از قهرمانی تا ناتوانی؛ پشیمانی ستاره‌های دنیای پرورش ‌اندام

خراسان/ بدنساز افسانه‌اي که هشت بار متوالي در مسابقات نخبگان بدنسازي مسترالمپيا  قهرمان شده و يکي از بزرگ‌ترين سفيران بدنسازي در جهان است، اين روزها توانايي راه رفتن هم ندارد! در تالار افتخارات مسابقات مستر المپيا (معتبرترين مسابقات پرورش‌اندام جهان) نام ‌دو ورزشکار بيش از همه به چشم مي‌آيد: «روني کلمن» و «لي هني» که هر کدام‌شان هشت‌ قهرماني در اين مسابقات به دست آورده‌اند اما حال و احوال روني اين روزها هيچ شباهتي به روزهاي دوران قهرماني‌اش ندارد. او در جملاتي تاثيرگذار به ديگران گفته: «آيا مي‌خواهيد هنوز مثل من باشيد؟ همان اخلاقي را که من داشتم؟ همان طور که مي‌بينيد، من هشت بار قهرمان مسترالمپيا هستم که الان حتي نمي‌توانم راه بروم و روي پاهايم بايستم.» روني کلمن که خودش يک کارخانه توليد مکمل دارد اين روزها شرايط سختي دارد. علت دقيق بيماري کلمن مشخص نيست اما مي‌توان حدس زد که  او درگير عوارض بدنسازي غيرعلمي شده است. وقتي در مسابقات فقط به حجم عضله نگاه مي کنند و ورزش از حالت پرورش جسم خارج مي شود افراط در عضله سازي باعث رو آوردن به روش هاي غيرحرفه اي و غيرعلمي مي شود تا جايي که اسطوره يک ورزش به اين روز مي افتد. هر چند هنوز افراد حاضر در اين رشته مي توانند با رعايت استانداردها سلامت شان را تضمين کنند اما اگر روند افراط در حجيم کردن عضله با روش هاي غير علمي ادامه داشته باشد شاهد اتفاقات تلخ ديگري مثل آن چه براي کلمن رخ داد، خواهيم بود. اين اتفاق بهانه‌اي شد تا در پرونده امروز زندگي‌سلام از عوارض جبران‌ناپذير مکمل‌هاي بدنسازي بگوييم که در بعضي باشگاه‌هاي ورزشي مثل نقل و نبات ريخته و مشتري‌هاي جوان و نوجوان زيادي دارد. از يک روان‌شناس هم پرسيديم که چرا جوان‌ها به جاي ورزش سالم به سمت عضله سازي افراطي  مي روند و اگر والديني فرزند نوجوان يا جواني دارند که در اين مسير افراطي قرار گرفته است  بايد با او چه رفتاري داشته باشند. اما قبل از هر چيز، بد نيست با روني کلمن و عمل‌هاي زيادي که در چند وقت اخير داشته، بيشتر آشنا شويم.

عاقبت تلخ و عبرت‌آموز آقاي عضله
کلمن بعد از قهرماني‌هاي متوالي تا امروز 10 عمل انجام داده تا دوباره توانايي راه رفتنش را به دست بياورد که مثمر نبوده است
بدنساز ۵۶ ساله‌اي که در قله افتخار اين رشته قرار دارد، اين روزها مدام از روزگار سخت خود مي‌گويد. او مشکلات عمده سلامتي دارد که از جمله نتايج فعاليت‌هاي بدنسازي اوست و چند سال پيش حدود هفت عمل جراحي کمر انجام داد و سپس راه رفتن را دوباره از سر گرفت. او که تا امروز و در مجموع 10 عمل جراحي سنگين و نيمه سنگين انجام داده، در همين باره گفته: «آيا مي‌خواهيد هنوز مثل من باشيد؟ همان اخلاقي را که من داشتم؟ همان طور که مي‌بينيد، من هشت بار قهرمان مسترالمپيا هستم که نمي‌توانم راه بروم.»

هر عملم بين 200 تا 300‌ هزار دلار هزينه دارد
او تا امروز دو ميليون يورو براي انجام عمل جراحي خود هزينه کرده ولي با اين حال دوباره همان شرايط قبل را پيدا کرده است و نمي‌تواند راه برود. اتفاقي که قهرمان پرآوازه جهان را آزار مي‌دهد. کلمن درباره اين اتفاق گفته است: «آخرين عملم روي شکستگي مهره چهارم کمرم بود که موفقيت‌آميز بود اما پس از چند ماه عوارض اين عمل برگشت. هر عمل بين 200 تا 300‌هزار دلار هزينه دارد و من فکر مي‌کنم که عمل‌هاي جراحي آن طور که بايد پيش نرفته و همه چيز به اين واقعيت منجر شده که ديگر نمي‌توانم روي پاهايم بايستم. بايد درک کنيد که براي من آسان نيست، هر عملي بسيار دشوار است و هزينه آن بسيار بالاست. من حدود دو ميليون دلار صرف تنها سه عمل گذشته کرده‌ام و بعد از همه اين ها، توان تحمل ندارم اما با حمايت شما تسليم نخواهم شد و به مبارزه ادامه خواهم داد». او از ناحيه ران راست خود احساس درد کرد، به همين دليل براي يک معاينه عادي مراجعه کرد اما در نهايت با يک عمل جراحي جديد مواجه شد. کلمن اعلام کرد آماده يک عمل جراحي ديگر مي‌شود   به همين دليل فعلا از ويلچر استفاده مي‌کند.

عوارض جبــــــران‌ناپذير مکمل‌هاي بدنسازي
گاهي ورزش نکردن فوايد بيشتري نسبت به ورزش کردن با مصرف هورمون و مکمل‌هاي غيراستاندارد دارد. گروهي فقط براي سلامتي‌شان به بدنسازي رو مي‌آورند ولي عده‌اي هم براي رسيدن به بدني ورزيده از روش‌هاي غيرورزشي مانند داروهاي مختلف استفاده مي‌کنند. در ادامه به عوارض بعضي از اين مکمل‌ها مي‌پردازيم. ذکر اين عوارض فقط هشداري است به جواناني که درگير اين موضوع هستند و علت دقيق بيماري کلمن نيست.

---

بازار

---

کراتين| عضله‌ساز خطرناک
يکي از محبوب‌ترين و پرمصرف‌ترين مکمل‌هاي بدنسازي است. غذاهايي با پروتئين بالا مانند گوشت قرمز و ماهي حاوي کراتين هستند. بخش اعظم کراتين در ماهيچه‌ها ذخيره و براي افزايش عملکرد عضلات در طول ورزش‌هاي مقاومتي استفاده مي‌شود. مصرف مکمل کراتين آثار مثبتي بر بدن دارد اما عوارض جانبي آن را هم بايد در نظر داشت و هرگز نبايد در مصرف اين مکمل زياده‌روي کرد زيرا عوارضي مانند ريزش مو، کم‌آبي بدن و مشکلات کليوي در پي دارد. مصرف مکمل کراتين نبايد به صورت مستمر باشد و بهتر است به‌صورت دوره‌اي و با تجويز متخصص استفاده شود.

پروتئين| جايگزين نامناسب
برخي مربيان به ورزشکاران توصيه مي‌کنند آب، مواد شيرين يا مواد غذايي را  که نشاسته دارند استفاده نکنند. اين يکي از باورهاي اشتباه است و اين مواد باعث افزايش وزن بعد از ورزش کردن نمي‌شوند. در برخي از باشگاه‌ها به ورزشکاران توصيه مي‌شود براي افزايش وزن از پروتئين‌ها استفاده کنند در حالي که اين روش‌ها تاثير زيادي بر تناسب اندام ندارد. مصرف خودسرانه پروتئين‌ها براي حجيم‌کردن عضلات در صورتي که در استفاده از اين ترکيبات دقت کافي صورت نگيرد، مي‌تواند عوارض خطرناکي مانند فشار خون و آسيب به کليه داشته باشد.

هورمون| سرشار از تاثير منفي
استفاده از انواع هورمون‌هاي نيروزا ميان جواناني که تب داغ عضلاني شدن دارند، رايج است. اين داروها براساس تنوعي که دارند، آثار منفي مختلفي بر سيستم غدد بدن مي گذارند و به شدت بر غدد جنسي تاثير منفي دارند. برخي از اين داروها مي‌توانند کاهش عملکرد غدد جنسي، عقيم شدن، افسردگي و حتي مرگ را به دنبال داشته باشند. گذشته از اين موارد، هورمون‌هاي رايج در بدنسازي حتي آثار منفي بر کبد و کليه‌ها هم مي‌گذارند.

چربي‌سوز| دوست نادان بدن
سيستم گوارشي بدن وظيفه دارد غذاهايي را که مي‌خوريد هضم و ماده مغذي موجود در مواد غذايي را در قسمت‌هاي مختلف بدن توزيع کند. داروهاي چربي‌سوز مانع رسيدن مواد مغذي کافي به قسمت‌هاي مختلف بدن مي‌شود و آن‌ها را به‌عنوان چربي دفع مي‌کند. نرسيدن مواد مغذي به بدن باعث سوءهاضمه، گرسنگي و پايين‌آمدن وزن مي‌شود. شما با افزودن موادي مانند آب، ميوه‌جات و سبزي‌ها به رژيم غذايي روزانه خود مي‌توانيد روند کاهش وزن را سرعت ببخشيد و سموم را از بدن دفع کنيد.

انسولين|  تجويز غلط خطرآفرين
جزو داروهاي بيماران ديابتي است که بدن آن‌ها به‌طور طبيعي قادر به ترشح اين هورمون نيست. برخي ورزشکاران انسولين را هم به کار مي‌گيرند تا اثر هورمون رشد را بهبود بخشند. افراد عادي ممکن است با يک بار تزريق انسولين دچار افت قند خون شديد و شوک هيپوگليسمي ناشي از آن شوند، به کما بروند و هيچ‌وقت هم از اين کما زنده و سالم بيرون نيايند.

استروئيدهاي آنابوليک|   برهم زننده تعادل بدن
زماني که فردي خودسرانه شروع به مصرف استروئيدهاي آنابوليک مي‌کند، تعادل کلسترول خونش به هم مي‌ريزد. از طرف ديگر مي‌تواند خشکي و شکنندگي عروق خوني را هم به دنبال داشته باشد. همچنين استروئيدها مي‌توانند باعث پارگي مويرگ‌ها و افزايش فشار خون شوند. مصرف مداوم انواع استروئيدها افزايش چربي بد و تري‌گليسريد خون و کاهش چربي خوب خون را در پي خواهد داشت.

پمپاژها|  دستکاري خطرناک خون‌رساني
بدنسازان هميشه از پمپاژ خوني عضلاني يا به اصطلاح دم‌کردن بدن، به‌عنوان يکي از نشانه‌هاي برنامه تمرين خوب استفاده مي‌کنند، در حالي که پمپاژ خوني ضمانتي براي رشد عضلات نيست بلکه تنها يک نشانه است براي اين که متوجه شويد آيا بدن به تمرين واکنش لازم را نشان داده يا اين که دچار تمرين‌زدگي و تمرين بيش از حد شده است. وقتي که بعد از انجام چند ست تمريني عضلات‌تان سرشار از خون مي‌شوند و دم مي‌کنند، متوجه مي شويد که تمرين در روند درستي قرار دارد ولي متاسفانه دارويي با عنوان پمپاژ خوني وارد بازار شده که ورزشکار آن را قبل از شروع تمرين مصرف مي‌کند و ضربان قلب و فشار خونش بالا مي‌رود. متاسفانه اين روش بسيار خطرناک است و عوارضي همچون ايست قلبي، آسيب رساندن به کبد و کليه دارد.

تصورات اشتباه درباره جذاب شدن
چرا برخي به جاي ورزش کردن براي سلامتي به فکر استفاده از اين داروهاي خطرناک مي‌افتند؟
دکتر مهدي سودآوري|روان شناس و مدرس دانشگاه
در اين سال‌ها بدنسازي تبديل به يکي از رايج‌ترين ورزش‌ها شده است به گونه‌اي که وقتي کسي مي‌گويد باشگاه مي‌روم به معناي باشگاه بدنسازي است اما متاسفانه برخي از اين باشگاه‌ها به جاي آموزش دادن  پرورش جسم و فرهنگ پهلواني، تبديل به محل فروش داروهاي غير مجاز استروئيدي و انواع قرص‌ها و آمپول‌هايي شده اند که فقط ظاهر عضلات را تغيير مي‌دهند اما مهم ترين سوال اين است که چرا برخي به فکر استفاده از اين داروهاي خطرناک مي‌افتند؟

يک شبه به مقصد رسيدن
يکي از مهم ترين دلايل اين کار، تصميم بعضي جوانان براي يک شبه به مقصد رسيدن است. ميانبر زدن تبديل به يک رويه در فرهنگ جاري شده است. تلاش و کار سخت متاسفانه به حاشيه رفته است. کار سخت، طولاني مدت است، تلاش زياد و پشتکار لازم دارد اما سودجويان وعده نتيجه سريع و آسان را مي‌دهند و حس طمع را در افراد ايجاد مي‌کنند. البته اين فرهنگ ميانبر از دوران تحصيل و آموزش تست‌زني بدون دانش علمي براي موفقيت در کنکور به افراد آموخته مي‌شود.

تمرکز زياد بر جذابيت فيزيکي
عامل ديگر، تلاش  به منظور جذابيت بيشتر براي جنس مخالف است. همه دوست داريم که جذاب باشيم اما ايجاد تمرکز زياد بر جذابيت فيزيکي، آن هم صرفا طبق استانداردهايي که در رسانه‌ها تبليغ مي‌شود، باعث کاهش عزت نفس بعضي افراد جامعه مي شود که صددرصد با استانداردهاي ساختگي رسانه‌ها همخوان نيستند. پس آن‌ها براي جبران اين حس عقب افتادن از افراد معروف، دست به هر کاري خواهند زد.

ضرورت آموزش تلاش کردن به فرزندان
حال چگونه بايد با نوجوانان و جواناني که به دنبال اين‌گونه ميانبرها هستند، برخورد کرد؟ اولين و بنيادي‌ترين کار، آموزش تلاش کردن است. وقتي والدين تلاش فرزندان خود را تشويق کنند و نه صرفا موفقيت و دستاوردهاي آن‌ها را، کودک در بزرگ سالي براي تلاش ارزش قائل مي شود و نتيجه‌اي کاذب از ميانبري ساختگي او را وسوسه نمي کند.

تقويت عزت‌نفس فرزند
از سوي ديگر، تقويت عزت نفس فرزندان مهم است يعني ديدن و تاييد تمام جنبه‌هاي مختلف شخصيت فرزندان‌مان. اگر صرفا صفاتي که در  جامعه ارزشمند تلقي مي‌شود مانند زيبايي، رشته تحصيلي باکلاس بودن يا درآمد بالا را موفقيت و نشانه قابل قبول بودن تلقي کنيم، فرزندانمان هم براي کسب تاييد والدين و موفق شدن حاضر به امتحان هر راهي خواهند بود. راه‌هايي که متاسفانه ضررشان   معمولا از سود مقطعي آن‌ها بسيار بيشتر است مانند فدا کردن سلامت جسم و روان براي داشتن عضلاتي حجيم در پسران يا زير تيغ جراحي رفتن براي داشتن بيني قلمي براي دختران. در واقع فرزندان آينه تمام نماي رفتار و گفتار والدين هستند. ممکن است هيچ‌گاه به زبان نياورده باشيم که زيبايي مهم است اما بيان عباراتي مانند فلاني چون خوشگل بود خواستگار داشت يا فلاني چون چهارشانه است، خوش‌تيپ است و... پيامي مبني بر ناراضي بودن از شرايط فرزندان را به آن‌ها مخابره مي‌کند. اين حرف‌ها يا واکنش‌هاي روزمره و گاهي از نظر والدين بي‌اهميت، تاثيري ماندگار بر ذهن و روان افراد خواهد گذاشت. والدين با تشويق تلاش‌ها فارغ از نتيجه و ايجاد حس مورد تاييد بودن در نوجوانان خود مي‌توانند جلوي بسياري از آسيب‌هاي اجتماعي را بگيرند.

