ازدواج در سن بالا و ناباروری‌های ناخواسته

مشکلات اقتصادي، سياست‌هاي ضعيف جمعيتي دولت براي تشويق جوان‌ها به ازدواج و فرزندآوري و تغيير در نگرش فرهنگي نسل جوان، باعث شده است جوانان ايراني ديگر مانند گذشته يا تمايل به ازدواج نداشته  باشند يا فرزندآوري را مانعي براي رسيدن به اهدافشان بدانند، مسئله‌اي که به طور مستقيم پيامد‌هاي منفي نظير بالارفتن سن ازدواج، تجرد‌هاي اجباري، افزايش نرخ طلاق و رواج پديده تک فرزندي را درجامعه به دنبال داشته است.

کشور‌هايي که به لحاظ پزشکي پيشرفته محسوب مي‌شوند، زنان بالاي ۴۰ سال را هم به فرزندآوري تشويق مي‌کنند. در ايران، اما فرزندآوري در سنين بالا با اما و اگر‌هاي زيادي ازسوي مسئولان بهداشتي روبه‌رو است و بر استرس مادران ايراني افزوده است.

خطرات بارداري در سن بالا

بارداري در سن بالا مي‌تواند با خطرات مختلفي براي مادر و فرزند همراه باشد که از جمله مهم‌ترين آن‌ها مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:

۱. دچار شدن به فشار خون بالا

باردار شدن در سنين بالا احتمال دچار شدن به فشار خون را افزايش مي‌دهد. همراه شدن فشار خون بالا با کاهش عملکرد ارگان‌هايي نظير کبد و کليه مي‌تواند وضعيت پزشکي خطرناکي را ايجاد کند که به آن پره اکلامپسي گفته مي‌شود. براي پيشگيري از اين وضعيت هنگام تجربه بارداري در سنين بالا به طور منظم فشار خون خود را تحت نظر داشته باشيد و در صورت تجربه علائمي نظير ورم ناگهاني بدن، ايجاد مشکلاتي در بينايي و دچار شدن به سردرد‌هاي شديد فوراً به پزشک مراجعه نماييد.

۲. زايمان زودرس

بررسي نشان مي‌دهد مادراني که در سن بالا بارداري را تجربه مي‌کنند بيش از ديگران دچار زايمان زودرس مي‌شوند. زايمان زودرس به شرايطي که گفته مي‌شود که نوزاد زودتر از هفته ۳۷ ام به دنيا مي‌آيد. کودکاني که زودتر از موعد و به طور نارس متولد مي‌شوند نسبت به ساير کودکان در طول عمر خود بيشتر با مشکلات سلامتي رو به رو مي‌شوند. مشاوره کودک مي‌تواند اطلاعات بيشتري در اين زمينه به شما بدهد. براي آگاهي بيشتر در زمينه مشاوره کودک کليک کنيد.

۳. ديابت دوران بارداري

سن يکي از عوامل خطر براي دچار شدن به ديابت دوران بارداري است. از همين رو بايد ميزان قند خون را قبل از اقدام به بارداري و در طول آن پايش کنيد و در صورت بروز هرگونه تغيير در وضعيت آن با پزشک مشورت نماييد. بالا بودن قند خون و عدم اقدام براي بهبود آن در اين دوران مي‌تواند به ارگان‌هاي مختلف بدن شما نظير رگ‌هاي خوني، سيستم اعصاب و بينايي آسيب برساند و عوارض ناخوشايندي را به بار بياورد.

۴. بروز نقايص مادرزادي

يکي از خطرات بسيار مهم بارداري در سن بالا، افزايش احتمال به دنيا آمدن نوزاد با نقايص مادرزادي است. از جمله مهم‌ترين نواقص مرتبط با اين شرايط مي‌توان به سندرم داون اشاره کرد. کودکاني که با مشکلات مادرزادي به دنيا مي‌آيند در جنبه‌هاي مختلف ذهني و جسماني دچار اختلالات عملکردي مي‌شوند و مشکلات رشدي متعددي را تجربه مي‌کنند.

۵. سقط جنين و مرده‌زايي

آمار و ارقام نشان مي‌دهند سقط ‌جنين يا به دنيا آوردن نوزادان مرده با افزايش سن مادران رابطه مستقيمي دارند و از جمله مهم‌ترين پيامد‌هاي منفي بارداري در سن بالا محسوب مي‌شوند.

اقدامات مؤثر براي کاهش خطر‌ بارداري در سن بالا

بسياري از بانوان بعد از ۳۵ سالگي و حتي بعد از ۴۰ سالگي باردار مي‌شوند و با اين حال حاملگي رضايت بخش و عاري از مشکلي را تجربه مي‌کنند. اين امر مي‌تواند بازتابي از انجام اقدامات مراقبتي مناسب پيش از بارداري و در حين آن باشد. توصيه‌هاي زير از جمله مواردي است که در اين باره به شما کمک مي‌کند:

۱. مراقبت در زمينه افزايش وزن

بالا بودن وزن از جمله عوامل بسيار مهمي است که در سنين بالا مي‌تواند سلامت مادر و جنين را تحت تأثير قرار دهد. در نتيجه تلاش کنيد تا قبل از اقدام براي بارداري تا حد ممکن وزن خود را به محدوده سالم نزديک کرده و در طول حاملگي نيز زير نظر پزشک اقدامات لازم براي کنترل وزن را انجام دهيد.

۲. فعال بودن در حين بارداري

بسيار اهميت دارد که در طول بارداري سطح متناسبي از فعاليت بدني را حفظ کنيد. انجام ورزش‌هاي ملايم و مناسب با دوران حاملگي به شما کمک مي‌کند تا سطح انرژي خود را بالا ببريد، شاخص‌هاي کلي سلامت را ارتقا ببخشيد و براي زايمان به موقع و سالم آماده‌تر باشيد.

۳. خودداري از مصرف مواد مضر

در دوران بارداري از مصرف الکل، سيگار، قليان و مواد مخدر بپرهيزيد. همچنين استفاده از بسياري از دارو‌ها در دوران حاملگي ممنوعيت دارند و مي‌توانند احتمال بروز نقايص مادرزادي را افزايش دهند. در نتيجه پيش از مصرف هرگونه دارو و مکمل نيز ابتلا با پزشک خود مشورت نماييد.

۴. انجام تست‌هاي ژنتيکي

انجام تست‌هايي نظير آزمايش DNA به شما کمک مي‌کند تا بتوانيد در مورد بروز مشکلات مادرزادي و کروموزومي اطلاعات بيشتري به دست بياوريد. براي اينکه در مورد لزوم انجام اين تست‌ها اطلاعات بيشتري به دست بياوريد با پزشک متخصص مشورت نماييد.

۵. داشتن وعده‌هاي غذايي سالم

در حين بارداري شما به مقادير بيشتري فوليک اسيد، ويتامين دي، کلسيم و ساير مواد معدني نياز داريد. مطالعات نشان مي‌دهد مصرف مقادير مناسبي از فوليک اسيد در دوران بارداري با کاهش خطر ابتلاي جنين به نقايص مادرزادي همبستگي دارد. پس در اين دوران غذا‌هاي مغذي تري مصرف کنيد و از دريافت مواد معدني کافي اطينان حاصل نماييد.

زمان‌خريدن از طريق حفظ باروري

مرز ۳۵ سالگي براي کاهش ذخيره تخمدان در نظر گرفته شده است و معمولا بين ۳۸ تا ۴۲ سالگي ذخيره تخمدان به حداقل مي‌رسد؛ بنابراين خانم‌هايي که هنوز ازدواج نکرده‌اند يا به هر دليلي فعلا قصد يا امکان بچه‌دار شدن ندارند، بهتر است پيش از ۳۵ سالگي براي حفظ باروري اقدام کنند.

حفظ باروري از طريق فريز يا منجمد کردن تخمک يا جنين امکان‌پذير است و خانم‌ها يا زوج‌ها مي‌توانند به مراکز درمان ناباروري مراجعه کنند، تخمک يا جنين خود را فريز و ذخيره کنند و با اين کار به‌نوعي زمان را براي خود ذخيره کنند.

توصيه پزشکان براي بارداري در سنين بالا

اگر فعلا تصميم نداريد بچه‌دار شويد، حداقل بهتر است با پزشک يا متخصص باروري صحبت کنيد تا روي شما معاينات و آزمايش‌هاي لازم را انجام دهد. با اين کار مي‌توانيد مطمئن شويد که مشکلات خاص بهداشتي يا سلامتي در بدن شما وجود ندارد و ازاين‌جهت تا زمان آمادگي براي بچه‌دارشدن به دردسر نخواهيد افتاد. اگر واقعا قصد داريد در آينده فرزندي داشته باشيد، بهتر است از همان دوران ۲۰سالگي برايش برنامه ريزي کنيد.

پزشک‌تان ازنظر فيزيکي شما را ارزيابي خواهد کرد و آزمايش هورمون آنتي مولرين (AMH) از شما خواهد گرفت تا وضعيت ذخيرهٔ تخمدان شما را بررسي کند. با اين کار متوجه مي‌شويد که براي باردار شدن به‌شکل طبيعي تا چه زماني فرصت داريد.

هيچ پزشکي به شما توصيه نخواهد کرد که همين حالا يا فردا يا يک ماه بعد براي شما بهترين زمان ممکن است که باردار شويد. معمولا باردار شدن براي زنان يکي از تغييرات بسيار مهم در زندگي‌شان است. همه‌چيز به احساس شما و اينکه چه زماني آمادگي کامل داريد بستگي دارد. بااين‌حال، به ياد داشته باشيد روش‌هاي لقاح آزمايشگاهي يا استفاده از تخمک‌هاي اهدايي بسيار گران تمام مي‌شوند و ممکن است اوضاع مالي شما اجازه اين کار را ندهد. همچنين با افزايش سن احتمال دستيابي به بارداري سالم و موفقيت‌آميز، حتي با همين روش‌ها هم کمتر مي‌شود.

خوب فکر کنيد و تصميم عاقلانه بگيريد

قبل از اينکه به بارداري بعداز ۴۰ سالگي فکر کنيم، بايد مشکلات ديگري را علاوه بر عوارض احتمالي که براي سلامت جسمي مادر و جنين وجود دارد مدنظر قرار دهيم: معمولا بعد از ۴۰ سالگي، انرژي و توان ما براي نگهداري و تربيت يک کودک، کمتر و تطبيق رفتار با کودک دشوارتر است.

آيا شما از نظر روحي، جسمي و مالي آمادگي بارداري و بزرگ کردن يک کودک را داريد؟ آيا به تغييرات زندگي آينده خود انديشيده ايد؟ قبل از بارداري با پزشک خود مشورت کند، او احتمالا يک سري آزمايشات و بررسي‌هاي لازم را به شما توصيه خواهدکرد.