سهم خون و فرآورده‌های آن در شکست سرطان

سلامت نيوز/ شنيدن واژه سرطان همچنان براي بسياري از افراد آزاردهنده است و آن را پايان زندگي مي‌دانند با وجود آن‌که پيشرفت علم پزشکي و استفاده از فرآورده‌هاي خوني بسياري از سرطان‌ها را شکست داده است. ۱۵ بهمن روز جهاني سرطان است. سرطان بعد از بيماري‌هاي قلبي عروقي، دومين علت مرگ و مير در جهان شناخته مي شود. اما يافته هاي پزشکي نشان مي دهد، تشخيص زودهنگام سرطان در درمان حتي درمان قطعي آن بسيار تاثيرگذار است. در اين ميان خون و پلاکت اثربخشي بسياري در درمان سرطان دارد به همين دليل بسياري از خدمات سازمان انتقال خون براي درمان بيماران سرطاني ارائه مي شود. پيش بيني هاي جديد سازمان جهاني بهداشت حاکي از آن است که آمار ابتلا به سرطان در سال جاري در مجموع به ۱۸.۱ ميليون مورد برسد که ۹.۶ ميليون مورد آنها منجر به مرگ خواهد شد و اين افزايش تا حدودي به دليل رشد و پير شدن جمعيت است. اين ارقام حاکي از آن است که يک پنجم مردان و يک ششم زنان در طول عمر خود به نوعي سرطان مبتلا خواهند شد و در ايران سرطان معده با ۱۷.۷۴، پوست غيرملانوم با ۱۷.۴۹، پروستات با ۱۶.۹۳، روده بزرگ با ۱۴.۱۳ و مثانه با ۱۲.۵۶ در هر ۱۰۰ هزار نفر شايع‌ترين سرطان ها هستند. از اين بين سرطان معده شايع ترين سرطان بدخيمي در مردان است به طوري که در سال ۹۴، ۶ هزار و ۵۳۷ نفر مبتلا به سرطان معده شدند، اين درحالي است که سازمان بهداشت جهاني، سرطان ريه را به عنوان شايع‌ترين سرطان در ميان مردان دنيا و سرطان معده را چهارمين سرطان شايع اين جمعيت معرفي کرده است. همچنين برآورده شده است از هر ۶ مرگ در جهان يک مرگ ناشي از سرطان است. افزايش نرخ مرگ و ميرهاي ناشي از سرطان به احتمال زياد نتيجه پيري و افزايش جمعيت است. خوشبختانه، پيشرفت در درمان سرطان‌ها نيز با سرعت زياد ادامه دارد به همين دليل در مقايسه با گذشته، بسياري از افراد که به سرطان مبتلا مي‌شوند عمر بيشتري دارند يا درمان مي‌شوند. لزوم تغيير اين باورهاي نادرست اساسيتر از هر باور نادرست ديگري است. هرچه مرحله شناسايي اين بيماري زودتر انجام شود، احتمال درمان قطعي بيشتر بوده و اين افراد بعد از مداوا مي‌توانند زندگي تقريبا عادي داشته باشند. افزايش کيفيت زندگي، افزايش طول عمر و کاهش عوارض ناشي از بيماري از جمله اقداماتي است که متخصصان اين حوزه براي بيماران حتي در مراحل پيشرفته مي‌توانند انجام دهند. بين ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار بيمار سرطاني در کشور در حال زندگي هستند، اينها همان افرادي اند که سال‌هاي پيش سرطان‌شان شناسايي و درمان شد و زندگي تقريبا عادي خود را سپري مي‌کنند، سالانه حدود ۱۰۰ هزار تا ۱۱۰ هزار مورد جديد ابتلا به سرطان در کشور داريم و بين ۳۰ هزار تا ۳۵ هزار نفر سالانه جان خود را براثر ابتلا به اين بيماري از دست مي‌دهند. نکته حائز اهميت در مورد بيماران سرطاني، نياز مبرم آن ها به خون و فرآورده هاي آن است چرا که حدود يک سوم فرآورده هاي سلولي خون، بيش از نيمي از پلاکت هاي تهيه شده توسط مراکز انتقال خون و همچنين فرآورده‌هاي پلاسمايي پالايش شده مشتق از خون به ويژه در مواقعي که سيستم ايمني بيماران سرطاني تحت تاثير قرار مي گيرد، استفاده مي شود. در واقع سرطان بيماري سلول ها است. سلول ها بلوک هاي سازنده بدن هستند، سلول هاي سرطاني، سلول هاي غير طبيعي هستند که به تعداد بسيار زياد تکثير پيدا مي شوند و اين روند سبب ايجاد مشکلات متعددي مي شود و در نهايت سلول هاي غير طبيعي کار خود را به درستي انجام نمي دهند و تعداد بسيار زيادي از آن‌ها جايگزين سلول هاي طبيعي مي شوند. چرا بيماران مبتلا به سرطان به خون و فرآورده هاي خون نياز دارند؟ بيماران مبتلا به سرطان ممکن است به خاطر از دست دادن خون در حين عمل جراحي، به تزريق خون و فرآورده هاي آن نياز نياز داشته باشند. همچنين اين بيماران براي جبران يکي از موارد عوارض جانبي مصرف داروهاي شيمي درماني نياز به انتقال خون دارند. مغز استخوان که مرکز توليد سلول هاي خون است توسط شيمي درماني تحت ثاثير قرار مي گيرد، به دنبال آن سلول هايي که سريع تقسيم مي شوند، تحت تأثير قرار مي گيرند و تواناني بدن براي توليد سلول هاي جديد خون کم مي شود به طوري که تزريق گلبول هاي قرمز و پلاکت ها ممکن است مورد نياز باشد. بيماران درمان شده براي سرطان خون مانند لوکمي و لنفوم هم به مقدار زيادي تحت تأثير قرار مي گيرند. از آنجا که سلولهاي خون آن ها به درستي کار نمي کند و درمان در توانايي توليد سلول هاي خون سالم و به تعداد کافي تأثير مي گذارد، شمارش سلول هاي خوني بيماران مي تواند خيلي پايين بيايد و آنها را مستعد عفونت هاي تهديد کننده حيات و خون ريزي کند. بدون انتقال خون ممکن است اين بيماران نتواند ساير درمان ها را دريافت کنند. سرطان يکي از بيماري هاي شايع در جهان است که مي تواند منجر به مرگ شود. کشورهايي که درآمد کم يا متوسط دارند به طور قطع تلفات بيشتري در اين زمينه خواهند داد چرا که هزينه هاي درمان و نگهداري از بيماران سرطاني بسيار سرسام آور است. نقش پلاکت در انعقاد خون خون مايعي لزج است که بخشي از آن را مايعي به نام پلاسما و بخش ديگري را عناصر جامد معلق در پلاسما تشکيل مي‌دهد، بخش جامد خون شامل، اريتروسيت ها (گويچه‌هاي قرمز خون) و لوکوسيت ها يا گويچه‌هاي سفيد خون و پلاکت هاست. پلاکتها در عمل انعقاد خون نقش دارند و در جلوگيري از خونريزي رگ ها به وسيله تشکيل توده پلاکتي و کمک به ترميم جدار عروق است و گلبول هاي سفيد با عمل فاگوسيتوز در عمل ايمني نقش دارند. گلبول هاي قرمز در تبادل گازهاي تنفسي نقش دارند، پلاکت هاي خوني يا پلاکت ها، عناصر پلاسمايي هستند به شکل کروي يا تخم مرغي که ۲ تا ۵ ميکرون قطر دارند، پلاکت هاي انسان و پستانداران فاقد هسته هستند و به همين دليل بيشتر محققان آنها را تشکيلات غير سلولي مي‌پندارند و تعداد پلاکت ها در خون انسان ۲۰۰ هزار تا ۴۰۰ هزار در هر ميليمتر مکعب است که اين تعداد نيز در طول شبانه روز داراي نوساناتي است. خون يکي از عوامل مهم در زنده ماندن انسان و سلامتي است. وظيفه آن، رساندن اکسيژن و غذا به اندام هاي مختلف بدن است. به کمک گردش خون مواد زائدي چون کربن دي اکسيد از بدن و ديگر مواد اضافي از بدن دفع مي شوند. خون در لوله هايي به نام رگ ها جريان دارد. وظيفه به جريان درآمدن آن در بدن انسان بر عهده قلب است. پمپاژ قلب، باعث به گردش درآمدن آن در رگ ها مي شود. جريان آن در بدن انسان به صورت يک طرفه است. خون دو بخش مايع و جامد دارد. بخش مايع آن، خوناب يا پلاسما است و بخش جامد آن بخش گلبول هاي خون است که از گلبول هاي سفيد، گلبول هاي قرمز و پلاکت ها تشکيل شده است. در بدن انسان حدود ۵ ليتر خون وجود دارد. تهيه پلاکت بايد به سمت اهداي مستقيم برود سخنگوي سازمان انتقال خون در گفت و گو با خبرنگار اجتماعي ايرنا گفت: تهيه پلاکت بايد در کشور به سمت اهداي (پلاکت فرزيس) مستقيم برود، در حال حاضر تهيه پلاکت به روش فرزيس وجود دارد، شيوه جدا سازي پلاکت از خون اهدا کننده را پلاکت فرزيس مي گويند و دستگاه هاي پلاکت فرزيس بر اساس اندازه سلول و يا با استفاده از فيلترهاي خاص، سلول هاي خوني را از هم تفکيک کرده و پلاکت را برداشته و بقيه اجزاي سلولي و پلاسماي خون را به فرد اهدا کننده باز مي گرداند. بشير حاجي بيگي افزود: پلاکتي که درحال حاضر در کشور تهيه و توليد مي شود پلاکت رندوم است و بايد در همان ۶ساعت اوليه پس از اهداي خون بايد از سلول هاي خون جدا شودکه ۶واحد آن توسط ۶نفر از اهدا کنندگان خون تهيه مي شود يک دز درماني را ايجاد مي کند. وي ادامه داد:با بالا رفتن سن جمعيت در کشور نياز به پلاکت رشد روز افزون پيدا کرده است به نحوي که طي ۱۵ سال گذشته از ۴۰۰ هزار واحد پلاکت به يک ميليون و۲۰۰هزار واحد در کشور رسيده است، در اهداي پلاکت به صورت مستقيم و به روش پلاکت فرزيس بيش از ۶-۸ برابر از پلاکت جمع آوري شده از اهدا کنندگان خون به صورت رندم اثر بخش دارد. مقدار پلاکت ها در هر ميليمتر مکعب از خون حداقل ۱۵۰هزار سلول و حداکثر ۴۰۰ هزا سلول پلاکت است. پلاکت در عمل انعقاد خون نقش دارند و در جلوگيري از خونريزي رگ ها به وسيله تشکيل توده پلاکتي به ترميم جدار عروق کمک مي کنند. سخنگوي سازمان انتقال خون ادامه داد: تزريق هر واحد پلاکت تقريبا ۱۰ هزار عدد در ميليمتر مکعب شمارش اين سلول مهم خوني را در بدن بيماران افزايش مي دهد، پلاکت اهدايي در روش پلاکت فرزيس در ۲ تا ۳ روز بعد از اهدا در بدن جايگزين مي شود و امروزه مصرف پلاکت در کشور با توجه به گسترش روز افزون مراکز خون و انکو لوژي و تشخيص به موقع بيماري هاي خوني افزايش چشم گير يافته است. وي افزود: پلاکتي که فقط از يک اهدا کننده پلاکت دريافت مي شود احتمال واکنش بدن بيمار نيازمند به پلاکت نسبت به پلاکت هاي متعدد اهدا کنندگان را کاهش مي دهد، استفاده از دستگاه هاي پلاکت فرزيس براي تهيه پلاکت از ايجاد مقاومت پلاکتي جلوگيري مي کند و اين دستگاه ها قادرند با کاهش تعداد گلبول هاي سفيد خون با جلوگيري از در معرض قرار گرفتن بيمار با تعداد زيادي از اهدا کنندگان از مقاومت پلاکتي جلو گيري کنند و يک واحد تهيه شده با اين روش معادل ۶تا ۸ واحد واحد پلاکت خون کامل است که در اختيار بيماران نيازمند قرار مي گيرد. حاجي بيگي افزود: همچنين رضايتمندي پزشکان درمانگر بيماران نيز از تهيه پلاکت به روش فرزيس بيان کننده اثر بخشي اين نوع پلاکت است و در روش تهيه پلاکت به روش فرزيس تمامي کيسه هاي جمع آوري کننده پلاکت، سوزن هاو لوله هاي رابط کاملا استريل و به صورت يک بار مصرف هستند و خون اهداکننده پلاکت در هيچ مرحله اي با دستگاه تماس ندارد و بنابراين انتقال بيماري هاي عفوني از طريق دستگاه پلاکت فرزيس محال است. وي گفت: تعداد اهداکنندگان مجاز پلاکت به روش فرزيس۲بار در هفته و حداکثر ۲۴ بار در سال است و بايد حداقل ۴۸ ساعت بين دفعات اهداي پلاکت به روش فرزيس فاصله داشته باشد. حاجي بيگي خاطرنشان کرد: نگهداري پلاکت در خارج از بدن و درون کيسه هاي نگهداري تا ۳ روز است و بيش از ۳روز نمي توان پلاکت را نگهداري کرد و نگهداري آن در دماي ۲۰تا ۲۴ درجه سليوس است و مصرف کنندگان اصلي پلاکت در کشور بيماران دچار انعقاد منتشره عروقي، بيماران لوسمي، انمي آپلاستيک، بيماران مبتلا به اختلالات انعقادي خون، افراد تحت شيمي درماني، اعضا، افراد تحت درمان با دارو هاي سرکوبگر ايمني پس از پيوند معز استخوان هستند. وي تصريح کرد: شرايط اهداي پلاکت به روش فرزيس همان شرايط اهداي خون است و سن ۱۸ سال، وزن بالاي ۵۰کيلوگرم همچنين اهداکنندگان پلاکت ۳ روز قبل از اهدا، نبايد آسپرين مصرف کنند، چون آسپرين و مصرف آن فعالت پلاکت در بدن را مختل مي کند. سخنگوي سازمان انتقال خون با اشاره به اينکه تا۶۰سالگي مي توان پلاکت اهدا کرد، گفت : براي اهداي پلاکت، شمارش پلاکت خون فرد اهداکننده نبايد زير ۱۵۰هزار در ميکروليتر باشد و امروزه و در حال حاضر در کشور پلاکت به صورت هاي، رندوم از اهدا کنندگان خون، آفرزيس که معادل ۶ واحد رندم است، پلاکت اشعه ديده، پلاکت آفرزيس کم لکوسيت تهيه و در اختيار بيماران قرار مي گيرد. وي افزود: استفاده از پلاکت اشعه ديده در بيماراني که پيوند مغز استخوان شده اند و همچنين برخي از سرطان هاي خوني استفاده مي شود و درحال حاضر دستگاه اشعه دهنده خون و پلاکت در شهرهاي تهران، مشهد، ساري، تبريز، اصفهان، شيراز، اهواز و کرمانشاه مستقر است. حاجي بيگي گفت :در حال حاضر همه مراکز انتقال خون استان هاي کشور مجهز با دستگاه پلاکت فرزيس هستند و در ۳۱ مرکز انتقال خون کشور دستگاه هاي تهيه پلاکت به روش فرزيس وجود دارد، شيوه جدا سازي پلاکت از خون اهدا کننده ه را پلاکت فرزيس مي گويند و دستگا ه هاي پلاکت فرزيس بر اساس اندازه سلول و يا با استفاده از فيلترهاي خاص، سلول هاي خوني را از هم تفکيک کرده و پلاکت را برداشته و بقيه اجزاي سلولي و پلاسماي خون را به فرد اهدا کننده باز مي گرداند. وي تاکيد کرد: خون و فرآورده هاي آن نياز هميشگي بيماران نيازمند به خون است و مردم نوع دوست ايران هميشه در همه شرايط، بخصوص در شرايط خاص و بحراني همواره در کنار سازمان انتقال خون بودند و ياري گرو نجات دهند هم وطنان خود بودند و بنابر اين اهميت حضور مردم و ايثارگري هموطنان و افزايش حس مسئولت پذيري مردم ايران در کمک به بيماران در هر شرايطي سازمان انتقال خون را براي رساندن خون و فرآروده هاي آن کمک مي کند. سخنگوي سازمان انتقال خون اعلام کرد: در سال گذشته (۱۳۹۷)نزديک به ۹۵۰هزار واحد پلاکت به مراکز در ماني و بيمارستاني کشور توزيع شده است که به صورت رندوم توسط اهدا کنندگان خون درکشور اهدا شده است که ۲۶۸ هزارو واحد آن در شهر تهران توزيع شده است و مراکز درماني و بيمارستاني استان خراسان رضوي با مصرف۷۸هزارو ۳۹۰واحد و استان فارس با مصرف ۷۷ هزارو ۷۲۸ واحد بيشترين مصرف کننده پلاکت در کشور بودند. حاجي بيگي افزود: مصرف پلاکت در سال گذشته نسبت به مدت مشابه سال ۹۶در استان البرز با ۴۹ درصد، اردبيل ۳۵ درصد و هرمزگان با ۲۹ درصد بيشترين ميزان رشد مصرف پلاکت را داشت و اين ميزان رشد در استان تهران ۴درصد بوده است. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد