مسمومیت غذایی؛ از علل و عوامل تا درمان‌های خانگی و فوری

فرارو/ همه‌ي افراد حداقل يک‌بار در زندگي‌شان به مسموميت غذايي دچار مي‌شوند. علائم مسموميت غذايي از خفيف تا شديد متغير است. موارد خفيف‌تر آن معمولا بدون هيچ اقدام خاصي در عرض چند روز برطرف مي‌شوند اما اگر مسموميت غذايي در افراد آسيب‌پذير مانند کودکان و زنان باردار اتفاق بيفتد يا علائم آن شديد باشد، به درمان دارويي نياز دارد.
 بيماري منتقله از طريق غذا که در اکثر موارد با عنوان مسموميت غذايي شناخته مي‌شود، در نتيجه مصرف غذاي آلوده، فاسد يا سمي رخ مي‌دهد. شايع‌ترين نشانه‌هاي مسموميت غذايي عبارتند از: تهوع، استفراغ و اسهال.
اگرچه مسموميت‌هاي غذايي بسيار آزار دهنده و ناراحت کننده هستند، اما مسئله غير معمول نيستند. با توجه به آمار ارائه شده توسط مرکز کنترل و پيشگيري از بيماري‌هاي آمريکا، تقريبا از هر ۶ آمريکايي حداقل ۱ نفر در سال دچار مسموميت‌هاي غذايي مي‌شود.

نشانه‌هاي مسموميت غذايي
نشانه‌هاي مسموميت غذايي ممکن است بر اساس منشا عفونت، متفاوت باشند. مدت زمان لازم براي ظاهر شدن علائم نيز به منبع عفونت بستگي دارد و ممکن است از ۱ ساعت تا ۲۸ روز متغير باشد. موارد شايع مسموميت غذايي معمولا شامل حداقل ۳ مورد از علائم زير مي‌شود:

---

بازار

---

• گرفتگي عضلات شکم
• اسهال
• استفراغ
• کاهش اشتها
• تب خفيف
• ضعف
• حالت تهوع
• سردرد

علائم مسموميت غذايي تهديد کننده عبارتند از:
• اسهالي که بيش از ۳ روز ادامه داشته باشد
• تب بالاتر از ۳۹ درجه
• اختلال در ديد يا صحبت کردن
• نشانه‌هاي کم آبي شديد بدن که ممکن است شامل خشکي دهان، کم شدن ادرار و اشکال در بلع مايعات باشد
• ادرار خوني
در صورتي که به هر يک از نشانه‌هاي بالا دچار شديد، فورا به ملاقات پزشک خود برويد.

چه چيز موجب مسموميت غذايي مي‌شود؟
اکثر مسموميت‌هاي غذايي به يکي از ۳ علت اصلي زير بروز مي‌دهد:

۱- باکتري‌ها
باکتري‌ها شايع‌ترين دليل مسموميت غذايي هستند. تعدادي از باکتري‌هاي خطرناک عبارتند از:‌اي کولاي، ليستريا و سالمونلا. از بين آن‌ها سالمونلا مهم‌ترين عامل موارد جدي مسموميت غذايي در ايالات متحده است. طبق گزارش CDC، حدود ۱ ميليون مورد مسموميت غذايي نزديک به ۲۰ هزار مورد بستري در بيمارستان را مي‌توان به عفونت ناشي از سالمونلا نسبت داد. کامپيلو باکتر و سي بوتولينوم (بوتوليسم)، ۲ باکتري کمتر شناخته شده و بالقوه کشنده هستند که اين احتمال وجود دارد در غذاي مان وجود داشته باشد.

۲- انگل‌ها
مسموميت غذايي ناشي از انگل‌ها به اندازه مسموميت غذايي ناشي از باکتري‌ها متداول نيست، اما انگل‌هايي که از طريق غذا تکثير پيدا مي‌کنند، همچنان بسيار خطرناک هستند. توکسوپلاسما، انگلي است که اغلب موارد در مسموميت غذايي ديده شده است. اين انگل معمولا در بستر جعبه ادرار گربه وجود دارد.بيشتر بخوانيد:
انگل‌ها مي‌توانند براي ساليان متمادي در دستگاه گوارش زندگي کنند، بدون آنکه به وجود شان آگاه شويد. با اين وجود در صورتي که انگل‌ها در روده افرادي که سيستم ايمني ضعيفي دارند و خانم‌هاي بار دار وجود داشته باشند، ممکن است آن‌ها را در معرض عوارض جانبي خطرناکي قرار دهد.

۳- ويروس‌ها
مسموميت غذايي نيز مي‌تواند توسط ويروس ايجاد شود. نورو ويروس که با نام ويروس نورواک نيز شناخته مي‌شود، سالانه بيش از ۱۹ ميليون مسموميت غذايي ايجاد مي‌کند. در موارد نادر اين ويروس مي‌تواند مرگبار باشد. ساپو ويروس، روتا ويروس و آسترو ويروس نيز نشانه‌هاي مشابهي ايجاد مي‌کنند، اما آن‌ها تقريبا مي‌توان ادعا کرد که شيوع کمتري دارند. ويروس هپاتيت A، يک بيماري جدي است که اين امکان وجود دارد که از طريق غذا انتقال پيدا کند.

چه افرادي در معرض مسموميت غذايي قرار دارند؟
هر فردي ممکن است دچار مسموميت غذايي شود. از لحاظ آماري، تقريبا همه افراد حداقل براي يک بار در زندگي شان به مسموميت غذايي دچار شده اند يا خواهند شد.
بعضي از افراد در مقايسه با بقيه بيشتر در معرض خطر قرار دارند. افرادي که سيستم ايمني سرکوب شده يا يک بيماري خود ايمني دارند، در معرض خطر بيشتري براي ابتلا به عفونت و عوارض ناشي از مسموميت غذايي قرار دارند.
طبق ادعاي کلينيک مايو (Mayo Clinic) زنان باردار بيشتر در معرض خطر هستند، زيرا بدن آن‌ها در حال کنار آمدن با تغييرات ايجاد شده در متابوليسم و سيستم گردش خون در طول بارداري است.
افراد سالخورده نيز با خطر بيشتري براي ابتلا به مسموميت غذايي مواجه هستند، زيرا سيستم ايمني بدن آن‌ها ممکن است به سرعت به اُرگانيسم‌هاي عفوني واکنش نشان ندهند. کودکان نيز جزو افراد آسيب پذير در نظر گرفته مي‌شوند، چون سيستم ايمني بدن آن‌ها ضعيف‌تر از سيستم ايمني بدن بزرگ سالان مي‌باشد. کودکان در اثر اسهال و استفراغ بيشتر در معرض خطر کم آبي قرار مي‌گيرند.

چگونه مسموميت غذايي درمان مي‌شود؟
مسموميت غذايي معمولا در خانه درمان مي‌شود و اغلب موارد آن طي ۳ تا ۵ روز بر طرف خواهد شد.
در صورتي که به مسموميت غذايي دچار شديد، بسيار مهم است که مايعات کافي بنوشيد تا بدن تان کاملا هيدراته بماند. نوشيدني‌هاي ورزشي مملو از الکتروليت در آب رساني به بدن مي‌توانند مفيد باشند. آب ميوه و آب نارگيل نيز ممکن است کربوهيدرات‌هاي از دست رفته را به بدن تان بر گردانند و از طرفي موجب بهوبدي و رفع خستگي شوند.
از مصرف کافئين خود داري کنيد، زيرا ممکن است موجب تحريک دستگاه گوارش شما شود. چاي‌هاي بدون کافئين با گياهان آرامش بخشي مانند بابونه، نعناع و قاصدک مي‌توانند موجب تسکين معده درد شوند.
دارو‌هاي بدون نسخه مانند ايموديوم (Imodium) و پپتوبيسمول (Pepto-Bismol) به کنترل اسهال و فرو نشاندن تهوع کمک کنند. با اين وجود شما بايد قبل از استفاده از اين دارو‌ها با پزشک خود مشورت نماييد، زيرا بدن براي رهايي از شر سموم، اسهال و استفراغ را ايجاد مي‌کند. اگر چه استفاده از اين دارو‌ها ممکن است شدت بيماري را پنهان کند و سبب شود که زمان مراجعه به پزشک را به تعويق بيندازيد.

