هرآنچه درباره عملیات "احیا" باید بدانید

روزنامه شهروند

بروزرسانی 1399/06/20 - 15:00

روزنامه شهروند/ با استفاده از احياي قلبي ريوي (CPR) که شامل فشردن قفسه سينه به منظور حفظ جريان خون، باز نگه‌داشتن راه هوايي بيمار و تنفس مصنوعي به منظور برقراري تنفس است، مي‌توان تا رسيدن اورژانس اکسيژن را براي بيمار فراهم کرد.
"حادثه هيچ‌گاه خبر نمي‌کند" اين شعار را بار‌ها و بار‌ها در زندگي‌مان شنيده و بار‌ها درست‌بودن آن را به چشم ديده‌ايم. در واقع مهمترين چيزي که هنگام مواجهه با خطري ناگهاني مهم است، نحوه و سرعت واکنش به آن است.
به‌دليل اين‌که در شرايط خطر انسان ناخودآگاه دستپاچه مي‌شود و فرصت کافي براي فکر‌کردن و تصميم‌گيري درست ندارد، بهترين راه اين است که از قبل براي چنين شرايطي آمادگي داشته باشيم. بدن ما براي زنده‌ماندن به اکسيژن نيازمند است.
در اين صفحه خواهيد دانست که چگونه مي‌توان براي فردي که تنفس ندارد، اکسيژن تأمين کرد. همچنين روش‌هاي جديد حفظ حيات براي مصدومان غير هوشيار يا افرادي که دچار خفگي شده‌اند، ارايه مي‌شود. شما با خواندن اين مطالب مي‌توانيد با شناخت عملکرد سيستم تنفسي و گردش خون، چگونگي عملکرد احيا را درک کنيد.

چگونگي عملکرد احيا

در بيمار بيهوش ممکن است تنفس و گردش خون وجود نداشته باشند؛ بنابراين سلول‌هاي بدن دچار کمبود اکسيژن مي‌شود. با گذشت هر دقيقه امکان بهبود کاهش پيدا مي‌کند. با استفاده از احياي قلبي ريوي (CPR) که شامل فشردن قفسه سينه به منظور حفظ جريان خون، باز نگه‌داشتن راه هوايي بيمار و تنفس مصنوعي به منظور برقراري تنفس است، مي‌توان تا رسيدن اورژانس اکسيژن را براي بيمار فراهم کرد.

به خاطر سپردن مراحل CAB آسان است
(Compression) فشردن قفسه سينه، (Air way) راه هوايي، (Breathing) تنفس و دستگاه دفيبريلاتور خودکار خارجي براي به کار انداختن دوباره قلب استفاده مي‌شود.
تنفس سخت در چند لحظه اول که قلب از کار مي‌افتد، شايع است. اين نوع تنفس که معمولا به صورت بريده بريده کوتاه و منقطع است، نبايد با يک تنفس طبيعي اشتباه شود و شما بايد هر چه سريع‌تر سي‌پي‌آر را آغاز کنيد.

برقراري جريان خون
زماني که ضربان قلب متوقف شود، خون اکسيژن‌دار در بدن جريان پيدا نمي‌کند و اکسيژن به اندام‌هاي حياتي ازجمله مغز نمي‌رسد. فشردن قفسه سينه به‌عنوان روشي مکانيکي براي برقراري جريان خون در بدن عمل مي‌کند. فشار عمودي در مرکز قفسه سينه، قلب را مي‌فشارد و خون را در بدن به جريان مي‌اندازد و با برداشتن فشار، قفسه سينه بالا مي‌آيد و به خون اجازه مي‌دهد تا دوباره درون قلب جريان يابد.

باز کردن راه هوايي
شل‌شدن عضلات در بيمار بيهوش ممکن است باعث عقب‌افتادن زبان و انسداد راه هوايي شود. زماني که اين اتفاق مي‌افتد، تنفس غيرممکن يا مشکل و صدادار مي‌شود. مي‌توان با عقب‌بردن سر و بالاکشيدن چانه زبان را جلو کشيده و راه هوايي بيمار را باز کرد.

برقراري تنفس
هواي بازدم شامل ۱۶‌درصد اکسيژن است که ۵‌درصد کمتر از هواي دم است. شما مي‌توانيد با تنفس مصنوعي هواي بازدم خود را به راه هوايي بيمار هدايت کنيد. اين هوا به ريه و کيسه‌هاي هوايي مي‌رسد و سپس اکسيژن درون ريه‌ها به مويرگ‌ها منتقل مي‌شود.

روش برخورد با فرد بيهوش
تمام قسمت‌هاي بدن به‌ويژه مغز براي فعاليت و زنده ماندن به اکسيژن نياز دارند. در يک فرد بيهوش، ممکن است راه تنفسي ‏ او مسدود و قطع شود.
نخستين اقدام باز کردن راه هوايي براي رسيدن اکسيژن به ريه‌ها است، اين عمل سبب رسيدن ‏اکسيژن به مغز و ساير اعضاي حياتي مي‌شود. هنگام تنفس، هوا درون ريه‌ها کشيده و اکسيژن آن به داخل خون منتقل مي‌شود؛ ‏سپس به تمام قسمت‌هاي بدن حمل مي‌شود. اگر فرد تنفس ندارد پس ضربان قلب و گردش خون هم ندارد و شايد بايد‎CPR‏‏ (ترکيبي از فشرده شدن قفسه سينه و تنفس مصنوعي) را انجام دهيد‎.

آن‌چه بايد انجام دهيد‎
اهداف شما
‏ بررسي هوشياري،
‏ ايجاد راه هوايي باز،
‏ بررسي تنفس و در صورت نياز انجام سي پي آر. ‏

‏١ - بررسي هوشياري ‏
با بيمار بلند و واضح صحبت کنيد. بر شانه‌هاي بيمار به آرامي ضربه بزنيد. اگر هوشياري ندارد درخواست کمک کنيد.
‏‎
‏۲‏‎- ‎بررسي تنفس
‏ حداکثر ۱۰ ثانيه با ديدن، تنفس را بررسي کنيد. ‏‎

‏۳- ‏‎ ‎تماس با اورژانس
‏ فردي را براي تماس با اورژانس و درخواست آمبولانس بفرستيد‎.

‏٤ - فشردن قفسه سينه ‏
مرکز قفسه سينه را ۳۰ بار فشار دهيد‎.

‏٥- تنفس مصنوعي
‏ مصدوم را از نظر آسيب گردني بررسي کنيد. يک دست خود را روي پيشاني بيمار قرار دهيد و سر او را به عقب بکشيد. دست ‏ديگر خود را زير چانه قرار دهيد و بالا بکشيد. به دنبال آن ٢ تنفس مصنوعي بدهيد‎.

‏۶- ‏‎ ‎ادامه دادن‎ CPR
به طور متناوب ٣٠ فشار و ٢ تنفس مصنوعي را انجام دهيد. تا رسيدن اورژانس و تحويل بيمار يا تا زماني که بيمار علايم بهبود از قبيل: ‏سرفه، باز کردن چشم‌ها، حرکت ارادي و نفس کشيدن را نشان دهد يا تا زماني که مي‌توانيد سي پي آر را ادامه دهيد‎.

‏۷- ‏‎ ‎وضعيت بهبود
‏ اگر بيمار علايم بهبودي را داشت او را در وضعيت بهبود قرار دهيد‎.

بررسي هوشياري
اگر بيمار به زمين افتاده است، بايد تشخيص دهيد که او هوشيار يا بيهوش است. طبق دستور‌هاي زير براي بيمار بزرگسال عمل کنيد.
به آرامي به شانه‌هاي بيمار ضربه بزنيد و صدايش کنيد. از او بپرسيد چه اتفاقي افتاده است؟ يا دستوري مانند چشم‌هايت را باز کن به او بدهيد.

اگر بيمار هوشياري دارد
اگر خطري وجود ندارد، او را در همان وضعيتي که پيدا کرديد، باقي بگذاريد و درصورت نياز به دنبال کمک باشيد. هرگونه آسيبي را رسيدگي کنيد.

اگر بيمار هوشياري ندارد
درخواست کمک کنيد، تنفس او را بررسي کنيد.

بررسي تنفس
اگر بيمار هوشيار است، بايد تنفس او را بررسي کنيد. با نگاه به حرکت قفسه سينه حداکثر به مدت ۱۰ثانيه تنفس را ارزيابي کنيد.

اگر بيمار نفس مي‌کشد
بررسي صدمات تهديدکننده حيات، قراردادن بيمار در وضع بهبود، در مصدوم ترومايي فقط در صورت استفراغ او را در وضعيت بهبود قرار دهيد

اگر بيمار تنفسي ندارد و به زحمت نفس مي‌کشد
از همراه خود بخواهيد که با اورژانس تماس بگيرد.
احياي قلبي ريوي را شروع کنيد.

هشدار
اگر تنها هستيد و بيمار تنفس ندارد، هرچه سريع‌تر با اورژانس تماس بگيريد. براي کودک شيرخوار يا فرد غرق‌شده ابتدا دو تنفس حيات‌بخش بدهيد، سپس سي‌پي‌آر را آغاز کنيد.

مهم
اگر نمي‌توانيد يا تمايلي به انجام تنفس مصنوعي نداريد، فقط فشار بر قفسه سينه را با سرعت ۱۰۰ تا ۱۲۰بار در دقيقه انجام دهيد. مراحل CPR بزرگسالان را مي‌توانيد براي کودکان نيز استفاده کنيد.

بدن چگونه اکسيژن مي‌گيرد
در حين تنفس ماهيچه‌هاي جدار قفسه سينه و ديافراگم در حجم قفسه سينه افزايش مي‌يابد. هواي حاوي اکسيژن از ‏طريق دهان و بيني وارد بدن شده و درون راه هوايي مي‌شود. راه هوايي به دو مجراي کوچکتر نايژه تقسيم مي‌شود و هر کدام به ‏سوي يکي از ريه‌ها مي‌رود. در ريه، نايژه به مجاري کوچکترين نايژک تقسيم مي‌شود و در انتها به کيسه‌هاي ميکروسکوپي هوا ‏منتهي مي‌شود.

اکسيژن هواي تنفسي از داخل اين کيسه‌هاي هوايي به درون عروق خوني کوچک با ديواره نازک وارد شده و جذب ‏خون مي‌شود. خون پر از اکسيژن به سمت قلب حرکت مي‌کند و از آن‌جا به قسمت‌هاي مختلف بدن پمپاژ مي‌شود. در عمل بازدم ‏ماهيچه‌هاي ديواره قفسه سينه و ديافراگم شل مي‌شوند، فشرده شدن قفسه سينه باعث جمع شدن ريه‌ها مي‌شود و هواي ‏استفاده شده را به سمت راه هوايي در خارج از بدن مي‌فرستد‎.

وضعيت بهبود
هنگامي که بيمار بيهوش است، ولي نفس مي‌کشد، او را در وضع بهبود قرار دهيد. اگر به پشت قرار گرفته است، به صورت زير عمل کنيد، اما اگر از قبل به پهلو قرار گرفته است، مطمئن شويد که مصدوم در وضع ثابتي است و به پشت نمي‌چرخد.

۱- دست نزديک به خود را حرکت دهيد
دست نزديک به خودتان را از آرنج خم کنيد و در امتداد سر قرار دهيد

٢ - دست ديگر را روي سينه بياوريد و کف دست را مقابل گونه قرار دهيد.
با دست ديگر خود زانوي دورتر را گرفته و پا را به طرف بالا بکشيد تا جايي که کف پا به صورت صاف روي زمين قرار گيرد.

٣- زانو را به طرف خود بکشيد
پا را به سمت خود بکشيد و بيمار را بچرخانيد.

٤- پاي بيمار را تنظيم کنيد
پاي بيمار را تنظيم کنيد، به اين ترتيب او به سمت جلو مي‌افتد.

٥- راه هوايي را باز نگه داريد
از بازبودن راه هوايي بيمار مطمئن شويد. اگر دست زيرگونه مصدوم حرکت کرده بود، آن را در وضعيتي قرار دهيد که به عقب قرارگرفتن سر کمک کند.

٦- بيمار را بررسي کنيد
علايم حياتي بيمار مانند هوشياري، تنفس و نبض را تا رسيدن اورژانس پيوسته ارزيابي و ثبت کنيد.