ممکن است دیسک کمر داشته باشید بدون اینکه بدانید

تبيان/ ديسکهاي کمر شما، ضربهگيرهاي لاستيک مانندي هستند که بين مهرههاي ستون فقراتتان قرار گرفتهاند. يک ديسک مانند ضربهگير در فعاليتهاي روزانه عمل ميکند تا از ستون فقرات شما در برابر اثرات مکرر راه رفتن و دويدن و ... محافظت نمايد.
اين ديسکها نوعي دوناتهاي ژلهاي هستند که در قسمت مرکز، نرمتر بوده و لبههاي سختتر دارند. اگر يکي از اين ديسکها دچار بيرونزدگي يا فتق شود، يعني درون نرم آن به دليل يک پارگي در قسمت سخت آن، به سمت بيرون هُل داده شود، مشکلاتي مانند درد و بيحسي و ضعف ايجاد خواهد کرد. اما شما ممکن است دچار ديسک کمر شويد بدون اينکه متوجه شده باشيد چون علامتي نداريد.
ديسک کمر معمولاً به دليل فرسودگيهاي مرتبط با سن روي ميدهد
تحليل رفتن ديسک به اين دليل روي ميدهد که با بالا رفتن سن، ديسکهاي ستون فقرات مثل گذشته داراي آب نيستند، بنابراين آن اندازه که بايد انعطافپذير نيستند. همين مسئله باعث ميشود بيشتر در معرض پارگي بوده و در قسمت وسط حفرهاي ايجاد شود و ژلهي آن بيرون بزند، حتي اگر کاري معمولي مثلاً چرخش کمر انجام دهيد يا براي بلند کردن چيزي از روي زمين به جاي اينکه به پاهايتان تکيه کنيد به کمرتان فشار بياوريد. از آنجايي که اين حرکات ميتوانند واقعاً معمولي و ملايم باشند، ممکن است متوجه نشويد چه چيزي باعث ديسک کمرتان شده است.
بيشتر موارد ديسک کمر در قسمت پايين کمر روي ميدهند
ستون فقرات کمري که در پايين کمرتان قرار دارد، حامي بيشترين مقدار از وزن بالاتنهتان است و بيشتر فشار و استرس بدنتان در اين قسمت قرار دارد و ضمناً اين ناحيه جايي است که وقتي خم ميشويد و ميچرخيد، بيشترين حرکت را دارد. يعني شما ميتوانيد در هر قسمتي از ستون فقرات خود دچار مشکل بيرونزدگي ديسک شويد، از جمله در گردن (ستون فقرات گردني) و سينه يا ميان کمر (ستون فقرات صدري).
ديسک کمر ميتواند درد زيادي داشته باشد يا اصلاً علامتي نداشته باشد
اين مسئله تصادفي است: خيلي از افرادي که ديسک کمر دارند علامتي دارند. گاهي اين مسئله به صورت تصادفي در يک تست تصويري ديده و کشف ميشود.
ريسک فاکتورهاي ديسک کمر شامل داشتن اضافه وزن ميشود که ميتواند فشار زيادي به ديسکها در پايين کمر وارد کند. همچنين داشتن شغلي که نيازمند حرکات فيزيکي مکرر مانند بلند کردن، کشيدن، هُل دادن و خم شدن است نيز ميتواند ريسک فاکتوري براي ديسک کمر باشد
اينکه شما علامتي داشته باشيد يا نه بستگي به اين دارد که آيا ديسک به عصب فشار وارد ميکند يا نه. يک ديسک هر چه فشار بيشتري به عصب وارد کند، علائم شديدتر بوده و محل وقوع اين فشار تعيين ميکند که علائم در کدام قسمت خود را نشان بدهند.
اگر بيرونزدگي ديسک در پايين کمرتان روي داده باشد، احتمالاً درد شديد و کرختي و گزگز شدن و ضعف عضلاني در قسمت باسن و رانها و ساق پا و حتي کف پاهايتان خواهيد داشت. گاهي اين اتفاق علت اصلي عارضهي سياتيک است که معمولاً زماني است که درد را از پايين کمر به سمت باسن و سپس به سمت پاهاي خود احساس ميکنيد.
اگر بيرونزدگي ديسک در قسمت گردن باشد، ممکن است علامتي که داريد به صورت درد در شانه و دست باشد.
همچنين ممکن است بيرونزدگي ديسک در قسمت سينه يا ميان کمرتان رخ بدهد اما علائم آن سختتر تشخيص داده شوند. درد، بيحسي، گزگز و ضعف ميتواند از بالاي کمر به سمت پايين کمر رفته و به دستها و پاها کشيده شود.
فري نميکند درد ناشي از بيرونزدگي ديسک را در کدام قسمت تجربه ميکنيد، به هر حال اين درد ميتواند به سمت پاهايتان پرتاب شود و خصوصاً زماني که سرفه يا عطسه ميکنيد، بدنتان را تغيير وضعيت ميدهيد يا حرکت ناگهاني ديگري انجام ميدهيد اين درد را تجربه کنيد.
هر کسي ميتواند دچار ديسک کمر شود، اما عدهاي از افراد نسبت به بقيه مستعدترند
ريسک فاکتورهاي ديسک کمر شامل داشتن اضافه وزن ميشود که ميتواند فشار زيادي به ديسکها در پايين کمر وارد کند. همچنين داشتن شغلي که نيازمند حرکات فيزيکي مکرر مانند بلند کردن، کشيدن، هُل دادن و خم شدن است نيز ميتواند ريسک فاکتوري براي ديسک کمر باشد. اين احتمال نيز وجود دارد که از نظر ژنتيکي در معرض بيرونزدگي ديسک باشد.
پزشک شما ميتواند با چند سؤال و يک معاينهي فيزيکي، بيرونزدگي ديسکتان را تشخيص دهد، اما احتمالاً به تست تصويري نيز نياز است.
گاهي پزشک شما فقط يک معاينهي فيزيکي انجام ميدهد تا ببيند کدام قسمتهاي بدنتان دردناک است و حرکت در جهاتي خاص چگونه بر دردتان اثر ميگذارد. همچنين ممکن است پزشک، قدرت عضلاني، رفلکسها، توانايي راه رفتن و ميزان درک برخي از حسهايتان را ارزيابي کند. با اين معاينههاي ساده و توضيحي که دربارهي علائم خود ميدهيد، پزشک ميتواند به اطلاعات کافي جهت تشخيص درست دست پيدا کند.
اما اگر پزشک نياز به اطلاعات بيشتري داشته باشد، دستور تستهاي تصويري مانند عکس با اشعه X يا سيتياسکن و امآرآي و يا ميلوگرام خواهد داد که از ماده حاجب و اشعه X براي شناسايي فشار بر ستون فقرات يا عصبها استفاده ميشود.
داشتن ديسک کمر به اين معني نيست که حتماً به عمل جراحي نياز داريد
اين باور نادرست که بيرونزدگي ديسک حتماً به عمل جراحي نياز دارد باعث ميشود خيلي از افراد با وجود اينکه نياز به اقدام درماني دارند به پزشک مراجعه نکنند. براي بيشتر افراد، درمانهاي کنترلکننده کافي است که شامل داروهاي OTC، داروهاي ضد تشنج که دردهاي انعکاسي در عصب را تسکين ميدهد، شل کنندهي عضلات براي رفع اسپاسمهاي عضله، تزريق کورتيزونها که به مبارزه با التهاب کمک ميکنند و حتي مصرف يک دورهي کوتاه نارکوتيک يا مخدر براي دردهاي واقعاً شديد ميشود.
اگر هيچيک از اين روشها بعد از چند هفته جواب ندادند، شايد پزشکتان فيزيوتراپي را به شما توصيه کند تا دردتان کاهش بيابد.
و در نهايت اگر هيچ روشي براي کنترل درد ديسک کمرتان جواب نداد به عمل جراحي نياز داريد تا بخشي از ديسک که بيرون زده، برداشته شود اما اين اتفاق چندان شايع نيست و عدهي کمي از افراد به چنين عملي نياز پيدا ميکنند. معمولاً عمل جراحي ديسک در مواردي توصيه ميشود که علائم بعد از شش هفته بهتر نشده و مشکلات ديگري مانند بيحسي شديد، ضعف زياد، مشکل در ايستادن و راه رفتن و يا ضعف کنترل ادرار و مدفوع وجود دارد.
راهکارهايي براي کاهش احتمال ابتلا به ديسک کمر
سعي کنيد وضعيت بدني خود را درست کنيد تا از فشار وارد بر پايين کمرتان بکاهيد. بدن شما بايد تراز مناسبي داشته باشد و انحناي طبيعي ستون فقراتتان چه در حالت ايستاده و چه در حالت نشسته حفظ شود. هنگام بلند کردن اجسام سنگين از زمين، در وضعيت چمباتمه قرار بگيريد و با فشار به پاهايتان بلند شويد.
ضمناً تقويت عضلات ميان تنه کمکتان ميکنند ستون فقراتي سالم و تثبيت شده داشته باشد. عضلات ميان تنه خود را مرتباً تمرين دهيد تا قوي شوند و جلوي بيرونزدگي ديسک در آينده را بگيريد.