
شوید؛ از محتوای تغذیه ای تا مکمل های دارویی این گیاه شگفت انگیز

عصر ايران/ شويد تازه کالري بسيار کمي دارد اما منبع فوق العاده اي از چندين ويتامين و ماده معدني ضروري از جمله ويتامين ث، منگنز و ويتامين آ به شمار مي رود.
شويد با نام علمي Anethum graveolens، گياهي يک ساله يا دو ساله است که در انواع غذاهاي آسيايي و اروپايي مورد استفاده قرار مي گيرد. گفته مي شود که شويد در اصل بومي ايران، هند و مصر بوده است و طي زمان به قاره هاي اروپا و آمريکا راه يافته است.
گياه مورد نظر داراي ساقه هاي باريک، برگ هاي نرم و دانه هاي قهوه اي بيضي شکل است. در حالي که برگ ها طعمي شيرين و علفي دارند، عطر و بوي شويد بيشتر به بذر آن مربوط مي شود.
شويد از ديرباز تاکنون به عنوان سبزي و ادويه مصرف فراواني داشته است و به همين علت آن را به منظور طعم دهي به غذاهاي مختلف نيز به کار مي برند. اما اين همه داستان نيست و ويژگي هاي منحصر به فرد شويد تنها محدود به مصارف آشپزي نمي شود. بر اساس مقاله اي که اطلاعات کامل آن از طريق مرکز ملي اطلاعات زيست فناوري آمريکا قابل دسترسي است، اين گياه سرشار از مواد مغذي متعددي است و به طور سنتي براي درمان يک سري از بيماري ها مانند مشکلات گوارشي، کوليک نوزادان و بوي بدن دهان استفاده مي شود.
محتواي تغذيه اي شويديک فنجان (9 گرم) شويد تازه به طور تقريبي متشکل از محتويات زير خواهد بود:
- کالري: 4
- ويتامين ث: 8 درصد از مقدار مواد مغذي مورد نياز روزانه (به اختصار DV)
- منگنز: 5 درصد DV
- ويتامين آ: 4 درصد DV
- فولات: 3 درصد DV
- آهن: 3 درصد DV
شويد تازه کالري بسيار کمي دارد اما منبع فوق العاده اي از چندين ويتامين و ماده معدني ضروري از جمله ويتامين ث، منگنز و ويتامين آ به شمار مي رود. ويتامين آ خود يک ماده مغذي ضروري مهم براي کمک به حفظ بينايي و حمايت از سلامت سيستم ايمني بدن است. اين ويتامين همچنين در سيستم توليد مثل مردانه و زنانه نيز نقش ارزشمندي ايفا مي کند.
اين گياه در عين حال منبع خوبي از منگنز است. هرچند بدن انسان به مقادير بسيار کمي از آن نياز دارد، اما منگنز براي عملکرد طبيعي مغز، سيستم عصبي و متابولسيم قند و چربي حياتي خواهد بود. علاوه بر اين شويد تازه 1 الي 2 درصد DV کلسيم، مس، منيزيم، پتاسيم، ريبوفلاوين و روي را هم در خود جاي مي دهد.
دانه هاي شويد نيز مزاياي تغذيه اي مشابهي را به خود اختصاص مي دهند. يک قاشق غذاخوري (معادل 6.6 گرم) دانه شويد حاوي 8 درصد DV کلسيم، 6 درصد آهن و 1 تا 5 درصد منيزيم، منگنز، فسفر و پتاسيم است.
شويد تازه و مکمل هاي دارويي آن چه فوايدي براي بدن دارند؟
غني از آنتي اکسيدان ها
مصرف مواد غذايي و مکمل هايي که خاصيت آنتي اکسيداني دارند، مستقيما به کاهش التهاب و پيشگيري يا حتي درمان برخي از اختلالات خاص مانند امراض قلبي- عروقي، آلزايمر، آرتريت روماتوئيد و برخي از انواع سرطان کمک مي کند. در اين ميان هم برگ ها و هم دانه هاي شويد حاوي ترکيبات آنتي اکسيداني مهمي هستند:
- فلاونوئيد: اين اجزاي گياهي با کاهش ريسک بيماري هاي قلبي، سکته و پيشرفت برخي از سرطان ها ارتباط دارند. فلاونوئيدها همچنين در سلامت سلول هاي مغزي موثر هستند.
- ترپنوئيد: نقش اساسي ترپنوئيدهاي شويد در محافظت از بدن در برابر امراض کبدي، قلبي، کليوي و مغزي به اثبات رسيده است.
- تانن: نه تنها اثرات آنتي اکسيداني قوي دارند، بلکه آنتي باکتريال نيز هستند.
کاهنده چربي، قند خون و پيشگيري از امراض قلبي- عروقي
سطح بالاي چربي و قند خون به ويژه به صورت مزمن بسيار نگران کننده خواهد بود. اين وضعيت به بيماري هاي قلبي عروقي، مسدود شدن عروق خوني، مقاومت به انسولين، سندرم متابوليک و ديابت نوع 2 منجر مي شود.
شويد يکي از موثرترين گياهان در راستاي کمک به کاهش چربي و قند خون محسوب مي شود و مورد تاييد پزشکان سراسر جهان است. طبق پژوهشي که به وسيله انتشارات جان وايلي و پسران در اختيار علاقه مندان قرار گرفته است، مصرف روزانه دوزهاي کنترل شده از عصاره شويد (مانند مکمل هاي دارويي اين گياه) توانست به طرز معني داري قند خون ناشتا و سطح چربي در بيماران را کاهش دهد. با اين حال همچنان توصيه مي شود که مطالعات انساني بيشتري در اين زمينه انجام شود.
خواص ضد سرطاني
مونوترپن ها دسته از ترپن ها هستند که ترکيبات طبيعي گياهي به شمار مي روند و به واسطه خواص ضد سرطاني، ضد ويروسي، ضد قارچي و ضد التهابي خود شناخته مي شوند. آنها معمولا در اسانس هاي گياهي مانند شويد وجود دارند و به نظر مي رسد که بتوانند با برخي از سرطان ها مقابله کنند.
به طور مشخص دي- ليمونن نوعي مونوترپن است که با استناد به مطالعات مختلف مانند مقاله منتشر شده توسط انتشارات سيج، در جهت پيشگيري و درمان سرطان ريه، سينه و روده بزرگ موثر واقع شده است. بدين ترتيب با توجه به غني بودن شويد از مونوترپن ها و به ويژه دي- ليمونن، ممکن است اين گياه داراي خواص ضد سرطاني باشد.
ساير فوايد بالقوه
- خصوصيات آنتي باکتريال: عصاره شويد حاوي ترکيبات آنتي باکتريالي است که مي توانند به صورت بالقوه با باکتري هاي مضر مانند کلبسيلا پنومونيه و استافيلوکوکوس اورئوس مقابله کنند.
- سلامت استخواني: شويد متشکل از کلسيم، منيزيم و فسفر است که همگي براي سلامت استخوان حياتي هستند.
- کرامپ هاي قاعدگي: گفته مي شود که اسانس هاي روغني شويد قابليت تسکين درد ناشي از کرامپ هاي شکمي دوران قاعدگي را در اختيار دارند.