مولتی ویتامین مینرال چیست؟

مجله پزشکي دکتر سلام/مکمل هاي مولتي ويتامين مينرال حاوي ترکيبي از مواد معدني و ويتامين ها هستند که گاهي ترکيبات ديگري هم در آنها به کار مي رود. مولتي ويتامين ها با نام ها و برندهاي مختلف در بازار در دسترس همگان هستند. همچنين ويتامين ها و مواد معدني که محتويات مولتي ويتامين مينرال ها را تشکيل داده اند نقش ويژه و خاصي در بدن دارند.

مکمل هاي مولتي ويتامين مينرال

مولتي ويتامين ها مکمل هاي رايج در دنيا هستند که محبوبيت آنها رو به افزايش است. مدل هاي مختلفي از مولتي ويتامين در بازار موجود است که در نهايت توليدکنندگان تصميم مي گيرند که چه مقدار از ويتامين ها، مواد معدني و ساير ترکيبات در هر  MVM اي موجود باشد.

چه کساني بايد مولتي ويتامين مينرال مصرف کنند؟

قطعا مولتي ويتامين مينرال نمي تواند جايگزين مناسبي براي رژيم غذايي مفيد و سالم باشد، زيرا غذا ويتامين ها و مواد معدني بيشتري را که براي سلامت بدن مفيد است، تامين مي کند.

مکمل هاي مولتي ويتامين مينرال در واقع تامين کننده ويتامين ها و مواد معدني در بدن افرادي اند که رژيم غذايي آنها  ناقص و يا به بيماري خاصي مبتلا هستند. در حقيقت برخي از افراد به مصرف مولتي ويتامين مينرال احتياجي ندارند و استفاده سرخود از مکمل هاي معدني و ويتامين ها بدون تجويز پزشک به هيچ عنوان توصيه نمي شود.

---

بازار

---

به طور کلي بررسي هاي علمي استفاده از مکمل ها را در چند مورد توصيه مي کند:

کودکان و نوجوانان

مصرف مکمل هاي مولتي ويتامين مينرال نه تنها باعث رشد جسمي و ذهني در کودکان مي شود بلکه از ايجاد عفونت در اين گروه سني پيشگيري مي کند.

سالمندان   

بدن به مرور با بالا رفتن سن ضعيف مي شود و به سختي مي تواند مواد مغذي را جذب کند به همين دليل کمبود ويتامين در اين گروه سني به وضوح ديده مي شود. سالمندان مهم ترين گروه براي استفاده از مولتي ويتامين ها هستند.

گياهخواران

اين گروه از افراد به دليل عدم استفاده از پروتئين و ساير محصولات حيواني بايد مولتي ويتامين مصرف کنند تا کمبود ويتامين A، ويتامين D و ريبوفلاوين ها (ويتامين B2) جبران شود.

خانم هاي باردار

در دوران بارداري تغييرات هورموني باعث ايجاد تهوع، استفراغ و به دنبال آن کاهش وزن در فرد مي شود که متخصص بنابر شرايط  بيمار در سه ماهه دوم مولتي ويتامين تجويز مي کند. در دوران بارداري مصرف خودسرانه اين مکمل غذايي ممنوع است.

خانم ها در دوران يائسگي:

خانم ها در اين دوران بايد حتما کلسيم و ويتامين دي مصرف کنند زيرا بيشتر از هر زمان ديگري در معرض ابتلا به پوکي استخوان هستند.

خانم ها در دوران شيردهي:

مادراني که نوزادشان از شير خودشان تغذيه مي کند حتما بايد ويتامين دي مصرف کنند، زيرا مصرف اين ويتامين  نقش مهمي در متابوليسم مادر و نوزاد ايجاد کرده به طوري که براي هر دو مصونيت از بيماري ايجاد مي کند.

گروه‌هاي ديگري از افراد که ممکن است به مولتي ويتامين نياز داشته باشند:

افرادي که کم اشتها هستند.
کساني که رژيم هاي کم کالري مي گيرند.
افرادي که مواد مغذي لازم و کافي را از غذا نمي گيرند.
افرادي که جراحي براي کاهش وزن داشته اند.
مولتي ويتامين ها از چه موادي تشکيل شده اند؟ 

13 نوع ويتامين و حداقل 16 ماده معدني وجود دارد که براي سلامتي بدن شما ضروري هستند. بسياري از اين ويتامين ها يا مواد معدني در واکنش هاي آنزيمي بدن شرکت دارند، يا مثل هورمون ها، مولکول هاي پيام رسان يا عناصر ساختاري عمل مي کنند.

برخي از ويتامين ها و مواد معدني که بايد در مولتي ويتامين مينرال ها وجود داشته باشد:

ويتامين E

ويتامين E يک آنتي اکسيدان است که از بدن در مقابل آسيب ناشي از راديکال هاي آزاد محافظت مي کند. همچنين براي تقويت سيستم ايمني، ارتباط بين سلول ها و بيان ژن مهم است. بيان ژن به استفاده از ژن براي توليد پروتئين اطلاق مي شود.

ويتامين B1

استفاده از اين ويتامين سلامت قلب، پوست، چشم و موها را تضمين مي کند. همچنين نه تنها به بهبود عملکرد مغز کمک مي کند بلکه استرس را کاهش مي دهد و ايمني بدن را بالا مي برد.

ويتامين B2

به ويتامين B2 ريبوفلاوين هم گفته مي شود. ويتامين B2 با کمک ساير ويتامين هاي ب نقش مهمي در متابوليزم مواد غذايي و تبديل آن ها به انرژي، فعاليت غدد کليوي و آرام سازي سيستم اعصاب مرکزي دارد.

ويتامين B6

ويتامين ب 6 که به پيرودوکسين هم شناخته مي شود، يک ويتامين قابل حل در آب است که بدن آن نياز دارد. اين ويتامين در بدن ذخيره نمي شود و از طريق ادرار دفع مي شود. ب 6 به کارکرد متابوليسم پروتئين و گلوکز، ساخت هموگلوبين و حفظ سلامت غدد لنفاوي کمک مي کند.

ويتامين B12

ويتامين ب 12 يک ويتامين مهم براي بدن است که وظيفه آن همانند سازي ژن هاي هسته سلول است. اين ويتامين به تکثير سلول ها در بافت عصبي، دستگاه گوارش و مغز استخوان کمک مي کند. همچنين در توليد سلول هاي قرمز خون نقش مهمي دارد و براي ساخت DNA کمک کننده است.

ويتامين A

ويتامين A يک آنتي اکسيدان قوي است که پيري را به تعويق مي اندازد که به شکل گيري و تقويت دندان ها، بافت اسکلتي و بافت نرم، غشاهاي مخاطي و پوست سالم کمک مي کند. همچنين باعث تقويت بينايي در نور کم هم مي شود. ويتامين A موجود در مولتي ويتامين به نام رتينول هم شناخته مي شود.

علاوه بر موارد گفته شده اين ويتامين باعث تقويت سيستم ايمني بدن، بينايي بهتر، سلامت پوست و روحيه بهتر مي شود.

ويتامين C

ويتامين C نقش مهمي در حفظ سلامتي بدن دارد و مانند يک آنتي اکسيدان عمل مي کند. اين ويتامين محلول درآب است که بدن به تنهايي قادر نيست آن را توليد و در خود ذخيره کند. پس به خاطر داشته باشيد در رژيم غذايي خود روزانه مقدار زيادي ميوه و سبزيجات حاوي ويتامين C مصرف کنيد.

کلسيم

کلسيم فراوان ترين ماده معدني در بدن است که براي تنگ و گشاد شدن رگ ها، انقباض و عملکرد صحيح عضلات، انتقال پيام هاي عصبي توسط سيستم اعصاب و عملکرد صحيح سلول هاي بدن ضروري است. کلسيم در ساخته شدن طبيعي دندان ها و استخوان ها نقش مهمي دارد، به همين دليل مقادير مناسب و کافي آن در طول زندگي از بروز استئوپروزيس  جلوگيري مي کند.

آهن

آهن يکي از مواد معدني مهم و حياتي براي بدن است که نه تنها به رشد کمک مي کند بلکه موجب افزايش مقاومت بدن در مقابل بيماري ها مي شود و از خستگي جلوگيري مي کند. همچنين اين ماده معدني به پوست رنگ موزوني مي دهد و کم خوني هاي حاصل از کمبود آهن را معالجه و پيشگيري مي کند.

منيزيم

منيزيم در بعضي از اعضاء بدن مانند مغز سر و تيموس، خون و عضلات موجود است. اين عنصر در تبديل قندخون به انرژي اهميت زيادي دارد و نه تنها با افسردگي مبارزه مي کند بلکه کار سيستم رگ هاي خوني و قلب را تنظيم و از حمله قلب جلوگيري مي کند. همچنين عمل هضم را آسان مي کند و از رسوب کلسيم در کليه ها و کيسه صفرا جلوگيري مي کند.

پس به خاطر داشته باشيد بدن براي بقا، توليد مثل، رشد و تنظيم فرايندها به اين مواد نياز دارد. قرص هاي مولتي ويتامين در شکل ها و مقادير مختلف ممکن است از اين مواد معدني و خيلي از ويتامين هاي ديگر تشکيل شده باشند. علاوه بر اين موارد ممکن است حاوي مواد ديگري مانند گياهان دارويي، آمينو اسيد و اسيدهاي چرب باشند.

همچنين مولتي ويتامين ها چون استاندارد خاصي ندارند ممکن است حاوي سطوح بالاتر يا پايين تري از مواد مغذي درج شده روي برچسب باشند.

علاوه بر موارد گفته شد چون در صنعت مکمل ها تقلب زياد است، پس ممکن است مولتي ويتامين ها تمام مواد مغذي درج شده بر روي برچسب را نداشته باشند.

مزاياي مصرف مولتي ويتامين مينرال

ارتقا سلامت بدن
پيشگيري از ريزش مو
افزايش قد و وزن کودکان
افزايش رشد مو
درمان کم اشتهايي
ارتقا سلامت پوست
تقويت رشد ناخن
پيشگيري از چين و چروک صورت
درمان کم خوني ناشي از فقر آهن

مولتي ويتامين چه تاثيري بر سلامتي دارد؟

به گفته محققان افراد براي کاهش خطر ابتلا به بيماري، تقويت سيستم ايمني و افزايش جذب مواد مغذي از مکمل هاي مولتي ويتامين استفاده مي کنند.

افزايش جذب مواد مغذي

هنگامي که فرد نمي تواند مواد مغذي و ويتامين هاي لازم را از رژيم غذايي خود بگيرد، مصرف مولتي ويتامين باعث جذب ويتامين ها و مواد معدني لازم مي شود. البته بهتر است مکملي مصرف شود که بدن شما به آن نياز دارد.

همچنين  بدون تجويز پزشک از مکمل مولتي ويتامين استفاده نکنيد زيرا مصرف بيش از حد ويتامين و ساير مواد معدني عوارض زيادي دارد.

ارتقا سلامت و پيشگيري از بيماري هاي مزمن

برخي از مولتي ويتامين ها براي افراد خاصي که از مشکلات سلامتي رنج مي برند، مفيد است. به عنوان مثال مصرف دوز بالايي از برخي ويتامينها و مواد معدني مي تواند در کاهش سرعت ابتلا به پيرچشمي موثر باشد. البته شواهد نشان مي دهد مصرف اين مکمل ها هميشه مفيد نيست، به عنوان مثال،  مطالعات نشان داده مصرف مولتي ويتامين براي افراد سالم نه تنها شانس ابتلا به زنده ماندن را افزايش نمي دهد بلکه هيچ تاثيري در کاهش ابتلا به سرطان، ديابت و بيماري هاي قلبي و عروقي را ندارد.

بهبود عملکرد مغز

پژوهش ها بيانگر اين است که مصرف مولتي ويتامين مينرال نه تنها باعث تقويت حافظه در بزرگسالان مي شود بلکه به بهتر شدن خلقيات فرد هم کمک مي کند؛ زيرا بين خلق و خوي بد و کمبود مواد مغذي در بدن ارتباط وجود دارد.

با اين وجود که نتايج برخي از مطالعات نشان دهنده اين است که مصرف مولتي ويتامين باعث کاهش علائم افسردگي مي شود، برخي ديگر از مطالعات ادعا مي کنند اين دو هيچ ارتباطي با هم ندارند.

تاثير مولتي ويتامين بر سلامت چشم

بيماري تباهي لکه زرد يکي از مهم ترين دلايل نابينايي در جهان است. نتايج حاصل از يک مطالعه نشان مي دهد مصرف آنتي اکسيدان ها، ويتامين ها و مواد معدني سرعت پيشرفت اين بيماري را کندتر مي کند اما با اين وجود مدرکي مبني بر مصرف مولتي ويتامين و پيشگيري از پيشرفت بيماري در مرحله ابتدايي وجود ندارد.

علاوه بر موارد گفته شده، شواهدي وجود دارد که نشان مي دهد مولتي ويتامين ها مي توانند خطر ابتلا به آب مرواريد را کاهش دهند.

تاثير مولتي ويتامين بر بيماري هاي قلبي

يکي از شايع ترين علت هاي مرگ و مير در جهان بيماري هاي قلبي است. با اينکه بسياري از مردم معتقد هستند استفاده از مولتي ويتامين از بيماري هاي قلبي پيشگيري مي کند اما شواهد علمي کافي براي اثبات اين ادعا وجود ندارد.

نتايج برخي از مطالعات حاکي از اين است که مصرف اين مکمل ها خطر قلبي را کاهش مي دهد اما در عين حال ساير مطالعات چنين ادعايي را اثبات نکرده اند.

با مطالعه بر روي 14 هزار پزشک ميانسال، مشخص شد مصرف روزانه مولتي ويتامين نقشي در کاهش حمله هاي قلبي، سکته مغزي يا حتي مرگ و مير ندارد. اما با اين وجود نتايج حاصل از مطالعات و مشاهدات در اين زمينه متفاوت است.

به عنوان مثال نتايج حاصل از يک پژوهش بر روي زنان نشان داد که مصرف مولتي ويتامين حداقل به مدت سه سال مي تواند خطر مرگ ناشي از بيماري هاي قلبي را کاهش دهد.

تاثير مولتي ويتامين بر سرطان ها

در مورد تاثير مصرف مولتي ويتامين مينرال و کاهش خطر ابتلا به سرطان هم نتايج متفاوتي به دست آمده است. برخي از مطالعات نشان مي دهد که مصرف مولتي ويتامين هيچ تاثيري بر ابتلا به سرطان وجود ندارد، در حالي که نتايج برخي ديگر از مطالعات بيانگر اين است که بين مصرف مولتي ويتامين و سرطان ارتباط وجود دارد.

به عنوان مثال، مطالعه اي به بررسي نتايج تصادفي کنترل شده ( استاندارد طلايي تحقيق) با حدود 47289 شرکت کننده پرداخته است. نتايج اين بررسي نشان داد زناني که مولتي ويتامين مصرف مي کنند 31 درصد کمتر به سرطان مبتلا شده اند، علي رغم اينکه اين مکمل ها هيچ تاثير اين چنيني روي مردان ندارند.

همچنين نتايج دو پژوهشي که بر روي مردان و زنان به طور جداگانه انجام شده است، نشان داد که مصرف طولاني مدت مولتي ويتامين خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش مي دهد.

از طرف ديگر مصرف اين مکمل غذايي به صورت طولاني مدت باعث کاهش ابتلا به سرطان در مرداني شد که سابقه ابتلا به اين بيماري را ندارند.

جلوگيري از پيري پوست

با افزايش سن چين و چروک ها در پوست ظاهر مي شوند و توليد کلاژن در پوست کمتر مي شود. اما با رساندن ويتامين ها و مواد مغذي لازم به پوست مي توانيم روند پيري پوست را به تاخير بيندازيم.

افزايش سطح انرژي در بدن

مصرف مولتي ويتامين مينرال نه تنها سيستم سلامت بدن را تقويت مي کند بلکه باعث افزايش انرژي در بدن مي شود. مصرف يک مکمل غذايي مناسب هنگام رعايت رژيم غذايي مي تواند نقش مهمي در تامين انرژي فرد داشته باشد.

بهبود خلقيات

کاهش برخي از ويتامين ها در بدن باعث ايجاد نوسان هاي خلقي در فرد مي شود. با رساندن ويتامين ها ومواد معدني به بدن اين نوسانات خلقي از بين مي روند.

مضرات مصرف مولتي ويتامين 

گاهي مصرف مولتي ويتامين ممکن است براي بدن مضر باشد، اگر نوشيدني و غذاهاي غني شده يا مکمل هاي غذايي مصرف مي کنيد مطمئن شويد که مصرف مولتي ويتامين دوز بالايي از ويتامين يا مواد معدني را وارد بدن شما نمي کند.

همچنين به مقدار ويتامين A، بتاکاروتن و آهن موجود در مولتي ويتامين ها توجه ويژه اي داشته باشيد، زيرا:

خانم هايي که در دوران بارداري بيش از حد ويتامين A دريافت مي کنند خطر ريسک به دنيا آوردن جنين با نواقص قلبي و نخاعي را افزايش مي دهند. ميزان مصرف توصيه شده ويتامين A در روز براي خانم هاي بارداري که 18 سال سن دارند 750 ميکروگرم است. اما زنان بارداري که بين 19 تا 50 سالگي باردار شده اند بايد 770 ميکروگرم ويتامين A در روز دريافت کنند.
به توصيه اداره مواد غذايي آمريکا  (FDA)زنان باردار مي توانند ويتامين A  را در قالب بتاکاروتن دريافت کنند، زيرا بتاکاروتن  نوع غيرفعال و قابل حل در آب است که از گياهان مي توان دريافت کرد. مصرف اين نوع از ويتامين A در دوران بارداري مضر نيست.

افراد سيگاري يا کساني که قبلا سيگار مي کشيدند هم بايد به دوز ويتامين A و بتاکاروتن موجود در مولتي ويتامين مينرال توجه کنند، زيرا مصرف دوز بالاي اين ويتامين ها خطر ابتلا به سرطان ريه را افزايش مي دهد.
مردان بالغ و زنان يائسه هم بايد از مصرف مولتي ويتامين هايي که حاوي دوز بالايي از آهن (18 ميلي گرم يا بيشتر) است، خودداري کنند، مگر اينکه دکتر به آنها گفته باشد کمبود يا فقر هنآهن دآهن داريد. اگر بدن بيش از مقداري که قادر به دفع آن است آهن دريافت کند، ممکن است آهن در بافت ها و اندام هاي بدن مانند کبد و قلب تجمع کنند و به آنها آسيب برساند.

تداخل مصرف مولتي ويتامين مينرال با داروهاي ديگر

اگر مولتي را مطابق دستور پزشک مصرف کنيد معمولا با ساير داروها تداخل ندارد. البته يک استتثناي مهم در اين زمينه وجود دارد، اگر از داروهايي مانند وارفارين و ساير داروهاي مشابه براي جلوگيري از غلطت خون استفاده  مي کنيد حتما پيش  از مصرف مولتي ويتامين يا مکمل هاي غدايي داراي ويتامين K با پزشک خود مشورت کنيد.

بهترين زمان مصرف مولتي  ويتامين مينرال

حتما شما هم شنيده ايد که مي گويند بهترين زمان براي مصرف مولتي ويتامين مينرال صبح ها يا شب ها قبل از خواب است، البته بعضي ها هم اعتقاد دارند مصرف آن بعد از غذا جذب خيلي بهتري دارد. اما به گفته دکتر تيرنگ نيستاني متخصص تغذيه: ” مولتي ‌‏ويتامين‏ها ترکيبي از ويتامين‏هاي محلول در آب و چربي هستند که گاهي مواد معدني هم دارند. مصرف برخي از مولتي ‌‏ويتامين‏ها و مينرال‏ ها با معده خالي بهتر است و برخي ديگر همراه با غذا، زيرا اگر در مولتي ‌‏ويتامين، ويتامين A و D وجود داشته باشد، جذب آن با ترشح شيره گوارش در صفرا بهتر انجام مي‌‏شود اما اگر حاوي مينرالي مانند آهن باشند، برخي عوامل بر جذب آهن اثر مي‏‌گذارد و تا حدودي ميزان جذب آن را کاهش مي‏‌دهد مثلا اگر مولتي ‌‏ويتامين مينرالي که حاوي آهن است، همزمان با غذا مصرف شود، فيبر موجود در غذاهاي فيبردار يا کلسيم موجود در شير و ماست مي‌‏تواند تا حدودي اثر مهاري بر جذب آن داشته باشد.

