مقدار زيادي هيستامين در خود انباشته کنند. برخي از مردم به طور مشخص نسبت به اين هيستامين طبيعي دچار حساسيت هستند و در آنها راشهاي پوستي، کرامپهاي شکمي، اسهال، استفراغ و تهوع ايجاد ميشود.
اغلب اوقات علايم شبيه به آنافيلاکسي (يک واکنش آلرژيک بسيار قوي) است.
ساليسيلاتهاي موجود در بسياري از غذاها
عدم تحمل ساليسيلات که به نام حساسيت ساليسيلات نيز شناخته ميشود وقتي بروز ميکند که فرد نسبت به مقادير نرمال ساليسيلات خورده شده واکنش نشان ميدهد. ساليسيلاتها مشتقات اسيد ساليسيليک هستند، که به طور طبيعي در گياهان به عنوان يک مکانيسم يا ساز و کار دفاعي در برابر باکتريهاي مضر، قارچ، حشرات و بيماريها وجود دارند.
اين مواد شيميايي در بسياري از غذاها وجود دارند و اغلب مردم بدون هر گونه عوارض جانبي ميتوانند غذاهاي حاوي ساليسيلات را مصرف کنند.
به هر جهت، برخي از مردم پس از خوردن مقادير زياد غذاي حاوي ساليسيلات دچار مشکل ميشوند. افراد دچار عدم تحمل نسبت به ساليسيلات بايد از خوردن مقادير زياد غذاهاي حاوي اين ماده خودداري کنند.
ساليسيلاتها در اغلب غذاهاي داراي منشأ گياهي شامل اکثر ميوهها و سبزيجات، چاشنيها، گياهان دارويي، چاي، و افزودنيهاي معطر وجود دارند.
اين مطلب را از دست ندهيد: دو دليل عمده ابتلا به کبد چرب را بشناسيد
طعم نعناع، سس گوجه فرنگي، انواع توت، و مرکبات به طور مشخص داراي مقادير بالاي ساليسيلات هستند. غذاهاي فرآوري شده و داراي افزودنيهاي طعمدار معمولاً مقادير بالايي از ساليسيلاتها را دارند.
افزودنيها و عدم تحمل غذايي
عدم تحمل نسبت به مکمل غذايي يک مشکل دايماً رو به رشد در طول سه دهۀ گذشته بوده است، زيرا مواد غذايي هر چه بيشتر و بيشتر حاوي مواد افزوده ميشوند. با وجود اين تخمين زده ميشود که ابتلا به عدم تحمل نسبت به مواد افزودۀ غذايي مبتلابه بيش از ۱ درصد مردم نيست.
مواد افزوده براي تقويت طعم، بالاتر بردن تقاضاي غذاها و افزايش عمر بستهبندي آنها به کار ميروند.
مثالهايي در مورد مواد افزودني غذايي عبارتند از:
آنتياکسيدانها
رنگدهندههاي صنعتي
طعمدهندههاي صناعي
امولسيون کنندهها
تقويت کنندههاي طعم
مواد نگهدارنده
شيرين کنندهها
از هزاران مکمل مورد استفاده در صنايع غذايي، گمان بر آن است که درصد اندکي از آنها سبب مشکل ميشوند.
نيتراتها - به عنوان مسبب خارش و راشهاي پوستي شناخته ميشوند. گوشتهاي قرمز فرآوري شده به طور معمول مقدار زيادي نيترات و نيتريت دارند.
MSG (مونوسديم گلوتامات) - به عنوان تقويت کنندۀ طعم و بو به کار ميرود و به عنوان عامل ايجاد سردرد شناخته ميشود.
سولفيتها - به عنوان نگهدارنده و تقويت کننده در غذاها استفاده ميشود.
برخي رنگ دهندهها - به ويژه کارمين (قرمز) و اناتو (زرد).
از علائم تا علل و نحوه تشخيص يک آلرژي به نام عدم تحمل غذايي!
تشخيص عدم تحمل غذايي
تشخيص اين موضوع که فرد دچار عدم تحمل غذايي يا آلرژي غذايي است کار سادهاي نيست، زيرا نشانهها و علايم اين دو اختلال اغلب اوقات همپوشاني دارند. وجود برخي الگوها در علايم ميتواند به پزشکان در تمايز بين اين دو بيماري کمک کند.
در اکثريت قاطع موارد ايجاد علايم مربوط به عدم تحمل غذايي نسبت به علايم آلرژي غذايي نياز به زمان طولانيتري دارد. از اين رو، به بيماران توصيه ميشود دفتر يادداشت روزانهاي داشته باشند و فهرست غذاهاي مصرف شدۀ خود، زمان بروز علايم و ويژگيهاي آنها را در آن قيد کنند.
دادههاي موجود در دفترچه مزبور ميتواند در شناسايي علت بروز واکنشهاي جانبي و کارهايي که بايد انجام داد به پزشک يا متخصص تغذيه کمک کند. گذشته از عدم تحمل لاکتوز و بيماري سلياک، هيچ نوع تست دقيق، قابل اعتماد و معتبر براي شناسايي عدم تحمل غذايي وجود ندارد.
بازار