درمان درد دندان در چند دقیقه!
فراديد/ يکي از مهمترين عوامل دندان درد پوسيدگي دندان است. باکتريهاي دهان از قند و نشاسته بجاي مانده روي دندانها تغذيه ميکنند و از خود اسيدهايي را توليد ميکنند که به تدريج ميناي دندان را از بين ميبرند.
دندان درد چيست؟
درد دندان دردي است که داخل يا اطراف دندان احساس ميشود و عموماً درد از درون دندان يا اطراف لثه و استخوان ناشي ميشود. دندان درد ميتواند ثابت يا متناوب باشد و به صورت خود به خود يا به دليل يک عامل محرک بيروني به وجود آمده باشد. چشمپوشي کردن از درد دنداني که در طول يا يا در مواقع خاص نظير غذا خوردن و يا خوابيدن احساس ميشود بسيار سخت است و بايد دانست که علت درد دندان چيست و سريعاً براي درمان آن اقدام کرد.
دندان از بخشهاي گوناگوني ساخته شده است. بخشهايي از دندان ديده ميشوند و بخشهايي از آن هم زير لثه جاي گرفته اند. بخشي از دندان که ديده ميشود را تاج دندان مينامند. تاج دندان از ميناي دندان پوشيده شده است که ماده سخت و درخشندهاي است. در زيز مينا، عاج دندان وجود دارد که از مادهاي استخوان مانند ساخته شده است.
عاج بيشترين بخش دندان را تشکيل ميدهد. عاج از مغز دندان نگهداري ميکند. مغز دندان جايي است که عصب دندان وجود دارد. ريشه پايينترين و آخرين قسمت دندان است که کاملا درون لثه و آرواره جاي دارد. بين لثه، بخشي استخواني به نام ساروج وجود دارد که در واقع همچو چسب سرشتي بدن بوده و دندان را سفت به استخوان آرواره چسبانده است.
همانطور که بيان شد دندان از چهار لايه با نامهاي ميناي دندان، عاج، سمان (ساروج) و پالپ (مغز دندان) تشکيل شده است. پوسيدگي دندان ناشي از وجود باکتريهايي است که در دهان يافت ميشوند و به قند و شکر مصرفي واکنش نشان ميدهند. هنگامي که اين باکتريها موجود در دهان، شکر يا قند مصرفي را ميشکنند، پلاکهاي چسبندهاي بر روي دندان تشکيل ميشود که سرشار از اسيد هستند.
اين اسيدها رفته رفته باعث خوردگي عاج دندان ميشوند و در صورتي که از اين شرايط جلوگيري نشود آنها قادر ميشوند که مغز دندان را از بين ببرند. اين مسئله تا زماني ادامه پيدا ميکند که پالپ يا همان مغز دندان دچار عفونت شود. بهتر است قبل از استفاده از درمانهاي خانگي که در زير بيان شده اند از يک دندانپزشک کمک بگيريد تا دليل دقيق درد دندان مشخص شود.
انواع مختلف دندان درد
دنداندرد، علائم، شدت و تظاهر متفاوتي ميتواند داشته باشد. نکته جالب اينکه علت برخي از دنداندردها ميتواند حتي دندان نباشد! برخي مشکلات پزشکي ديگر مثل سردردهاي ميگرني، درد عضلاني، سينوزيت و حتي در موارد نادر مواردي مثل سکته قلبي ميتوانند درد دندان را تقليد کنند و درحاليکه منشأ درد جاي ديگري است فرد مبتلا، درد را بهصورت دنداندرد احساس کند.
بهطورکلي دردهاي مربوط به دندان و با منشأ دنداني ميتوانند برحسب مدتزمان طول کشيدن درد، تناوب درد، شدت درد و … به صورت زير طبقهبندي شوند.
۱- درد لحظهاي بسيار کوتاه بهصورت حساس شدن دندان به غذاها و نوشيدنيهاي سرد و گرم
اين نوع درد بهصورت درد لحظهاي و بسيار کوتاه ميباشد که بلافاصله خوب ميشود و مشکل عمدهاي به شمار نميآيد. يک پوسيدگي کوچک، ترميم داراي نشتي، تحليل لثه و … ميتواند عامل اصلي ايجادکننده چنين دردي باشد که بسياري از اين موارد قابلدرمان هستند.
درماني که براي اين دندانها در نظر گرفته ميشود اغلب درمان کاهش حساسيت و کنترلي بدون مداخله درماني در مطب ميباشد. خميردندانهاي ضد حساسيت، استفاده از مسواک نرم، عدم تماس مسواک با محل سايشهاي دنداني و در صورت برطرف نشدن درنهايت مداخله دندانپزشکي درمان اين نوع مشکلات ميباشد.
۲- حساسيت بعد از پر کردن دندان
بعد از پر کردن دندان، مخصوصاً بعد از پرشدنهاي عميق دندان، احتمال حساسيت به سرما و گرما تا مدتها وجود دارد. ممکن است اين حساسيت دو الي چهار هفته طول بکشد! اين مدت را با اين دندانها مدارا کنيد و در صورت برطرف نشدن يا کاهشي نبودن روند حساسيت به دندانپزشک خود مراجعه کنيد.
۳- درد تيز در زمان جويدن غذاها و فشار دندانها رويهم
علت هاي متنوعي ميتوانند اين نوع درد را ايجاد کنند. وجود پوسيدگي، وجود يک پرکردگي ضعيف يا نامناسب يا ترک در دندان و آسيب به پالپ (عصب) دندان ميتوانند عامل اين دردها باشند.
اين نوع درد ازجمله دردهايي هست که نيازمند حضور شما در مطب دندانپزشکي است. در اين نوع دردها، نياز به مداخله دندانپزشکي وجود دارد. دندانپزشک ممکن است تشخيص دهد که دندان شما نيازمند درمان ريشه (عصبکشي) ميباشد. در اين صورت ممکن است شمارا براي انجام درمان به يک متخصص درمان ريشه (اندودنتيست) ارجاع دهد. اندودنتيست، دندانپزشکي است که در درمان ريشه دندان آموزشهاي تخصصي ديده است.
در جريان عصبکشي (درمان ريشه)، پالپ (عصب) آسيبديده دندان خارج ميشود و داخل فضاي کانالهاي ريشه شما جهت جلوگيري از عفوني شدن مجدد، با مادهاي مهروموم و پر ميشود!
۴- درد طولانيمدت بيش از سي ثانيه، بعد از خوردن غذاي سرد و گرم
در حالتي که درد دندان چنين حالتي داشته باشد، آسيب غيرقابلبرگشت به پالپ (عصب) دندان واردشده است. اين آسيب غيرقابلبرگشت به دليل پوسيدگي يا ضربه به دندان، به پالپ واردشده است. در اين نوع درد دندان، مراجعه به دندانپزشک و يا متخصص درمان ريشه براي درمان و حفظ اين دندانها موردنياز خواهد بود.
۵- درد مداوم و شديد همراه با فشار و تورم در ناحيه لثه و حساسيت به لمس
وقتي به چنين دردي دچار ميشويم، در پاي ريشه دندان ما، آبسه ايجادشده است. به دنبال عفونت، عوامل التهابي از فضاي کانال ريشه، وارد فضاي بافت دور دندان و استخوان دور آن شدهاند. در چنين حالتي مراجعه اورژانسي به متخصص درمان ريشه (اندودنتيست) ممکن است براي شما نياز باشد. درصورتيکه نتوانيد سريع خود را به دندانپزشک برسانيد، ميتوانيد درصورتيکه منع مصرفي از پزشک معالج براي شما در نظر نگرفته شده است، از داروهاي ضد درد بدون نسخه (مانند ايبوپروفن و يا استامينوفن) استفاده کنيد.
۶- درد گنگ و مبهم در دندانهاي بالا و فک بالا
سايش فشاري دندانها رويهم که براکسيزم ناميده ميشود، ميتواند چنين نوع دردي را ايجاد کند. دردهاي صورتي به دنبال سينوزيت هم ميتواند بهصورت درد دندان با اين کيفيت احساس شود. براي درمان سينوزيت البته بايد به پزشک و متخصصين پزشکي مربوطه مراجعه کنيد، ولي براي درمان براکسيزم (سايش)، بايد با دندانپزشک خود مشورت کنيد.
علل دندان درد
۱- حساسيت به سرما؛ حساسيت به سرما ميتواند نشانه تحليل رفتن لثه، از بين رفتن ميناي دندان (بر اثر افزايش سن يا زياد مسواک زدن) يا حفرههاي دنداني باشد. حساسيت به سرما معمولا نشانه حفره دنداني کوچک است، اما همين حفره کوچک ميتواند منجر به آبسه، ترک يا خرد شدن دندان شود.
۲- دندان درد مزمن و شديد؛ اگر دندان درد مزمني را در يک يا چند تا از دندانهاي خود حس ميکنيد احتمالا به عصب آسيب رسيده است. آسيب عصبي دندان ميتواند ناشي از دندان قروچه، پوسيدگي شديد دندان يا وارد شدن ضربه به دندان باشد. دندان درد شديد گاهي با تورم صورت همراه است و ميتواند نشانه عفونت يا آبسه باشد.
۳- دندان درد به هنگام غذا خوردن؛ اين درد ميتواند نشانهاي از پوسيدگي و شکستگي جزئي باشد.
۴- درد پشت فک؛ ميتواند ناشي از دندان نهفته (دندان عقل) که به دليل محدود بودن فضا و کوچکي فک توانايي رشد ندارد باشد، و معمولا روي آن با استخوان، بافت مخاطي و يا هر دو پوشيده شده است. دندان دردها با توجه به ميزان حساسيت و سطح درد متفاوت اند.
۵- عفونت، آبسه يا شکستگي؛ معمولا ناشي از پوسيدگي و آسيبهاي وارده به دندان هستند. ترک يا شکستگي دندان ميتواند ناشي از دندان قروچه، ضربه به دندان يا فرسايش دندان بر اثر گذشت زمان باشد. دندان قروچه ميتواند منجر به شکستگي دندان و ايجاد ناهمواري در سطح آن شود.
روشهاي درمان موقت و خانگي
درد دندان يکي از مشکلاتي است که معمولا به دليل اهمال و غفلت در بهداشت دهان و دندان به وجود ميآيد. وجود درد در يک يا چند دندان، معمولا علامت وجود مشکل، در دندانها يا لثهها است؛ البته بايد به اين نکته توجه داشته باشيد که درد دندان، گاهي بسيار خفيف ميباشد و گاهي بسيار شديد بوده. يکي از راههاي بسيار موثر در تسکين دندان درد استفاده از روشهاي خانگي زير ميباشد.
چند روش ساده براي تسکين دندان درد
قرقره کردن روغن براي جلوگيري از عفونت دندانها
اصليترين مزيت قرقره کردن روغن اين است که اين کار از ميزان باکتريهاي مضر در دهان ميکاهد. از اين رو، احتمال عفونت دندانها هم به مراتب کم ميشود. کافي است دو قاشق غذاخوري روغن در دهانتان ريخته و بين ۱۵ تا ۲۰ دقيقه آن را قرقره کنيد.
اگر اين کار را چند روز پشت هم انجام دهيد، شاهد سفيد شدن دندانها خواهيد بود. علاوه بر آن، از بوي بد دهان نيز جلوگيري خواهيد کرد.
شايد اين مسئله کمي براي شما عجيب باشد! اما قرقره کردن روغن ريشه در «آيورودا» دارد. آيورودا علمي باستاني و کهن و به معناي «علم زندگي» است که کانون آن در هند بوده است. در آيورودا از گياهان طبي، ماساژ و يوگا براي درمان بيماران استفاده ميشود. بهترين زمان براي قرقره کردن روغن که يکي از گزينههاي آن روغن نارگيل است، مصرف آن به صورت ناشتا است.
ما در اين نوشتار رايجترين و پرکاربردترين روشهاي درمان خانگي دندان درد را به شما معرفي ميکنيم تا در فاصلهاي که براي دندانپزشکي وقت ميگيريد، درد کمتري داشته باشيد.
۱ - روغن ميخک
ميخک، يک داروي گياهي براي تسکين دندان درد است. اين گياه، يک مسکن طبيعي را حاوي ميشود که در صورت استفاده درست ميتواند سبب تسکين درد دندان شود. در صورتي که بافت لثه يا زبان حساس باشد، استفاده از روغن روي منطقه درد ميتواند حال فرد را بدتر کند، پس جهت به دست آوردن نتيجه مطلوب از روشي که بيان ميشود استفاده نماييد.
دو قطره از روغن ميخک را روي يک پنبه بريزيد و آن را تا زمان فروکش کردن درد، پشت دندان قرار دهيد. اما ميتوانيد سراغ راه طبيعي تري هم برويد. کافي است يک دانه ميخک را آنقدر بجويد که روغنش بيرون بيايد. ميخک را ميتوانيد به مدت نيم ساعت يا تا زماني که دردتان آرام بگيرد، در دهان خود نگه داريد.
۲ - فلفل قرمز و زنجبيل
فلفل قرمز و زنجبيل هر دو حاوي تسکين دهنده هستند و ميتوان از هر دو آنها به صورت مجزا نيز استفاده نمود. هر يک از اين مواد را در اندازههاي مساوي با هم ترکيب کنيد سپس مقدار کافي آب به آن اضافه کنيد تا به شکل خمير در بيايد. يک گوله پنبهاي درست کنيد سپس آن را در اين ماده بغلتانيد تا زماني که درد دندان تسکين بيابد، روي دنداني که درد ميکند اعمال کنيد و نگه داريد. احتياط کنيد اين مخلوط با لثه و زبان تان تماس پيدا نکند.
۳ – آب نمک
يک قاشق غذا خوري نمک را در آب جوشيده حل کنيد و سپس از آن به عنوان يک دهانشويه استفاده کنيد تا تورم و التهابات کاهش يابد. مقدار کمي آب نمک را به مدت ۳۰ ثانيه در دهان خود بگردانيد. آب نمک دهان را پاکيزه ميکند و برخي از تورمهاي ايجاد شده بر اث آلودگي را بر طرف ميکند. آب نمک براي تميز کردن ناحيه عفوني و شستن عوامل عفونت زا از محل کاربرد دارد و التهابات را کاهش ميدهد.
۴ – چاي نعناع
چاي نعناع داراي طعم و عطري خوبي است و تا اندازهاي نيز خاصيت بي حس کنندگي دارد. يک قاشق چايخوري نعناع را در يک فنجان آب جوش بريزيد و به مدت ۲۰ دقيقه دم کنيد. بعد از اينکه چاي سرد شد آن را در دهان تان بگردانيد، ميتوانيد آن را قورت بدهيد يا بيرون بريزيد.
چاي سياه پر رنگ هم به دليل حاوي بودن تانين مادهاي است با کاهش التهاب ميتواند به کاهش درد دندان کمک کند. همچنين ميتوانيد چاي کيسهاي را که در کمي آب جوش بخيسانيد و روي دنداني که درد ميکند به صورت موقتي اعمال کنيد.
۵ –محلول پر اکسيد هيدروژن
براي از بين بردن برخي ناراحتي ايجاد شده در دهان و شستشوي دهان به کمک محلول ۳ درصد پر اکسيد هيدروژن ميتوانيد نتايج مطلوبي را بدست آوريد. اين محلول به ويژه در صورتي که دندان دردي همراه با تب و دهاني بد مزه داريد به شما کمک ميکند براي دقايقي از درد خلاص شويد. مقداري محلول پراکسيد هيدروژن را با مقدار مساوي آب مخلوط کنيد و دهان را باآن شستشو دهيد و سپس بيرون بريزيد.
۶ – يخ
يک تکه يخ کوچک را در پلاستيک و سپس داخل پارچهاي نازک قرار دهيد و به مدت ۱۵ دقيقه آن را روي دنداني که درد ميکند قرار دهيد تا درد تسکين پيدا کند. همچنين ميتوانيد از کيسههاي يخ طبي روي گونه تان در جايي نزديک به دنداني که درد ميکند استفاده کنيد.
همچنين بر اساس روايات قديمي اگر دستتان را با يخ ماساژ دهيد دندان دردتان کاهش مييابد. هنگامي که اعصاب دست پيام سرما را به مغز برسانند اين احتمال وجود دارد که بر پيام درد پيشي بگيرند. کافي است يک تکه يخ را در پارچه نازکي بپيچيد و روي ناحيه گوشتيِ بين انگشت شست و انگشت اشاره خود ماساژ دهيد.
مراجعه به دندانپزشک و درمان قطعي
در صورت بروز هر گونه دردي در دهان خود بهتر است با دندان پزشک خود مشورت کنيد. بسياري از دردها ممکن است با گذشت زمان از بين نروند و حتي بدتر شوند. به همين ترتيب بهتر است دندانپزشک خود را ملاقات کنيد: در صورتي که درد دندان بيش از چند روز ادامه داشت، علائمي مانند تورم، عفونت، افزايش درد به هنگام جويدن، لثههاي قرمز، مشکل در تنفس و يا بلع و تب به همراه درد مشاهده شد.
دندانپزشک دهان شما رابررسي خواهد کرد و احتمالا با عکس برداري متوجه وجود آبسه، حفرهها، لثههاي متورم، دندان ترک خورده و سايشها خواهند شد، اينها تنها علائم شايع دندان درد هستند، البته همگي بستگي به تشخيص دندانپزشک دارند.