جذاب ترین ها

شاخص توده بدنی چیست و چقدر مهم است؟

مجله پزشکي دکتر سلام

بروزرسانی 1400/01/02 - 21:00

مجله پزشکي دکتر سلام/وزن دلخواه و ايده آل براي هر شخص داراي مفهومي متفاوت است. وزن دلخواه امکان دارد براي سلامتي مضر باشد، در صورتي که وزن ايده آل وزني است که براي عملکرد بهينه بدن ضروري است.
درنظرداشته باشيد که وزن دلخواه با وزن ايده آل متفاوت است. کم کردن وزن بيش از حد و به طور وسواسي هيچ گاه براي سلامتي مناسب نيست.

تاثيرات اضافه وزن بر سلامتي
همانطور که مي دانيد ، وزن بالا و داشتن اضافه وزن احتمال ابتلا به بيماري هاي مختلف و خطرناک را افزايش مي دهد. بيماري هايي چون :
ديابت نوع 2
بيماري هاي قلبي عروقي
سکته قلبي
بيماري کيسه صفرا
آرتروز استخواني
اختلالات خواب
برخي از انواع سرطان

شاخص توده بدني چيست ؟

شاخص توده بدني يا همان BMI معياري براي سنجش وضعيت بدني و تعادل ميان قد و وزن فرد است.
اين شاخص ميزان چاقي را مشخص نمي کند و تنها بر اين نکته دلالت دارد که فرد از نظر سلامت وزني در چه شرايطي قرار دارد. البته اين مقياس به شکل تقريبي بوده و براي هر شخص محدوده اي را به عنوان محدوده ي سلامتي در نظر مي گيرد.

روش محاسبه شاخص توده بدني :
محاسبه شاخص توده بدني از طريق تقسيم وزن بر حسب کيلوگرم ، بر مجذور قد بر حسب متر صورت مي گيرد. اما فاکتور هاي ديگري علاوه بر قد و وزن مهم هستند که ازجمله آن ها مي توان سن و جنسيت را نام برد.

دانستن شاخص توده بدني چرا مهم است ؟
BMI راهي براي آگاهي از سطح تقريبي چربي بدن به روشي آسان و کاملا ارزان است. محاسبه شاخص توده بدني به ما قدرت تشخيص اينکه آيا از محدوده وزني سالمي برخوردا هستيم را مي دهد. به طور کل هرچقدر اين شاخص بالاتر باشد نشان دهنده اين است که ميزان چربي بدن بيشتر است و ريسک ابتلاء به برخي بيماري ها در نتيجه چاقي رو به افزايش است.

شاخص توده بدني براي چه کساني کابرد ندارد؟
شاخص توده بدن براي بعضي افراد کاربرد دقيقي ندارد، به عنوان مثال ورزشکاري که از حجم عضله زيادي برخوردار است وزن بالايي نيز دارد، همين مسئله باعث مي شود شاخص توده بدني اين شخص عدد بالايي را نشان دهد و در محدوده ي خطر و اضافه وزن قرار بگيرد.
همچنين، در مورد استفاده از اين شاخص براي سالمندان نيز محدوديت هايي وجود دارد زيرا ممکن است در مورد اضافه وزن ، اين افراد را کمتر از حد واقعي نشان دهد. همچنين ، محاسبه شاخص توده بدني براي زنان باردار کاربردي نيست. در افراد بين 18 تا 20 سال بايد از روش محاسبه شاخص توده بدني براي کودکان استفاده کرد تا اعداد به دست آمده واقعي باشند.

وزن ايده آل چقدر است؟

مطمئنا هر از گاهي به وزن خود فکر مي کنيد و عدد روي ترازو برايتان مهم است. وزن ايده آل به عوامل مختلفي بستگي دارد، از جمله:
• قد
• جنسيت
• ميزان چربي و عضلات
• اندازه چارچوب بدن
اگر نتيجه بين 18.5 و 24.9 باشد، يعني وزن شما نسبت به قدتان ايده آل است. اگر نتيجه به دست آمده کمتر از 18.5 باشد، باشد، دچار کمبود وزن هستيد. اگر شاخص توده بدن شما بين 25 و 29.9 باشد، دچار اضافه وزن هستيد. اگر عدد به دست آمده بين 30 تا 35 باشد، اضافه وزن شما بيش از اندازه بوده و چاق محسوب مي شويد.
براي افرادي که شاخص توده بدني آنها 30 و بالاتراست و يا کساني که داراي اضافه وزن هستند و يک يا دو مورد از فاکتورهاي خطر را دارند ، پيشنهاد مي کنيم که وزن خود را کاهش دهند. حتي يک کاهش وزن جزئي (5 تا 10 درصد وزن فعلي شما) ريسک ابتلا به بيماري هايي را که در بالا به آن اشاره کرديم، کاهش مي دهد.

BMI مناسب گروه هاي سني مختلف
19-24 سال = 22
25-34 سال = 23
35-44 سال = 24
45-54 سال = 25
55-64 سال = 26
65 سال به بالا = 27

اين اعداد نشان مي دهد که شما داراي کمبود وزن هستيد و بايد تلاش کنيد براي افزايش آن ،يا اندامتان متناسب است يا داراي اضافه وزن هستيد و بايد وزنتان را کاهش دهيد.

افراد با شاخص توده بدني نامناسب چه کنند؟
افرادي که شاخص توده بدني آن ها از حد نرمال بالاتر بوده و داراي اضافه وزن هستند نيز با مشکلات بزرگي مانند ديابت درگير خواهند بود. اين افراد بايد به سرعت فکر چاره کرده و با مشورت کارشناس و متخصص تغذيه به فکر تناسب و تعادل وزن خود باشند.

آيا شاخص توده بدن براي ارزيابي سلامتي بدن کافي است؟
اندازه ‌گيريBMI ، شاخص کاملي نيست زيرا تنها به قد و وزن بستگي دارد و مشاهده شده اگر شاخص‌هاي ديگري در بدن فرد اندازه‌ گيري نشود BMI يک فرد چاق با قد و وزن يکسان با يک فرد عضلاني با همان قد وزن يکي است بنابراين ميزان مختلف چربي، عضلات را بر اساس سن ، ميزان فعاليت بدني و ارتباط آن با جنسيت را پوشش نمي دهد.

چند قدم تا رسيدن به توده بدني سالم:

يک رژيم غذايي مغذي مبتني بر غذاهاي متنوعي از گياهان تا حيوانات تهيه کنيد.
مصرف برنج سفيد و ماکاروني و نان هاي سفيد را کاهش دهيد.
مصرف غلات سبوس دار و دانه ها را افزايش دهيد.
انواع سبزيجات و ميوه ها را ترجيحا تازه و محلي ، حداقل ۴۰۰ گرم در روز ميل کنيد.
با در نظر گرفتن سطح فعاليت بدني روزانه ، وزن بدن را در حد‌ فاصل توصيه شده BMI حفظ کنيد.
مصرف چربي را کنترل کنيد و بيشتر چربي هاي اشباع شده را با چربي هاي اشباع نشده جايگزين کنيد.
محصولات گوشتي چرب را با حبوباتي مثل لوبيا و عدس ، ماهي ، مرغ يا گوشت بدون چربي جايگزين کنيد.
از شير و لبنيات (کفير ، شير ترش ، ماست و پنير) استفاده کنيد که چربي و نمک کمي دارند.
غذاهايي با حداقل قند را انتخاب کنيد. قندهاي آزاد را به مقدار کم بخوريد و مصرف نوشيدني و شيريني را کاهش دهيد.
رژيم کم نمکي را انتخاب کنيد. مقدار کل نمک نبايد بيش ۵ گرم در روز باشد .اين مقدار شامل نمک موجود در نان و انواع غذاها است.
غذا را به روشي ايمن و بهداشتي تهيه کنيد. پخت بخارپز يا گريل براي کاهش مقدار چربي اضافه شده بسيار کمک مي کند.

کلام آخر و توصيه ما به شما

امروزه، وزن و شکل ظاهري بدن افراد بسيار مورد توجه قرار مي گيرد. اگر اجازه دهيد جامعه چيزي را به شما ديکته کند، ممکن است به واسطه اتخاذ روش هاي بسيار سخت و افراطي کاهش وزن، سلامتي خود را در معرض خطر قرار دهيد.
در شرايطي که شاخص توده بدني بالا مفيد و سالم نيست، شاخص توده بدني پايين نيز براي سلامت انسان خوب نيست. کمبود وزن مي تواند به کمبودهاي تغذيه اي منجر شود. افرادي که کمبود وزن دارند، در مقايسه با افرادي که وزن سالم دارند، احتمال بيشتري دارد که به عفونت ها و بيماري هاي مختلف مبتلا شوند. خطر ابتلا به مشکلات تنفسي مانند بيماري ريه در افرادي با شاخص توده بدني پايين بيشتر است. در همين راستا، مشاوره با پزشک يا متخصص سلامت براي حصول اطمينان از کاهش امن شاخص توده بدني اهميت دارد.
توصيه ما به هر دو گروه با شاخص توده بدني بالا و پائين انتخاب سبک زندگي سالم است. ورزش و تحرک کافي در روز، تغذيه سالم، خواب کافي و دوري از استرس مواردي است که مي تواند شاخص توده بدني سالمي را براي شما به ارمغان آورد.