افرادي که دچار مسموميت غذايي مي‌شوند، بايد حتما استراحت کافي داشته باشند.
در موارد شديد مسموميت غذايي، ممکن است لازم باشد براي رفع کم آبي بدن بيمار، در بيمارستان يا درمانگاه به فرد بيمار سِرُم تزريق شود. در موارد بسيار وخيم مسموميت غذايي احتمالا لازم باشد شخص مدت زمان طولاني تري را در بيمارستان بستري شود تا بهبودي کامل خود را بدست بياورد.

مصرف چه غذا‌هايي در زمان مسموميت غذايي مناسب هستند؟
بهتر است تا زماني که اسهال و استفراغ تان بر طرف شود، مصرف غذاي خود را محدود به مواد غذايي سفت و جامد کنيد و در عوض با مصرف غذا‌هاي سبک و کم چرب که به راحتي هضم مي‌شوند، به آرامي به رژيم غذايي هميشگي خود باز گرديد. مواد غذايي که در دوران مسموميت غذايي مناسب اند عبارتند از:
• کراکر‌هاي نمکي
• ژلاتين
• موز
• برنج
• بلغور جو دوسر
• آب مرغ
• پوره سيب زميني
• سبزيجات آب پز
• نان تُست
• نوشابه‌هاي بدون کافئين
• آب ميوه رقيق
• نوشيدني‌هاي ورزشي
جهت آنکه معده تان خيلي اذيت نشود، سعي کنيد از مواد غذايي نام برده شده در مطلب زير که به سختي هضم مي‌شوند، خود داري کنيد. حتي در صورتي که حس مي‌کنيد که حال تان خوب شده است از مصرف آن‌ها بپرهيزيد:
• محصولات لبني، به ويژه شير و پنير
• غذا‌هاي چرب
• غذا‌هاي سرشار ادويه
• مواد غذايي با محتواي قند بالا
• غذا‌هاي سرخ شده
همچنين بايد از مصرف نوشيدني‌هاي زير بايد اجتناب کنيد:
• کافئين (نوشابه، نوشابه‌هاي انرژي زا، قهوه)
• الکل
• نيکوتين

چگونه مي‌توان از مسموميت غذايي جلوگيري کرد؟
بهترين روش براي جلوگيري از مسموميت غذايي اين است که مواد غذايي را به شيوه بهداشتي و سالم آماده کنيد و از مصرف هر گونه غذايي که به سلامت آن اطمينان نداريد، پرهيز کنيد. همچنين رعايت بهداشت فردي و شستشوي مداوم دست‌ها تا حد زيادي مي‌تواند از بروز مسمومست‌هاي غذايي جلوگيري کند.

تعدادي از غذا‌ها به دليل روش توليد و آماده سازي شان، با احتمال بيشتري سبب مسموميت غذايي مي‌شوند. گوشت، مرغ، تخم مرغ و صدف نيز ممکن است حاوي عوامل عفوني باشند که در طي پخت و پز از بين مي‌روند. در صورتي که اين مواد غذايي به شکل خام مصرف شوند، به خوبي طبخ نشوند يا در صورتي که دست‌ها و سطوح پس از تماس با آن‌ها تميز نشوند، اين مکان وجود دارد که مسموميت غذايي رخ بدهد.

ساير غذا‌هايي که احتمال دارد موجب مسموميت غذايي شوند عبارتند از:
• سوشي و ساير محصولات دريايي که به صورت خام و پخته نشده سرو مي‌شوند
• کالباس‌ها و هات داگ‌هايي که گرم يا پخته نشده اند
• گوشت چرخ‌کرده گاو که ممکن است شامل گوشت چندين حيوان باشد
• شير، پنير و آب‌ميوه غير پاستوريزه
• ميوه‌ها و سبزيجات خام و شسته نشده

هميشه قبل از آشپزي يا خوردن غذا دست‌هاي خود را به خوبي بشوييد. غذاي تان را به درستي بسته بندي و نگهداري کنيد. گوشت و تخم مرغ را کاملا طبخ کنيد. هر ماده‌اي که با مواد غذايي خام تماس پيدا مي‌کند، بايد قبل از استفاده براي تهيه ساير غذا‌ها ضد عفوني شود. ميوه‌ها و سبزيجات را قبل از مصرف به دقت بشوييد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar