جذاب ترین ها
برگزیده

از غذا دادن به سگ و گربه خیابانی خودداری کنید؛ درباره بیماری کشنده «هاری» بیشتر بدانیم

آخرين خبر

بروزرسانی 1399/12/08 - 22:50

از غذا دادن به سگ و گربه خیابانی خودداری کنید؛ درباره بیماری کشنده «هاری» بیشتر بدانیم

آخرين خبر/به دنبال رشد نگران‌کننده آمار حيوان‌گزيدگي در کشور، وزارت بهداشت از شهروندان درخواست کرد تا حد امکان، از غذا دادن به سگ‌ها و گربه‌هاي خياباني خودداري کنند زيرا اين حيوانات، در صورت آلودگي به ويروس هاري، مهم‌ترين کانون انتقال بيماري به انسان هستند. بهزاد اميري، رييس گروه مديريت بيماري‌هاي قابل انتقال بين انسان و حيوانات وزارت بهداشت، در توجيه اين درخواست، به گفت: «آمار حيوان‌گزيدگي در کشور ما رو به افزايش است و بيشتر، در روستاها اتفاق مي‌افتد چون در آن مناطق نزديک به زيستگاه وحوش و از جمله روباه و گرگ و شغال، سگ‌هاي گله بيشتر در معرض خطر گاز گرفته شدن قرار دارند و اگر حيوان وحشي، آلوده به ويروس هاري باشد، بيماري به سگ گله هم منتقل شده و صاحبان سگ و باقي اهالي روستا هم با خطر حيوان‌گزيدگي و ابتلا به هاري تهديد مي‌شوند. در سوي مقابل ظرف سال‌هاي اخير، نگهداري سگ و گربه خانگي در شهرها افزايش يافته و کافي است که اين حيوانات، در خيابان، توسط گربه يا سگ خياباني گزيده شده و در معرض خطر ابتلا به هاري قرار بگيرند که به دنبال اين اتفاق، صاحبان اين حيوانات هم به بيماري هاري مبتلا خواهند شد. براي کاهش و متوقف کردن آمار حيوان‌گزيدگي در کشور، لازم است که جمعيت گربه و سگ‌هاي بدون‌صاحب کنترل شود. کنترل جمعيت گربه و سگ‌هاي بدون‌صاحب، به هيچ‌وجه به معناي کشتن آنها و خوراندن سم و تيراندازي به طرف آنها نيست چون اتفاقا، اين حيوانات خودشان قادر به کنترل جمعيت خودشان هستند. با غذا دادن به آنها، برخلاف نظر بسياري از شهروندان، ما نه‌تنها به اين حيوانات کمک نمي‌کنيم بلکه به آنها ظلم مي‌کنيم چون گربه و سگ، اگر غذاي کمتري بخورند، قدرت باروري‌شان کاهش يافته و حتي تعداد تولد زنده گربه و سگ هم کاهش خواهد يافت و به دنبال اين اتفاق، جمعيت گربه و سگ‌هاي بدون‌صاحب هم، بدون دخالت انسان و البته بدون اقدامات غيرانساني کنترل خواهد شد. کشتن و سم خوراندن به سگ و گربه، کار غيرانساني است و به همين دليل از شهروندان مي‌خواهيم از غذا دادن به سگ و گربه خودداري کنند تا شاهد اتفاق ناخوشايند مداخلات غيرانساني نباشند.» اميري اين توضيح را اضافه کرد که در تمام شهرها، کنترل جمعيت سگ‌هاي ولگرد که مهم‌ترين کانون انتقال بيماري هاري به انسان هستند، بر عهده شهرداري‌هاست و شهرداري‌ها بايد مکان‌هايي براي نگهداري سگ‌هاي ولگرد جمع‌آوري شده اختصاص دهند و واکسن ضدهاري که در موسسه رازي توليد مي‌شود و در اختيار سازمان دامپزشکي قرار مي‌گيرد، به شهرداري‌ها تحويل شود تا اين سگ‌ها، در صورت بيمار نبودن، با اين واکسن، مصون‌سازي شوند. اميري يادآور شد که شهرداري‌ها امروز اذعان مي‌کنند که به دليل رشد بي‌رويه تعداد سگ‌هاي ولگرد، ديگر فضاي خالي و کافي براي نگهداري سگ‌هاي خياباني ندارند و مسوولان سازمان دامپزشکي هم، اذعان مي‌کنند که ديگر واکسن کافي براي واکسيناسيون جمعيت رو به افزايش سگ‌هاي ولگرد در اختيار ندارند.
اميري مي‌گويد که در چنين شرايطي، خطر مداخلات غيرانساني همچون کشتن سگ‌ها از طريق خوراندن سم يا شليک گلوله افزايش مي‌يابد و بهترين کار براي جلوگيري از اين اتفاق تلخ، توقف تغذيه اين گربه و سگ‌هاي بدون‌صاحب است. بنا به نتايج گزارش‌هاي گروه مديريت بيماري‌هاي قابل انتقال بين انسان و حيوانات وزارت بهداشت، در سال 1398، 234 هزار و 161 مورد حيوان‌گزيدگي در کشور ثبت شده که 6 نفر از قربانيان، به دليل انتقال ديرهنگام به مراکز درماني يا شدت علائم، به دليل ابتلا به هاري فوت کرده‌اند. بيماري هاري نوعي عفونت ويروسي دستگاه اعصاب مرکزي و قابل انتقال بين حيوان و انسان است که معمولا به دنبال گزش حيوان هار به انسان منتقل مي‌شود و در صورت بروز علائم بيماري در انسان، مرگ صددرصدي بيمار را رقم مي‌زند چنان‌که هرساله در بيش از 100 کشور جهان رخ مي‌دهد و 59 هزار قرباني مي‌گيرد. دولت‌هاي جهان، در تعهدسپاري به سازمان بهداشت جهاني مکلف شده‌اند که تا سال 2030، ابتلاي انساني به بيماري هاري را به صفر برسانند در حالي که اين بيماري ويروسي، هنوز قابل درمان نيست و تنها راه پيشگيري از ابتلا، واکسيناسيون حيوانات گزنده، خودداري از لمس حيوانات مشکوک يا در معرض خطر آلودگي به ويروس هاري است. آمار بالاي فوت قربانيان هاري در سراسر جهان، دليلي بود که از سال 2007 ميلادي، روز 28 سپتامبر (سالروز فوت لويي پاستور / کاشف واکسن هاري) به نام روز جهاني هاري نامگذاري شود که به دنبال اين نامگذاري، دولت‌هاي جهان هم متعهد شدند براي آموزش و افزايش آگاهي تمام افراد جامعه در مورد بيماري هاري و انجام اقدامات پيشگيرانه و کنترل و حذف بيماري هاري اقدام کنند. ابتلاي انساني به هاري، براي تمام دولت‌ها زيانبار است چرا که نه تنها 40 درصد از مصدومان حيوان‌گزيدگي، کودکان کمتر از 15 سال هستند، طبق برآورد سازمان جهاني بهداشت، به‌طور ميانگين هزينه خدمات پيشگيري از هاري پس از هر مورد گزش انسان توسط حيوان 50 دلار برآورد شده و در ايران، به ازاي پيشگيري و درمان هر مورد حيوان‌گزيدگي شديد، فقط بابت خريد واکسن و سرم ضد هاري براي يک دوره کامل واکسيناسيون، 252 يورو هزينه مي‌‌شود در حالي که تمام خدمات پيشگيرانه و مراقبتي از بيمار هم رايگان است.

درباره بيماري هاري:

هاري يک بيماري حاد و کشنده ويروسي سيستم مرکزي است که مخصوص گوشتخواران اهلي و وحشي بوده انسان و ساير حيوانات خونگرم پستاندار بطور تصادفي و غالباً از طريق گزش به آن مبتلا مي شوند.

اهميت بيماري هاري:

1. ميزان کشندگي بالا ( صد درصد ) بطوري که پس از ظهور علائم باليني چه در انسان و چه در حيوان درمان پذير نبوده و بيمار محکوم به مرگ خواهد بود.
2. افزايش روند حيوان گزيدگي انساني که بناچار سالانه مبالغ زيادي صرف خريد سرم و واکسن ضد هاري جهت درمان پيشگيري آسيب ديدگان مي گردد.
3. تلفات دام و خسارت اقتصادي که بيماري در دام ها ايجاد مي کند.

وضعيت بيماري در ايران :

روند سالانه حيوان گزيدگي در ايران رو به افزايش است ؛ به طوريکه در 100000 نفر جمعيت ،اين ميزان از 1/35 مورد در سال 1366 به 151 مورد در سال 1381 رسيده است. بيش از 85% موارد حيوان گزيدگي توسط سگ اتفاق مي افتد.

راه هاي سرايت بيماري:

1. راه گاز گرفتن: اصلي ترين راه است . البته از طريق کشيده شدن پنجه آغشته به بزاق حاوي ويروس هاري (به ويژه درگربه و گربه سانان ) نيز منتقل مي شود .
2. راه پوست: بيماري هاري از راه پوست سالم قابل سرايت نيست ولي اگر کوچکترين خراش يا زخمي در پوست وجود داشته باشد قابل انتقال خواهد بود.
3. راه مخاطات: امکان پذير است، بنابر اين سگ ها و گربه هاي به ظاهر سالم در اواخر دوره کمون بيماري، مي توانند از طريق ليسيدن لب و چشم و بيني کودکاني که با آنها بازي مي کنند صاحبان خود را به بيماري هاري مبتلا نمايند.
4. راه تنفس: سرايت هاري از طريق تنفس به ويژه در غارهاي محل زندگي خفاش هاي آلوده امکان پذير است .
5. راه پيوند اعضاء: دو مورد انتقال در اثر پيوند قرنيه فرديکه مبتلا به هاري بوده و از قرنيه وي جهت 2 نفر استفاده گرديده است، در سال 1373 در ايران گزارش شده است ).
6. انتقال از راه دستگاه گوارش: بعيد است ولي حيوانات گوشتخوار ممکن است بندرت از خوردن لاشه حيوانات تلف شده از بيماري هاري به اين بيماري مبتلا شوند. به هر حال از خوردن گوشت و ساير فراورده هاي دام هاي مبتلا به هاري خودداري شود.
7. انتقال از راه جفت: بعيد نيست.
8. انتقال از طريق وسايل آلوده: فقط در موارد استثنائي منتقل مي شود .
9. انتقال بيماري از انسان به انسان: جز در يک بررسي که در سال 1985 در پاکستان بعمل آمده و تعدادي از بچه هاي نوزاد که توسط يک نفر ختنه شده بودند و مبتلا به هاري شدند و بعداً معلوم شد که شخص ختنه کننده مراحل آخر دوره کمون هاري را طي مي نموده و بر طبق عادت سنتي مقداري از بزاقش را در محل ختنه مي ريخته مورد ديگري گزارش نشده است. بنابر اين، در نگهداري و پرستاري از شخص مبتلا به هاري بايد تمام جوانب احتياط رعايت شده و ضمن استفاده از وسايل حفاظتي کامل، لوازم و وسايل بيمار با دقت هر چه تمامتر ضد عفوني گردد.

بيماري در حيوانات:

دوره نهفتگي در سگ و گربه معمولاً 3 ـ 2 هفته و گاهي چند ماه است. در حيوانات ديگر دوره کمون بر حسب نوع حيوان فرق مي کند و در غير گوشتخواران طولاني تر از گوشتخواران مي باشد.نکته جالبي که بايد به آن اهميت داده شود اين است که در سگ و گربه 3 تا 10 روز قبل از علائم باليني ويروس در بزاق حيوان وجود دارد و مي تواند بيماري را انتقال دهد. به عبارت ديگر اگر سگ و گربه در زمان گزش آلوده به هاري باشند علائم باليني حداکثر تا 10روز بعد در حيوان ظاهر شده و خواهد مرد.

علائم بيماري در حيوان:

اولين علامت بيماري در رفتار و عادات حيوان مي باشد، بطوريکه يا بيش از اندازه به صاحب خود انس و الفت پيدا مي کند و مثل اينکه از او کمک مي طلبد يا عصباني و بد خو گرديده غذاي خود را بخوبي نمي خورد.

پيشرفت بيماري در موارد کمي به صورت فلجي ( هاري ساکت ) در آمده حيوان به گوشه اي پناه برده ابتدا دست ها سپس پاها و بعد ساير اندام ها فلج شده و در اثر فلج دستگاه تنفس تلف مي شود.

ولي در بيشتر مواقع پس از گذشت دوره تغيير رفتار، حيوان پريشان و مضطرب و کم کم به صورت وحشي و درنده در آمده به گاز گرفتن سنگ و چوب و اشيا مختلف پرداخته و خانه خود را ترک و بدون مقصد به هر جا مي رود و به هر کس و هر حيوان که سر راه او باشد حمله مي کند، پس از مدتي در اثر دوندگي زياد و گرسنگي و تشنگي به علت عدم امکان بلع کف از دهانش سرازير شده و مرتباَ به زمين مي خورد، صداي پارس حيوان خشن و ناموزون و بريده و حالت درندگي در چهره اش هويدا مي باشد. سگ ها اغلب به وسيله مردم کشته مي شوند و اگر فرار کنند بزودي در اثر فلج دستگاه تنفسي خواهند مرد. گربه پس از طي دوره کمون به محل تاريکي مي رود . پنجه هاي گربه مثل دندان سگ يا گرگ عمل مي کند زيرا گربه دائماَ مشغول ليسيدن پنجه هايش مي باشد و مرتب پنجه ها آلوده به بزاق مي شوند و موقع پنجه کشيدن بر روي دست و پا يا صورت انسان بيماري را ا ز راه خراش منتقل مي کند .

علائم بيماري در انسان:

دوره بيماري هاري به چهار مرحله تقسيم مي شود .

الف : دوره کمون بيماري: به طور معمول بين 15روز تا 3 ماه و بطور متوسط 1 تا 2 ماه به طول مي انجامد .ولي از چند روز تا بيش از 3 ماه ، حتي تا چند سال هم مشاهده شده است .

ب: مرحله بروز علائم اوليه: اين مرحله به طور معمول 4-1 روز (حداکثر 10 روز ) به طول انجامد.
نشانه هاي مهم اين دوره:
تب ، لرز ، خستگي ، بي اشتهايي ، سردرد ، ضعف ، درد عضلاني ، اشکال در بلع ، حالت تهوع و استفراغ ، سرگيجه ، افسردگي ، بيقراري ، سوزش و خارش و گاهي درد محل گزيدگي ، تحريک پذيري ، بي خوابي ، دردهاي شکمي واسهال .

ج: مرحله حاد عصبي:
مهم ترين علائم: تحريک پذيري شديد، توهم ، نگراني و هيجان ، ترس از آب ، افزايش ترشح بزاق و اختلال بلع ، خواب آلودگي ، انقباض هاي عضلاني ، علائم مننژيت ،تشنج و فلج موضعي ، گشاد شدن نامنظم مردمک ، تعريق و کاهش فشار خون وضعيتي

د: مرحله کما و مرگ: از شروع علائم تا مرگ به طور متوسط 4 تا 7 روز طول مي کشد.

اقدامات درمان پيشگيري در مورد افراد حيوان گزيده :

افرادي که مورد گاز گرفتگي حيوانات قرار مي گيرند اگر بلافاصله و در اسرع وقت به مراکز درمان پيشگيري مراجعه و تحت اقدامات درمان پيشگيري قرار گيرند مي توان از ابتلاي به بيماري هاري در آن ها جلوگيري کرد.

اين اقدامات عبارتند از :

1. زدودن و خارج ساختن ويروس هاري از محل زخم :
مهم ترين قسمت پيشگيري از هاري ( تا 50% ) رعايت کامل همين نکته است ، براي اين کار لابلاي زخم را با آب تميز و صابون ( با استفاد ه از برس ) حداقل به مدت 15 تا 20 دقيقه عميقاَ شستشو و در جريان آب روان قرار دهيد.
2. خارج کردن کف صابون از لابلاي زخم :
با استفاده از شيلنک آب يا پيستوله آب پاش و بوسيله برس، زيرا باقي ماندن صابون بعضي مواد ضد عفوني کننده را که بدنبال شستشو مورد استفاده قرار خواهد گرفت خنثي مي کند.
3. قطع کامل قسمت هاي له شده و نکروزه.
4. ضد عفوني زخم با الکل 4 تا 70 درجه يا محلول بتادين 1% يا ساير مواد ضد عفوني کننده.
5. زخم حيوان گزيدگي را نبايد بخيه زد ، چون ويروس هاري بيهوازي بوده و در مقابل نور و اکسيژن هوا خاصيت حياتي خود را از دست مي دهد.البته در مورد زخم هاي بسيار عميق که شريان هاي خونريزي دهنده دارند استثنائاً مي توان شريان را بخيه زد که در اين صورت مي بايستي مقداري سرم ضد هاري را در داخل زخم انفيلتره نمود.
6. تزريق سرم ضد هاري
7. تزريق واکسن ضد هاري
8. تزريق سرم و واکسن ضد کزاز
9. آنتي بيوتيک تراپي
10. تحت مراقبت قرار دادن حيوان مهاجم :

تحت نظر گرفتن فقط براي سگ و گربه اهلي است، و در حيوانات ديگر که دوره کمون متغيير دارند مصداق ندارد. به مدت 10 روز، اگر حيوان تلف شد واکسيناسيون تا آخر ادامه مي يابد، و اگر سالم بود حيوان مسلماً هار نيست و ادامه واکسيناسيون لازم نيست.