10 علامت عمده کمبود آهن در بدن و راه‌های درمان آن  

مجله پزشکي دکتر سلام/آهن به عنوان يک ماده حياتي ، نقش بسيار مهمي در بهبود کارکرد بدن دارد. آهن يک ماده مغذي اساسي براي بدن محسوب مي شود ، به اين معني که بايد آن را از مواد غذايي مصرفي خود تامين کنيد. اگر بدن انسان با سطوح پائين آهن مواجه باشد، خطر فقر آهن افزايش پيدا مي کند که مي تواند موجب برخي مشکلات سلامت شود.

بدن شما براي ساختن هموگلوبين و پروتئين در سلول هاي قرمز خون که آنها را قادر به انتقال اکسيژن به بدن مي کند ، به آهن نياز دارد.

اگر بدن شما هموگلوبين کافي نداشته باشد ، بافت ها و عضلات ، اکسيژن کافي دريافت نمي کنند تا بتوانند به طور موثر کار کنند که اين امر منجر به بيماري به نام کم خوني مي شود.

اگرچه کم خوني انواع مختلفي دارد اما کم خوني فقر آهن شايع ترين در سراسر جهان است.

دلايل عمده فقر آهن عبارتند از:
مصرف ناکافي آهن به دليل رژيم هاي غذايي غلط که نيازهاي غذايي روزانه بدن را تأمين نمي کند يا به شدت محدود شده است.
بيماري التهابي روده
نياز به آهن در دوران بارداري افزايش پيدا مي کند
از دست دادن خون در طي جراحي هاي سنگين يا خونريزي داخلي
از دست دادن آهن در زمان خونريزي هاي پريود زنان
کمبود آهن مي تواند منجر به علائمي شود که مي تواند کيفيت زندگي شما را تحت تأثير قرار دهد. اين موارد عبارتند از : تنگي نفس ، خستگي و کاهش تمرکز و احساس سرگيجه

علائم و نشانه هاي کمبود آهن بسته به موارد زير متفاوت است:
• شدت کم خوني
• سرعت پيشرفت آن
• سن
• وضعيت فعلي سلامت

در اينجا 10 علامت و نشانه کمبود آهن آورده شده است که به رايج ترين آن ها اشاره مي کنيم:

1. خستگي غيرمعمول
 

احساس خستگي زياد يکي از رايج ترين علائم کمبود آهن است.
اين خستگي به اين دليل اتفاق مي افتد که بدن شما فاقد آهن مورد نياز براي توليد پروتئيني به نام هموگلوبين است که به حمل اکسيژن به بدن کمک مي کند.

بدون هموگلوبين کافي ، اکسيژن کمتري به بافت ها و عضلات شما مي رسد و انرژي آنها را از دست مي دهد. قلب شما همچنين بايد بيشتر کار کند تا خون غني از اکسيژن را در اطراف بدن حرکت دهد ، که باعث خستگي شما مي شود.
از آنجا که خستگي اغلب به عنوان يک قسمت طبيعي از زندگي شلوغ و مدرن در نظر گرفته مي شود ، تشخيص کمبود آهن تنها با اين علامت و نشانه دشوار است.

با اين حال ، بسياري از افراد مبتلا به کمبود آهن در کنار ضعف ، احساس گنگ بودن يا در مسائل روزمره را نيز تجربه مي کنند.

2. رنگ پريدگي
يکي ديگر از علائم رايج کمبود آهن رنگ پريدگي چهره، پوست و پشت پلک افراد است. هموگلوبين در گلبول هاي قرمز باعث ايجاد رنگ قرمز است و کمبود آن باعث کمرنگي و رنگ پريدگي مي شود. رنگ پريدگي در اين افراد مي تواند در سرتاسر بدن و يا فقط در برخي نقاط مثل صورت، لب ها، پشت پلک و يا ناخن باشد. اغلب رنگ صورت و پشت پلک پايين چشم براي تشخيص کم خوني بسيار به پزشک معالج کمک مي کند، هرچند بايد با آزمايش خون نيز تاييد شود.

اگر پلک پايين خود را به سمت پايين بکشيد ، لايه داخلي بايد يک رنگ قرمز زنده باشد. اگر اين رنگ صورتي يا زرد بسيار کم رنگ باشد ، اين ممکن است نشانگر کمبود آهن شما باشد.

3. تنگي نفس
همانطور که گفته شد، هموگلوبين سلول هاي قرمز خون شما را قادر مي سازد تا اکسيژن را به بدن منتقل کنند.
با توجه به کاهش هموگلوبين و کاهش اکسيژن در دسترس بافت ها، فرد در اثر فعاليت بدني مثل ورزش يا پياده روي و حتي فعاليت هاي روزانه در محل کار يا در خانه خيلي زود احساس نفس تنگي و يا حالات نفس نفس زدن مي کند. اين مي تواند يکي از علائم رايج کمبود آهن باشد.

اگر احساس مي کنيد در هنگام انجام فعاليت هاي عادي و روزمره خود ، سخت نفس مي کشيد و مثل سابق به راحتي تنفس نمي کنيد ، مانند راه رفتن ، بالا رفتن از پله يا کار کردن ، کمبود آهن مي تواند در اين ميان مقصر باشد.

4. سردرد و سرگيجه
کمبود آهن ممکن است باعث سردرد ، به ويژه در زنان شود . اين علائم کمتر از نشانه هاي قبلي در افراد دچار کمبود آهن ديده مي شود و از آنجا که سردرد و سرگيجه مي تواند عوامل زيادي داشته باشد، تشخيص کمبود آهن از اين علامت به تنهايي کار آساني نيست. علت بروز اين حالت گشاد شدن عروق مغزي براي دسترسي به اکسيژن بيشتر است.
سطح پايين هموگلوبين در گلبول هاي قرمز به اين معني است که اکسيژن کافي به مغز نمي رسد. در نتيجه ، رگهاي خوني در مغز ممکن است متورم شده و باعث فشار و سردرد شوند .

5. تپش قلب

---

بازار

---

 
ضربان قلب قابل توجه ، که به آن تپش قلب نيز مي گويند ، مي تواند يکي ديگر از علائم کم خوني و فقر آهن باشد.
هموگلوبين پروتئيني در سلولهاي قرمز خون است که به انتقال اکسيژن به بدن کمک مي کند. در کمبود آهن ، سطح پايين هموگلوبين به معناي آن است که قلب براي حمل اکسيژن مجبور است سخت کار کند. در موارد شديد ، مي تواند منجر به بزرگ شدن قلب يا نارسايي قلبي شود .
با اين حال ، اين علائم معمولاً کمتر شايع هستند. براي تجربه طولاني مدت بايد کمبود آهن داشته باشيد.

6. مو و پوست خشک و آسيب ديده
پوست و موهاي خشک و آسيب ديده مي تواند نشانه کمبود آهن باشد .

کمبود آهن سطح هموگلوبين خون را کاهش مي دهد ، که ممکن است ميزان اکسيژن موجود در سلول هايي را که باعث رشد مو مي شوند کاهش دهد .
وقتي پوست و مو از اکسيژن محروم شود ، مي تواند خشک و ضعيف شود.
ريزش مقداري از موها هنگام شستشوي روزمره کاملاً طبيعي است. اما اگر در حال از دست دادن انبوه موها يا بيش از حد طبيعي آن هستيد ، ممکن است مربوط به کمبود آهن باشد.

7. تورم و درد زبان و دهان
گاهي اوقات فقط با نگاهي به داخل يا اطراف دهان مي توانيد کم خوني ناشي از فقر آهن را نشان دهيد.
علائم شامل زماني است که زبان شما متورم ، ملتهب ، رنگ پريده يا به طرز عجيبي صاف مي شود .
کمبود آهن همچنين ممکن است علائم ديگري در اطراف دهان شما ايجاد کند که شامل:
دهان خشک
احساس سوزش در دهان
ترک هاي قرمز دردناک در گوشه هاي دهان
زخم هاي دهاني

8. سندرم پاهاي بي قرار
کمبود آهن به سندرم پاي بي قرار مرتبط است . سندرم پاي بي قرار يک اصرار شديد براي حرکت دادن پاها در حالت استراحت است. همچنين مي تواند باعث خارش ناخوشايند و عجيب در پاها شود.
اين عادت معمولاً در شب ها شايع تر است ، به اين معني که ممکن است خوابيدن براي شما دشوار باشد.
دلايل سندرم پاي بي قرار به طور کامل شناخته نشده است. با اين حال ، حدود 25٪ از افراد مبتلا به کم خوني در اثر فقر آهن ، سندرم پاي بي قرار دارند.

9. ناخن هاي شکننده يا قاشقي شکل
 

يک علامت بسيار شايع کمبود آهن در افراد ، ناخن هاي شکننده يا قاشقي شکل است.
در مراحل بعدي کمبود آهن ، ناخن هاي قاشقي شکل مي توانند در جايي رشد کنند که وسط ناخن فرو رفته و لبه هاي آن بلند شود تا مانند قاشق حالت گرد به خودمي گيرد.
با اين حال ، اين يک عارضه جانبي نادر است که فقط در حدود 5٪ از افراد مبتلا به کمبود آهن رخ مي دهد.

10. ساير علائم کم خوني
چندين نشانه ديگر نيز وجود دارد که نشان مي دهد آهن شما کم است. اين موارد معمولاً شيوع کمتري دارند و به غير از فقر آهن مي توانند به بسياري از بيماري ها نيز مرتبط باشند.

علائم ديگر کم خوني فقر آهن عبارتند از:

هوس نگه داشتن يا خوردن خوراکي هاي عجيب يا داراي ارزش غذايي کم يا غير غذايي “پيکا” ناميده مي شود. اين معمولاً هوس خوردن يخ ، خاک، گل رس، خاکستر، گچ و مهر است.

احساس افسردگي
کم خوني و فقر آهن ممکن است در بزرگسالان با افسردگي همراه باشد. همچنين زنان باردار با فقر آهن نيز ممکن است شانس بيشتري براي ابتلا به افسردگي داشته باشند .

دست و پاي سرد
کمبود آهن به اين معني است که اکسيژن کمتري به دست و پا منتقل مي شود . هرچند بعضي افراد به طور عادي دچار اين حالت هستند و شامل کم خوني نمي شود

عفونت هاي مکرر
از آنجا که آهن براي سيستم ايمني بدن مورد نياز است ، کمبود آن ممکن است خطر ابتلا به عفونت را افزايش دهد .

اگر فکر مي کنيد دچار کم خوني فقر آهن هستيد ، مراحل زير را در نظر داشته باشيد :

با پزشک خود صحبت کنيد که به احتمال زياد غذاهاي غني از آهن به علاوه ويتامين C براي افزايش جذب آهن يا احتمالاً مکمل‌هاي آهن را توصيه مي‌کند.
سعي کنيد از طريق غذاي واقعي در رژيم غذايي خود آهن کافي دريافت کنيد.
مکمل ها را فقط در صورت توصيه پزشک خود مصرف کنيد.
هدف اصلي درمان اين است که سطح هموگلوبين را به حالت طبيعي برگردانده و ذخاير آهن را دوباره پر کند.
غذاهاي غني از آهن بخوريد

تغيير رژيم غذايي در صورت فقر آهن
گوشت قرمز ، مانند گوشت گاو  ، و مرغ
سبزيجات برگ دار ، مانند اسفناج و کلم پيچ
ميوه هاي خشک ، مانند کشمش و زردآلو
نخود فرنگي ، لوبيا و ساير حبوبات
غذاي دريايي
غذاهاي غني شده با آهن
دانه ها و آجيل ها

اسفناج يکي از سبزيجات سبز سرشار از آهن است.

هر دو مدل پخته و خام اسفناج حاوي مقدار زيادي آهن است و به بدن در جذب هر چه بهتر مواد مغذي کمک مي کند. فقط ۱ پيمانه اسفناج پخته داراي ۶ ميلي‌گرم آهن، پروتئين، فيبر، کلسيم و ويتامين‌هاي A و E است.

از آنجا که بسياري از کودکان از طعم اسفناج خوششان نمي آيد، بهتر است آن را به گونه اي سرو کنيد که متوجه وجود اين گياه در غذا نشوند. به طور مثال، درون پيراشکي يا لازانياي سبزيجات.

همينطور سالاد اسفناج به همراه محتويات آن حاوي مقادير زيادي فيبر و آهن هستند.شما مي‌توانيد اسفناج خرد شده را همراه با مغزهاي آجيل از جمله تخمه آفتاب گردان و حبوبات و توفو در سالاد مخصوص مخلوط کنيد و همراه با روغن زيتون از مزه دلنشين آن لذت ببريد.

همچنين ممکن است به شما کمک کند از مصرف برخي مواد غذايي که اگر به مقدار زياد خورده شوند ، بدن قادر به جذب آهن نيست ، جلوگيري کنيد. اين مواد غذايي شامل چاي ، قهوه و غذاهاي پر کلسيم مانند محصولات لبني و غلات کامل غني شده با کلسيم است.

درصورت توصيه پزشک از مصرف مکمل هاي آهن
 
فقط در صورتي بايد مکمل آهن مصرف کنيد که پزشک شما تأييد کند که دچار کمبود آهن هستيد يا در معرض خطر کمبود آهن هستيد و نمي توانيد نيازهاي خود را فقط از طريق رژيم غذايي تأمين کنيد.
اگر مکمل آهن مصرف مي کنيد ، سعي کنيد با آن آب پرتقال بنوشيد تا جذب آهن را تقويت کند يا از مکمل حاوي ويتامين C استفاده کنيد.

به خاطر داشته باشيد که مصرف مکمل هاي آهن ممکن است برخي عوارض جانبي ايجاد کند. اين شامل:

دل درد
يبوست يا اسهال
سوزش سردل
حالت تهوع يا استفراغ
مدفوع سياه

نکات قابل توجه : افرادي که باردار هستند يا دوره هاي قاعدگي آنها زياد است بيشترين خطر را دارند و بايد در مورد آزمايش کم خوني فقر آهن با پزشک خود صحبت کنند.

مکمل هاي آهن را فقط در صورت تجويز پزشک مصرف کنيد. آهن زياد مي تواند به قلب ، کبد و پانکراس شما آسيب برساند.

در صورت مشاهده عوارض جانبي ناشي از مکمل هاي آهن مانند طعم فلزي يا استفراغ ، بايد به پزشک خود اطلاع دهيد .

کلام آخر
فقر آهن مي تواند منجر به علائم متعددي از جمله گيجي، خستگي مزمن و سردي دست و پا شود. پزشک معمولا با يک آزمايش ساده، فقر آهن را تشخيص مي دهد. درمان آن ممکن است تجويز چندين ماه مصرف مکمل آهن باشد.
در مواردي که بيماري زمينه اي ديگري موجب فقر آهن شده، نياز به درمان گسترده تري هست.
به طور خلاصه مي توان گفت که وجود آهن براي ادامه حيات و داشتن يک زندگي سالم ضروري است. براي جلوگيري از کمبود آهن، يک رژيم غذايي مختلط از گوشت قرمز يا سفيد و منابع گياهي به همراه نان يا دانه هاي غني شده توصيه مي شود. افرادي که در معرض خطر کمبود آهن هستند با دستور پزشک ممکن است به مصرف مکمل آهن نياز داشته باشند، ولي ساير افراد نياز به مصرف اين مکمل ها ندارند.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar