بانوان/ کیست تخمدان چیست و چگونه درمان می شود ؟

ايران سلامتي/ کيست هاي تخمدان ساکهايي حاوي مايع هستند که درون تخمدان يا روي آن رشد ميکنند. انواع مختلفي از کيستهاي تخمدان وجود دارد که شايعترين آن کيست هاي فوليکولي است که در يکي از فوليکولهاي توليدکننده تخمک ايجاد ميشود. کيست‌هاي ساده (فوليکولي) با رشد قسمتي از تخمدان و تجمع مايع داخل آن مشخص مي‌شوند، اندازه آنها معمولاً بالاي ۳ سانتي‌متر است و نبايد با فوليکول تخمک که در زمان تخمک‌گذاري گاهي حتي به اندازه ۲۵ ميلي‌متر مي‌رسد، اشتباه شوند. بيشتر اين کيست‌ها خودبه خود يا با مصرف قرص‌هاي پيشگيري از بارداري در خلال ۶ تا ۸ هفته از بين مي‌روند و اغلب موجب بروز مشکلي نميشوند البته گاه موجب درد شکمي ميشوند. علايم کيست‌هاي تخمدان چه هستند؟ بيشتر کيست‌ها هرگز مشخص نمي شوند و بدون اينکه زنان بدانند که به اين کيست‌ها مبتلا هستند برطرف مي‌شوند. هنگامي که يک کيست علايم ايجاد مي‌کند، درد در شکم يا لگن شايعترين علامت است. درد مي‌تواند در اثر پارگي کيست، رشد سريع و اتساع آن، خون ريزي به درون کيست يا پيچ خوردن کيست در اطراف منبع خوني آن ايجاد شود. کيست‌هاي تخمدان چگونه تشخيص داده مي‌شوند؟ بيشتر کيست‌ها به وسيله اولتراسوند تشخيص داده مي‌شوند که بهترين تکنيک تصويربرداري براي شناسايي کيست‌هاي تخمداني است. اولتراسوند يک روش تصويربرداري است که از امواج صوتي براي ايجاد تصاويري از ساختمان‌هاي درون بدن استفاده مي‌کند. تصويربرداري اولتراسوند بدون درد است و هيچ ضرري ندارد. هم چنين مي‌توان کيست‌ها را با روش‌هاي ديگر تصويربرداري مانند اسکن CAT يا اسکن MRI شناسايي کرد. پزشک چگونه مي‌تواند تصميم بگيرد که يک کيست تخمداني خطرناک است؟ اگر زني در دهه چهارم زندگي خود يا حتي جوان تر باشد و قاعدگي‌هاي منظم داشته باشد، بيشتر توده‌هاي تخمداني «کيست‌هاي تخمداني عملکردي» خواهند بود که در حقيقت غير طبيعي نيستند. اين کيست‌ها با جريان تخمک گذاري که در چرخه قاعدگي رخ مي‌دهد ارتباط دارند و معمولاً در طي چرخه قاعدگي بعدي خود به خود ناپديد مي‌شوند. بنابراين به خصوص در زناني که در دهه دوم و سوم زندگي خود هستند اين کيست‌ها در چند چرخه قاعدگي بررسي مي‌شوند تا مشخص شود آيا از بين رفته اند يا نه. چون قرص‌هاي ضد بارداري خوراکي تا حدودي با جلوگيري از تخمک گذاري عمل مي‌کنند، پزشکان انتظار نخواهند داشت که زنان مصرف کننده ضد بارداري‌هاي خوراکي «کيست‌هاي تخمداني عملکردي» داشته باشند. بنابراين ممکن است به زناني که در حين مصرف قرص‌هاي ضد بارداري خوراکي به کيست‌هاي تخمدان مبتلا مي‌شوند توصيه شود که به جاي پايش از طريق اولتراسوند لگن يا جراحي، معاينه شوند. عوامل ديگري نيز وجود دارند که در کنار سن زن يا مصرف ضد بارداري‌هاي خوراکي به ارزيابي کيست‌هاي تخمداني کمک مي‌کنند. کيستي که در اولتراسوند شبيه يک کيسه ساده پر مايع به نظر مي‌رسد، در مقابل کيستي با بافت سخت در داخل آن، به احتمال زياد خوش خيم است. بنابراين اولتراسوند نيز در تشخيص اين که تومور تخمداني جدي است يا نه نقش دارد. سرطان تخمدان در زنان جوان تر از ۴۰ سال نادر است. کيست‌هاي تخمداني که پس از ۴۰ سالگي ايجاد مي‌شوند نسبت به قبل از آن شانس بالاتر سرطاني بودن را دارند، اگرچه بيشتر کيست‌هاي تخمدان حتي پس از ۴۰ سالگي خوش خيم هستند. آزمون خوني CA-125 مي‌تواند به عنوان مشخصه‌اي براي سرطان تخمدان به کار رود، اما غير طبيعي بودن آن هميشه به معني وجود سرطان نيست. اولاً بسياري از بيماري‌هاي خوش خيم در زنان در سنين باروري مي‌تواند سبب افزايش CA125 شود، بنابراين CA-125 يک آزمون اختصاصي به خصوص در زنان جوان نيست. عفونت‌هاي لگن، فيبروئيد‌هاي رحم، بارداري، کيست‌هاي خوش خيم تخمدان (هموراژيک) و بيماري‌هاي کبد همگي بيماريهايي هستند که ممکن است در غياب سرطان تخمدان سطح CA-125 را افزايش دهند. ثانياً حتي در صورت ابتلا زن به سرطان تخمدان، تمام اين سرطان‌هاي تخمدان سبب افزايش سطح CA-125 نميشود. علاوه براين، سطوح CA-125در زنان مبتلا به سرطان سينه، ريه و پانکراس نيز به صورت غير طبيعي بالا مي‌رود.