به گفته دکتر نيستاني: “جذب مولتي‌ ويتامين‏هايي هم  که حاوي زينک (روي) هستند، تحت ‏‌تاثير همين عوامل قرار مي‏‌گيرد بنابراين به ‏‌طور کلي بهتر است مصرف مولتي ‌ويتامين يا مولتي ‏‌ويتامين مينرال پس از صرف غذا باشد. البته مصرف آنها هيچ تداخلي با هم ندارد و پزشک با توجه به شرايط و وضعيت فرد نوع مولتي ‌ويتامين (به شکل قرص يا شربت) را تجويز مي‏کند”.

آيا مصرف مولتي ويتامين ها عوارض جانبي دارند؟

اسهال، يبوست و يا ناراحتي معده از عوارض معمول و موقت مولتي ويتامين ها هستند. اگر اين عوارض طولاني مدت يا باعث بروز حساسيت مانند خارش، جوش، تورم و سرگيجه  شد بايد حتما به پزشک مراجعه کنيد. اگر مکمل را بر اساس تجويز پزشک مصرف کرده ايد، جاي نگراني نيست.

چه کساني بايد در مصرف مولتي ويتامين احتياط کنند؟

اگر باردار هستيد به هيچ عنوان خودسرانه مولتي ويتامين مينرال مصرف نکنيد، توجه داشته باشيد اين دارو بايد زير نظر متخصص زنان مصرف شود.
اگر دچار حساسيت دارويي هستيد، حتما به پزشک خود اطلاع دهيد.
اگر تحت مراقبت براي بيماري خاصي هستيد، دکتر خود را در جريان بگذاريد.
بيماران مبتلا به ديابت بايد توجه داشته باشند که در مولتي ويتامين مينرال مصرفي آنها، جنسينگ استفاده نشده باشد زيرا باعث نوسانات قندي مي شود.
اگر به شير، تخم مرغ، کره بادام زميني حساسيت داريد حتما به پزشکتان بگوييد.

آيا مولتي ويتامين ها تاريخ انقضا دارند؟

بله مولتي ويتامين ها تاريخ انقضا دارند، هنگام خريد دقت باشيد که حداقل يک سال تا تاريخ انقضا باقي مانده باشد و آن را در جاي خشک و دور از تابش مستقيم نور خورشيد قرار دهيد. همچنين بعد مصرف در دارو را محکم ببنديد.

چرا مولتي ويتامين رنگ ادرار را تغيير مي دهد؟

تغيير رنگ ادرار به اين معنا نيست که مواد مغذي همراه ادرار خارج مي شوند، بلکه بيانگر اين است که بدن در حال متابوليزه کردن ويتامين B موجود در مولتي ويتامين و خارج کردن موائد زائد است.

آيا مولتي ويتامين باعث چاقي مي شود؟

همه ما تصور مي کنيم  مصرف مولتي ويتامين مينرال به جذب بهتر غذا مي کند و باعث چاقي مي شود اما بايد بگوييم اين يک تصور غلط است، زيرا مولتي ويتامين ها تنها ريز مغذي هاي بدن را تامين مي کنند.  در يک فرد لاغر که رژيم غذايي درستي ندارد و بدن با کمبود ريز مغذي ها و ويتامين ها مواجه است، مصرف مولتي ويتامين مينرال بر اشتهاي فرد تاثير گذاشته و باعث افزايش وزن مي شود، اما توجه داشته باشيد که اين افزايش وزن چشم گير نيست. در افراد چاق اين موضوع کاملا برعکس است، مصرف مولتي ويتامين باعث کاهش وزن مي شود، زيرا متابوليسم را سريع ‌تر کرده و به کاهش وزن کم مي کنند.

سخن پاياني

با تمام فوايدي که براي مصرف مولتي ويتامين در نظر گرفته شده است، اما برخي از مطالعات بيانگر اين است که مصرف بعضي از مکمل ها و مواد معدني بيش از آنکه فايده داشته باشد، ممکن است مضر باشد. پس به ياد داشته باشيد قبل از مصرف هر مکملي با پزشک خود مشورت کنيد.

همچنين مصرف مولتي ويتامين مينرال جايگزين مناسبي براي رژيم غذايي بد نيست. داشتن يک رژيم غذايي متعادل، براي حفظ و تقويت سلامت در بلندمدت بسيار تاثيرگذار است.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar