درد خاموش استـخوان ها، به بهانه روز جهانی پوکی استخوان

خراسان/ « استئوپروز» یا « پوکی استخوان»؛ مهم ترین بیماری تحلیل استخوانی است که اغلب کمبود کلسیم، فسفر و مواد معدنی دیگر موجب ضعیف شدن آن ها و در نتیجه شکستگی می شود. ترشح نشدن هورمون استروژن در پی یائسگی تاثیر جدی بر افزایش بروز این بیماری دارد. پوکی استخوان صرفا یک بیماری زنانه نیست و بروز آن در سنین 65 تا 70 سالگی در مردان نیز شایع است.

علل زمینه ساز « پوکی استخوان»
به طور کلی این بیماری به دو نوع پوکی استخوان اولیه و ثانویه تقسیم بندی می شود.
پوکی استخوان اولیه اغلب به دلیل یائسگی در خانم ها بروز می کند که در موارد یائسگی زودرس طبیعتا زمینه بیشتری دارد.
پوکی استخوان ثانویه افزون بر سالمندان ممکن است در جوانان و میان سالان نیز دیده شود که عواملی مانند مصرف داروهای کورتیکواستروئیدها، ابتلا به بیماری های مزمنی مانند بی اشتهایی ذهنی، کُرون، آرتریت روماتوئید یا سلیاک و ورزش های سنگین ( زمینه ساز قطع یا کاهش ترشح هورمون استروژن) در ابتلا به این بیماری موثر است.
البته سبک زندگی ناسالم مانند استعمال دخانیات ، بی تحرکی، رژیم غذایی سختگیرانه و مصرف ناکافی کلسیم در عادت غذایی نیز زمینه ساز پوکی استخوان خواهد بود.
علایم هشدار
پوکی استخوان را باید بیماری خاموش دانست که شکستگی های خودبه خود در استخوان ران، ستون مهره ها و مچ دست علایم این بیماری است . نکته قابل توجه این که شکستگی مهره ها ناشی از پوکی استخوان با درد خفیف یا بدون درد است و تنها در صورت عکس برداری مشخص می شود در حالی که اگر مهره ها به هر دلیلی دچار ساییدگی شود درد بسیار شدید و ناتوان کننده ای دارد.
در بعضی از افراد نیز پوکی استخوان با درد مزمن و شکستگی استخوان با فشار بسیار مختصر هنگام فعالیت های معمولی همراه است.
چطور می توان از « پوکی استخوان»
پیشگیری کرد؟
پژوهش ها نشان می دهد ورزش در تمام سنین برای استخوان ها مفید است که توجه به آن از سنین کودکی و نوجوانی به تحکیم توده استخوانی و بهبود تعادل و هماهنگی بدن کمک می کندبنابراین دست کم 30 دقیقه فعالیت جسمی سه بار درهفته توصیه می شود.
از تاثیر تغذیه بر سلامت استخوان ها نیز نباید غافل شد زیرا افزون بر این که کلسیم ماده اساسی سازنده استخوان هاست، دیگر سلول های بدن نیز به این ماده معدنی نیاز دارند و در صورت کمبود از ذخایر استخوان استفاده می کنند.
لبنیات، ماهی های چرب، فراورده های سویا و سبزیجات سبز تیره مانند کلم بروکلی در تامین کلسیم مؤثراست همچنین ویتامین D در سنتز کلسیم نقش دارد.
برای تامین نیاز بدن بهتر است روزانه حدود 30 دقیقه دست ها و صورت زیر تابش نور مستقیم خورشید باشد.
البته در موارد کمبود معمولا مصرف مکمل ها نیز ضروری است.
تشخیص و درمان
افزون بر معاینه اولیه و آزمایش کامل خون و ادرار، سنجش تراکم استخوان برای تشخیص بیماری لازم است.
همچنین در مواردی که فرد دچار قوز یا کوتاهی قد شده است این بررسی ها اهمیت بیشتری دارد زیرا ممکن است ناشی از تحلیل مهره ها بدون علامت بارزی باشد.
غربالگری سنجش تراکم استخوان نیز در سالمندان همچنین مبتلایان به بیماری های مزمن که سال ها داروهایی نظیر کورتون استفاده کرده اند، افراد دارای زمینه ژنتیک بیماری و یائسگی زودهنگام نیز توصیه می شود.
از آن جا که پوکی استخوان بیماری تحلیل رونده بافت استخوانی است، درمان قطعی را نمی توان برای بیمار متصور بود و در واقع بهترین اقدام، پیشگیری و حفظ سلامت استخوان هاست.
تشخیص زودهنگام بیماری نیز ضرورت دارد زیرا تجویز برخی از داروها می تواند مانع از وخامت شرایط شود. همچنین رعایت مراقبت و توصیه ها نیز می تواند در کاهش خطر