معروف‌ترين قربانيان دنياي بدنسازي

اگر تصور کرديد که «روني کلمن» تنها قرباني اين رشته ورزشي سنگين است، سخت در اشتباه هستيد چراکه چندين بدنساز معروف ديگر هم به واسطه تمرين‌هاي سخت و طاقت فرسا و فشارهاي ناشي از آن فوت کرده‌اند. در ادامه قصد داريم به معرفي چند تن از بدنسازان معروف در ايران و جهان که قرباني مصرف داروها و مکمل‌هاي غيرمجاز و تمرين‌هاي سخت اين رشته شده‌اند، بپردازيم.

بيت‌ا... عباسپور| معروف به کوه عضله

بيت‌ا... عباسپور، ابتدا ورزش را با ورود به رشته فوتبال شروع کرد. بعدها با پيشنهاد عموي خود، وارد رشته بدنسازي و در سال86 موفق به کسب اولين عنوان قهرماني در مسابقات قهرماني کرج شد. وي در سال 93 مدتي به علت ابتلا به بيماري التهاب رگ در بيمارستان بستري شد و در سوم شهريور سال 94 بر اثر اين بيماري درگذشت. مازيار ناظمي، سرپرست  وقت فدراسيون اتومبيلراني که در آن زمان به ملاقات عباسپور رفته بود، ادعا کرد که خانواده عباسپور به من گفتند که تمام مشکلات جسماني پسرمان از زمان روي آوردن او به دارو‌ها و مکمل‌هاي بدنسازي شروع شد. البته هنوز درباره مرگ ناگهاني عباسپور ابهاماتي وجود دارد. اين در حالي است که همسر او با رد اين ادعا گفته است: بيماري «بيتو» هيچ ارتباطي با مکمل‌هاي دارويي نداشته و او مبتلا به بيماري «واسکوليت» بوده است.
 
ناصر صونباطي| نارسايي کليه

صونباطي متولد آلمان، پدرش مصري و مادرش اهل صربستان بود. اين بدنساز افسانه‌اي، دانش آموخته رشته تاريخ علوم سياسي و روان شناسي از دانشگاه آگسبورگ آلمان بود. او فعاليت حرفه‌اي‌اش را از سال 1983 آغاز کرد و اوج هنرنمايي او در سال 1997 بود، درست زماني که به يک قدمي کسب مستر المپيا نزديک شد. اين ورزشکار پرآوازه پيش از آن که به سن 49 سالگي برسد، بر اثر نارسايي کليوي از دنيا رفت.
 
فرانکو کولمبو| سکته قلبي

کولمبو، قهرمان سابق بدنسازي اهل ايتاليا بود. او توانست در سال‌هاي 1976 و 1981، قهرمان مستر المپيا شود و علاوه بر بدنسازي موفق شد در سال 2004 در رشته تغذيه مدرک دکترا بگيرد. اين بدنساز ايتاليايي سابقه هنرپيشگي را هم در کارنامه خود داشت و از جمله فيلم‌هاي او، ايفاي نقش در کنار آرنولد در فيلم نابودگر بود. او در حالي که در اواخر عمر با مشکلات جسماني زيادي دست و پنجه نرم مي کرد، بر اثر سکته قلبي درگذشت.
 
سرجيو اليوا| چندين عمل و نارسايي کليه

اليوا بدنساز معروف اهل کوبا بود و در کارنامه حرفه‌اي خود قهرماني سه دوره پياپي مستر المپيا را داشت. اليوا را با لقب «اسطوره» مي‌شناختند. آرنولد در سال 1977 در باره اين بدنساز گفته بود: «اولين باري که سرجيو اوليوا را ديدم، فهميدم چرا او را اسطوره مي‌نامند چون او واقعا باورنکردني بود». سرجيو اليوا هم مثل چندين بدنساز معروف ديگر که به همه آرزوهايش در دنياي حرفه اي اين رشته دست يافته بود، خيلي زود با عوارض آن مواجه شد و چندين عمل جراحي انجام داد تا بتواند به زندگي‌اش ادامه بدهد. او سرانجام در 12 نوامبر 2012  بر اثر نارسايي کليوي که به گفته پزشکان از آثار تمرينات سخت و داروهايي بوده که براي قهرمان شدن در بدنسازي استفاده کرده، درگذشت.

 منابع اين پرونده: تابناک، ايسنا، مهر، افکار نيوز

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar