آي تي رسان/ عنصر روي با نام علمي زينک (Zinc) يکي از رايجترين عناصر موجود در پوسته کره زمين بهشمار ميرود. اين ماده معدني در سلامت بدني انسان نقشي حياتي ايفا ميکند. از آنجا که بدن انسان بهصورت طبيعي قادر به توليد و ذخيرهسازي زينک نيست؛ لذا دريافت اين ماده مغذي از طريق خوراکيها يا مکملهاي غذايي ضروري خواهد بود.
از جمله نقشهاي کليدي زينک در بدن انسان شامل موارد زير است:
تنظيم واکنشهاي آنزيمي
ارتقاء عملکرد سيستم ايمني
سنتز پروتئين
سنتز DNA
التيام زخمها و کاهش التهاب
بهبود فرآيند رشد و تکامل بدن

زينک بهصورت طبيعي در گونههاي مختلفي از خوراکيهاي گياهي و حيواني يافت ميشود. با اينحال بر اساس تحقيقات انجام شده بالغ بر 75 درصد مردم جهان دچار کمبود زينک هستند؛ لذا پزشکان به منظور درمان برخي بيماريها نظير ريزش مو، مشکلات پوستي، ضعف قواي ايمني بدن و شکنندگي ناخنها بعضا اقدام به تجويز مکملهاي زينک بهصورت قرص و کپسول ميکنند.
روي پس از آهن دومين ماده معدني فراوان در بدن محسوب ميشود. زينک بر عملکرد بيش از 300 آنزيم فعال در زمينه متابوليسم، سيستم گوارش و دستگاه عصبي تاثير ميگذارد. بعلاوه روي در تنظيم قوه بويايي و چشايي انسان نيز نقشي کليدي ايفا ميکند؛ چرا که اين عنصر دربردارنده يکي از آنزيمهاي بسيار مهم براي تنظيم قواي بويايي و چشايي است.
زينک براي تنظيم عملکرد گلبولهاي سفيد، سيستم ايمني و کيفيت انتقال سيگنال ميان سلولهاي بدن کاملا حياتي است. همچنين مصرف روي سطح استرس اکسيداتيو را کاهش ميدهد. نتايج پژوهشهاي اخير نشان ميدهند که مصرف 80 تا 92 ميليگرم زينک در روز احتمالا طول دوره سرماخوردگي را تا 33 درصد کاهش خواهد داد. از اين گذشته مصرف مکملهاي روي ريسک ابتلا به عفونتها را به ميزان قابلتوجهي کاهش داده و واکنشهاي سيستم ايمني در افراد مسنتر را تقويت ميکند.
زينک بهطور معمول در بيمارستانها بهعنوان يک گزينه درماني براي معالجه سوختگي، زخمهاي خاص و ساير آسيبهاي پوستي بهکار گرفته ميشود. نقش برجسته زينک در سنتز کلاژن و ايجاد واکنش ضدالتهابي در بدن به درمان فوري ضايعات پوستي کمک ميکند. 5 درصد ذخاير روي در بدن درون بافت پوست ذخيره ميشوند. کمبود روي موجب کندي فرآيند التيام زخمها خواهد شد. بهعنوان مثال مطالعه انجام شده روي 60 نفر از بيماران مبتلاي به زخم پاي ديابتي طي مدت 12 هفته نشان داد که تجويز روزانه 200 ميليگرم قرص زينک در ترميم سريعتر زخم پاي بيماران تاثير چشمگيري دارد.
زينک احتمالا در کاهش ريسک بيماريهاي مرتبط با سن نظير ذاتالريه و عفونت موثر است. تجويز روي براي بزرگسالان مسنتر موجب بهبود واکنش آنها نسبت به واکسن آنفولانزا ميشود. همچنين مصرف مکملهاي زينک به تقويت قواي ذهني سالمندان کمک ميکند. نتايج يک پژوهش نشان داد که مصرف روزانه 45 ميليگرم روي در روز ريسک بروز عفونت در سالمندان را حدودا 66 درصد کاهش خواهد داد.
آکنه يک بيماري پوستي است که حدودا 9.4 درصد از جمعيت جهان را تحت تاثير قرار ميدهد. آکنه با مسدودسازي مسير غدد توليدکننده چربي موجب تجمع باکتريها و التهاب پوست ميشوند. مصرف خوراکي يا موضعي زينک در کاهش التهاب پوست و درمان آکنه موثر است.
زينک با کاهش ميزان استرس اکسيداتيو و پروتئينهاي تنشزا خاصيت ضدالتهابي دارد. استرس اکسيداتيو موجب التهاب مزمن ميشود؛ پديدهاي که در بسياري از بيماريهاي مزمن نظير امراض قلبي، سرطان و اختلالات رواني مشهود است.
برخي از علائم شايع کمبود شديد زينک عبارتند از:
اختلال در رشد و نمو
تاخير در بلوغ جنسي
بثورات پوستي
اسهال مزمن
اختلال در التيام زخمها
مشکلات رفتاري
زنان باردار و شيرده، افراد گياهخوار، افراد دچار کمخوني و مبتلايان به بيماريهاي مزمن کليوي بيش از سايرين در معرض کمبود روي قرار دارند. همانطور که کمبود روي تبعات زيانباري براي بدن دارد؛ مصرف بيش از اندازه آن نيز تبعات منفي متعددي را بهدنبال خواهد داشت.
علائم مسموميت با زينک عبارتند از:
تهوع و استفراغ
از دست دادن اشتها
اسهال
گرفتگي شکم
سردرد
ضعف سيستم ايمني بدن
کاهش سطح کلسترول خوب HDL
اختلال در جذب برخي موادمعدني نظير مس و آهن
دوز زينک مصرفي توصيه شده روزانه براي مردان و زنان بزرگسال بهترتيب معادل 11 و 8 ميليگرم است. حداکثر دوز قابل تحمل براي بدن معادل 40 ميليگرم در روز است. به منظور کاهش عوارض جانبي مصرف قرص زينک بهتر است آنرا همراه با يکي از وعدههاي غذايي ميل کنيد. همچنين پيش از مصرف قرص زينک حتما با پزشک مشورت کنيد.
بازار