عادتی که ممکن است ما را بکشد؛ در طول روز چند بار به صورت خود دست می‌زنیم؟

يک فعاليت رايج روزانه

يک مطالعه در سال ۲۰۱۵ در استراليا انجام شد که مي‌خواست تعداد دفعات لمس صورت را اندازه‌گيري کند. به اين خاطر مجموعه‌اي از ويدئوهاي سخنراني دانشجويان پزشکي مورد تحليل قرار گرفت. نتايج نشان داد که لمس صورت به طور مکرر انجام مي‌گيرد. نکته جالب اين است که اين رفتار در بين دانشجويان پزشکي سنجيده شده است که احتمال مي‌رود رفتارهاي بهداشتي‌تري نسبت به ديگران داشته باشند اما نتايج نشان داد که لمس صورت رفتاري است بسيار رايج‌تر از حد تصور. در طول ۴ ساعت ۲۶ دانشجو ۲۳۴۶ بار صورتشان را لمس کردند و اين يعني بطور متوسط هر فرد در طول يک ساعت ۲۳ بار صورتش را لمس مي‌کند. از اين تعداد لمس ۴۴ درصد مربوط به لمس ناحيه مخاط مانند چشم و بيني دهان و ۵۶ درصد لمس‌ها مربوط به ساير نقاط صورت (گوش، چانه، گونه و پيشاني) بوده است. لمس نواحي مخاطي احتمال ابتلا به ويروس را (در صورت آلوده بودن دست) بسيار بالا مي‌برد و از اين رو کنترل اين رفتار اهميت بهداشتي فراواني دارد.

اما اين مطالعه در مورد دانشجويان پزشکي بود. در مورد مردم عادي اين نتايج تفاوتي جدي‌ دارد. محققان همه‌گيرشناسي دانشگاه اوکلند در نيوزيلند در مطالعه خود نشان دادند که مردم عادي در يک ساعت  بيش از ۴۰ بار صورت خود را لمس مي‌کنند. اين يعني چيزي حدود دو برابر ميزاني که دانشجويان پزشکي اين کار را انجام مي‌دهند. محققان روي ۹۰۰۰ مقاله مختلف در اين زمينه کار کردند و تلاش کردند يافته‌هاي مختلفي که مربوط به لمس صورت وجود دارند را از مطالعات مختلف استخراج کنند.. در نهايت ۱۰ مقاله اصلي باقي ماند که مربوط به سنجش اصولي ميزانِ لمس صورت در بين اقشار مختلف مردم بود. از اين ۱۰ پژوهش باقي‌مانده ۶ تا در ايالات متحده، يکي در استراليا و بقيه در انگلستان و ژاپن انجام شده بودند. نتايج نشان مي‌دهد که نحوه و ميزان لمس صورت در بين فرهنگ‌هاي مختلف تفاوت زيادي با يکديگر ندارد اما تفاوت‌هايي جزئي قابل مشاهده است. براي مثال ژاپني‌ها بيشتر به چشم‌ها و بيني دست مي‌زنند و انگليسي ها بيشتر به دهان و چشم‌ها. د اين مطالعه دانشمندان به مدلي ترکيبي از لمس نقاط مختلف صورت رسيدند. در اين مطالعه به جاي تقسيم صورت به بخش‌هاي مخاطي و غير مخاطي، صورت را به صورت يک محدوده T شکل تقسيم‌بندي کردند که شامل دو چشم، بيني و دهان است.

مراقبت از ناحيه T شکل

استفاده از اين مدلِ T  به اين خاطر است که تکيه دادن چانه به دست باز يا مشت شده يکي از رفتارهاي رايج پستانداراني شبيه به ميمون‌ها، شامپانزه‌ها و انسان‌ها است. مردان هنگام لمس ريش‌ دست‌ را به سمت بالا (نزديک دهان) مي‌کشند در حالي که حرکت دادن دست در هنگام لمس گوش، از گوش به سمت بخش‌هاي مخاطي (چشم و دهان و بيني) بسيار نادر است. به هيمن خاطر مدل T به شکل معناداري حرکت‌هاي دست روي صورت را ترسيم مي‌کند. بررسي‌هاي سال ۲۰۲۰ نشان داد که افراد روزانه به طور متوسط ۶۹ بار ناحيه  Tو۵۰ بار هم ساير بخش‌هاي سر را لمس مي‌کنند. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد که اين بدانيم چقدر در طول روز اين ناحيه را لمس مي‌کنيم، ميزان لمس را کاهش مي‌دهد اما در مجموع به خاطر اينکه اين رفتار ناخودآگاه است تغيير آن دشوار به نظر مي‌رسد. به همين خاطر لازم است با تکنيک‌هاي روان‌شناختي اين عادت را تغيير داد. يکي از مزيت‌هاي ماسک اين است که با پوشاندنِ بخش عمده‌اي از ناحيه T امکان لمس اين بخش هاي حساس را بسيار پايين مي‌آورد. به همين خاطر ماسک‌ها علاوه بر اينکه امکان انتقال ويروس از طريق تنفس را کاهش مي‌دهند احتمال لمس صورت را هم پايين مي‌آورند.