کرونا/ ویژگیهای یک ماسک خوب
زندگي آنلاين/ استفاده از ماسک از امروز اجباري ميشود؛ ولي از لحاظ علمي چرا ماسکهاي ساده و حتي ارزانقيمت ميتواند به قيمت مرگ و زندگي تمام شود؟
«ماسک» سادهترين راه مقابله با ويروس کروناست. همين نکته ساده اما بسيار مهم که بارها در دوران اوج همهگيري کرونا اعلام شده است، هنوز هم از سوي برخي ناديده گرفته ميشود.
هفته گذشته ستاد مقابله با کرونا از اجباريشدن استفاده از ماسک از همين امروز خبر داد. معاونت حملونقل شهرداري تهران نيز در اطلاعيهاي اعلام کرد ورود بدون ماسک از شنبه به تمامي وسايل حملونقل عمومي ممنوع است. اما چرا از لحاظ علمي ماسک اينقدر مهم است و ميتواند حتي جان شما و اطرافيانتان را نجات دهد؟
چرا بايد ماسک بزنيم؟
پيش از اين شايد گاهي در شرايط آلودگي شديد هوا در سطح شهرها شاهد افرادي بوديم که ماسک بهصورت داشتند، اما در چندماه گذشته که همهگيري ويروس کرونا روزبهروز بيشتر ما را درگير کرده است، ديدن مردم با ماسک به تصوير عادي روزانه تبديل شده است. اين پوشش پارچهاي با قرارگرفتن روي دهان و بيني مانع از ورود ذرات تنفسي آلوده که در نتيجه عطسه، سرفه و حتي حرفزدن در هوا منتشر شده است، به بدن فرد ميشود. توصيه الزام استفاده از ماسک بر مبناي دانشي است که از نقش ذرات تنفسي و ميزان حرکت آن در هوا و انتشار ويروس کرونا ميدانيم. طبق تحقيقات، اندازه اين ويروس بين 80 تا 160 نانومتر اعلام شده که اين موضوع ميتواند در انتخاب ماسک و وسايل حفاظت تنفسي مناسب کمککننده باشد.
از ابتداي شيوع کوويد-19 تحقيقات نشان داد اين بيماري بيشتر در بين افرادي که با يکديگر ارتباط نزديک داشتند، منتقل شده است، بنابراين استفاده از ماسک بهويژه در اماکني که مردم به اجبار در تماس نزديک با يکديگر هستند و فاصلهگذاري اجتماعي امکانپذير نيست، الزامي است. مرکز کنترل و پيشگيري از بيماريها و همچنين سازمان بهداشت جهاني در طول پاندمي کرونا بر مبناي مطالعات و پژوهشهاي بهروز دانشمندان، دستورالعملها را درباره استفاده درست از اين وسيله حفاظت شخصي بهروز ميکنند. به توصيه مرکز کنترل و پيشگيري از بيماريها، همه افراد بالاي 2 سال بايد در اماکن عمومي حتماً از ماسک استفاده کنند، بهويژه زماني که رعايت ساير مقررات فاصلهگذاريهاي اجتماعي امکانپذير نيست.
طبق تحقيقات انجام شده کوويد-19 بيشتر از سوي مبتلاياني منتقل ميشود که هيچگونه علائمي ندارند. لزوم استفاده از ماسک به همين دليل اين روزها نقش پررنگي پيدا کرده است. اين کار نهتنها براي محافظت از خود، که براي مراقبت از جان افرادي است که در تماس نزديک با شما هستند.
چه ماسکي مناسب است؟
نتايج تحقيقات دانشمندان نشان ميدهد که ماسکهاي بدون دوخت و لايه و پوششهايي که از جنس دستمال سر هستند، توانايي کمي براي جلوگيري از انتشار قطرات ريز تنفسي دارند.
در عوض مشخص شد که ماسکهاي خانگي که با استفاده از چند لايه پارچه بهخوبي براي صورت مناسبسازي شدهاند و همچنين ماسکهاي مخروطي در کاهش پراکندگي قطرات بهترين عملکرد را دارند. اين ماسکها ميتوانند سرعت و دامنه شليکهاي تنفسي را، البته با کمي نشت از طريق خود ماسک و از روزنههاي کوچک لبههاي آن، به ميزان قابلتوجهي محدود کنند. نکته مهم اينکه سرفههاي محافظتنشده ميتواند قطرات تنفسي را بيشتر از فاصله توصيهشده (حدود 2 متر) پرتاب کند. اين قطرات، بدون ماسک حدود 5/2 متر، با دستمال سر حدود 110 سانتيمتر، با ماسک خانگي لايهدار شبيه دستمالهاي جيبي کتاني حدود 40 سانتيمتر، با ماسک چندلايه کتاني دوختهشده حدود 6.5 سانتيمتر و با ماسک مخروطي حدود 20 سانتيمتر پخش شدند.
ماسک جراحي
اين نوع ماسکها از انتشار عفونت بين بيمار و پرسنل بهداشتي- درماني پيشگيري ميکنند. ماسک جراحي يا پزشکي بهطور معمول در شرايط عادي استفاده ميشود نه در مناطق با طغيان و شيوع بالاي يک بيماري واگير تنفسي. البته در هنگام شيوع بيماري جهت کنترل انتشار بيماري در افراد عادي نيز کاربرد دارد. ماسک جراحي بايد داراي مقاومت زياد در برابر مايعات و قابليت تنفس مناسب باشد و هنگام تنفس درون دهان فرو نرود. ضمن اينکه بايد با دقت روي صورت قرار بگيرد و از بيني تا زير چانه را بپوشاند تا هرگونه شکاف بين صورت و ماسک به حداقل برسد.
شيلدهاي محافظ صورت
شيلد يا تلقهاي محافظت صورت در ابتدا براي محافظت از چشم ابداع شد، اما در دوره پاندمي کرونا استفاده از آن براي جلوگيري از انتشار ويروس نيز رواج پيدا کرد اما شواهد کافي براي اثبات مؤثربودن شيلد محافظ بهعنوان منبع کنترل ويروس وجود ندارد. بنابراين مرکز کنترل و پيشگيري از بيماريها آن را بهعنوان يک راه مقابله با انتشار ويروس کرونا توصيه نميکند.
ماسکهاي خانگي
بهدليل ادامه شيوع کرونا و احتمالاً هزينه گزاف خريد ماسکهاي N95 و جراحي، مرکز کنترل و پيشگيري از بيماريها و همچنين سازمان بهداشت جهاني براي بيشتر افراد استفاده از ماسکهاي خانگي دو يا سهلايه از پارچه پنبهاي با ضخامت بالا را کافي اعلام کرده است. ماسکهايي که به آنها ماسک پزشکي اطلاق ميشود نيز اگر شامل دو يا سه لايه و لايهاي موسوم به ملتبلون باشد، براي جلوگيري از ورود ذرات کوچک تنفسي کافي است.
مرکز کنترل و پيشگيري از بيماريها همچنين توصيه کرده است که ماسکهاي پارچهاي را ميتوانيد پس از هربار استفاده، با آبگرم و مواد شوينده شسته و با بالاترين دما خشک کنيد. طي تحقيقات انجامشده مشخص شد هيچ شاهدي براي اثبات کمشدن اکسيژن خون در پي استفاده طولانيمدت از ماسک يا کاهش توانايي براي آزادکردن دياکسيد کربن وجود ندارد.