روزياتو/ سالانه ۱۴۰ هزار نفر در امريکا به دليل سکته مغزي جان خود را از دست ميدهند. به عبارت ديگر، به گفته مرکز کنترل و پيشگيري از بيماري، در هر ۴ دقيقه، يک نفر در اثر سکته مغزي ميميرد.
اما خوب است بدانيد آگاه بودن از دلايل بروز حمله مغزي و علائم آن و همين طور اطلاع از نحوه پيشگيري و درمان آن ميتواند منجر به کسب نتايج بهتر شود. در اين مطلب ميخواهيم شما را با سکته مغزي، عوامل خطرساز، علائم و درمان آن آشنا کنيم.
انواع اصلي سکته مغزي
بنا بر نظر مؤسسه ملي قلب، ريه و خون، سکتههاي مغزي در دو نوع اصلي هستند:
ايسکمي: سکته ايسکمي زماني رخ ميدهد که عروق خوني به مغز به دليل تجمع پلاک باريک شود يا لختههاي خون در عروق خوني حرکت کنند. حدود ۸۷ درصد از تمامي سکتهها از نوع ايسکمي هستند.
هموراژيک: وقتي يکي از عروق خوني در مغز دچار پارگي يا نشت ميشود سکته هموراژيک رخ ميدهد. سکته هموراژيک درون مغزي (خونريزي داخلي مغز) حدود ۱۰ درصد از تمامي سکتهها را شامل ميشود و ۳ درصد باقيمانده نيز سکتههاي فرعي (خونريزي خارج مغز) هستند.
علائم اصلي سکته مغزي
از علائم هر دو نوع سکته مغزي ميتوان به لکنت زبان يا بريده حرف زدن، سختي درک کلام، بيحسي يا ضعف در يک طرف مغز، گيجي، از دست دادن تعادل، سردرد بدون علامت شناخته شده و مشخص و مشکلات بينايي در يکي از چشمها يا هر دو چشم اشاره کرد. اگر اين علائم را تجربه کرديد، هر دقيقهاي که ميگذرد، براي شما حياتي است و بايد فورا با مرکز فوريتهاي پزشکي يا اورژانس به شماره ۱۱۵ تماس بگيريد.
حمله ايسکمي گذرا يا TIA سکته اصلي و خطرناکي مثل سکته ايسکمي به شمار نميرود اما يکي از انواع سکته ايسکمي است که به سرعت رد ميشود. پزشک شما احتمالا به اين نوع سکته سکته خفيف يا سکته ناقص ميگويد. اين علائم شبيه انواع ديگر سکته بوده منتها کوتاه و گذرا هستند و بيشتر آنها کمتر از ۵ دقيقه طول ميکشد.
با وجود اين که جريان خون به مغز فقط به مدت کوتاهي مسدود ميشود، اما هنوز هم بايد به عنوان يک فوريت پزشکي در نظر گرفته شود. لازم است به سکته مغزي خفيف يا ناقصي که ايکسمي گذرا ناميده ميود توجه کرد و اهميت داد زيرا علائم هشداردهنده سکتههاي مغزي جديتر و خطرناکتر است.
علائم سکته مغزي کامل يا اصلي، علاوه بر تجربه کردن سکتههاي مغزي ناقص يا ايسکمي گذرا، شامل فشار خون بالا، ديابت، بيماري قلبي، سيگار کشيدن و فيبريلاسيون دهليزي هستند.
عوامل خطرساز سکته مغزي
در حقيقت، طي تحقيقات بينالمللي کنترل بيماري در سال ۲۰۱۰، فشار خون بالا در ۵۴ درصد از سکتههاي مغزي وجود داشت. فشار خون بالا استرس و فشار بيشتري را روي قلب وارد ميکند و طبق گفته انجمن سکته مغزي امريکا، به مرور زمان آسيبهاي کار سنگين و فشار بر روي عروق و اندامها ايجاد شده و منجر به سکته مغزي ميشود.
از ديگر عوامل خطرساز، بالا رفتن سن است. در حقيقت، در هر دهه بعد از سن ۵۵ سالگي، خطر سکته مغزي دو برابر ميشود. اگر فردي از اعضاي خانواده دچار سکته مغزي شده باشد، احتمال سکته مغزي در ديگر افراد خانواده نيز افزايش پيدا ميکند.
در نهايت، ديابت ميتواند احتمال سکته مغزي را افزايش دهد زيرا افرادي که دچار ديابت ميشوند، فشارخون بالايي هم خواهند داشت.
درمان سکته مغزي و افقهاي پيش رو
مهمترين بخش درمان سکته مغزي اين است که اين عارضه هر چه زودتر تشخيص داده شده و درمانهاي لازم انجام شود. تحقيقات نشان ميدهد که خطر آسيب به مرور زمان و بعد از پيدايش اولين علائم بيشتر خواهد شد. هر چه سريعتر مصرف دارو را آغاز کنيد، درمان مؤثرتري خواهيد داشت.
داروهاي فعال کنندههاي پلاسمينوژن بافت يا tPA مانند آلتپلاس، که توسط سازمان FDA براي درمان سکتههاي ايسکمي تاييد شده است، براي رقيق و حل کردن لختههاي خون به کار ميرود و جريان خون در مغز را بهبود ميبخشد. بر اساس تحقيقاتي که در سال ۲۰۱۵ در مجله انجمن پزشکي کانادا به چاپ رسيد، وقتي طي ۴٫۵ ساعت اول پس از بروز علائم سکته ايسکمي، داروي آلتپلاس مصرف شود احتمال ناتواني حرکتي ۷ تا ۱۳ درصد نسبت به داروي پلاسبو يا دارونما کاهش مييابد.
ترومبکتومي
در بيماراني که دچار سکته ايسکمي حاد ميشوند، گزينه ديگري به نام ترومبکتومي نيز وجود دارد. ترومبکتومي نوعي جراحي است که در طي آن مسدودکننده در عروق خوني بزرگ بيماري که دچار سکته ميشوند برداشته ميشود. براي اين که اين عمل مؤثر واقع شود، لازم است بيمار طي ۶ ساعت پس از بروز علائم سکته مغزي حاد تحت عمل جراحي قرار بگيرد.
ممکن است رقيقکنندههاي خون براي بهبود جريان خون در سکته مغزي ايسکمي تجويز شود. پزشک در سکته مغزي هموراژيک هم احتمال دارد با انجام عمل جراحي خونريزي را کنترل کند و فشار موجود در مغز را کاهش دهد.
اصلاح سبک زندگي بعد از سکته براي کاهش خطر ابتلا به سکته مغزي بعدي بسيار حائز اهميت است. تغييرات کليدي شامل ورزشهاي مرتب و بهبود رژيم غذايي است. اگر سيگار ميکشيد، با پزشک خود در مورد برنامه قطع سيگار يا کم کردن مقدار آن صحبت کنيد و مصرف مشروبات الکلي را تا جايي که ميتوانيد کاهش دهيد.
بازار