آنمی چیست و چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟

چرا آنمي ايجاد مي‌شود؟

وقتي که تعداد گلبول‌هاي قرمز خون و يا غلظت هموگلوبين در فردي کاهش پيدا ميکند گفته مي‌شود که آن فرد دچار آنمي (کم خوني) شده است. هموگلوبين پروتئيني است که در داخل گلبول‌هاي قرمز وجود دارد. حاوي آهن است و وظيفه آن انتقال اکسيژن است. آنمي مهمترين اختلال خوني است که در امريکا و کشور‌هاي در حال توسعه شيوع زيادي دارد. تقريبا ۱۰۰ نوع از اين بيماري وجود دارد که مي‌توان در سه دسته طبقه بندي کرد.

خونريزي مزمن که معمولا براي مدت‌هاي طولاني تشخيص داده نمي‌شود. افراد به تدريج خون از دست مي‌دهند که به معني از دست دادن سلول‌هاي قرمز خون و هموگلوبين است. خونريزي حاد نيز مي‌تواند باعث کاهش تعداد سلول‌هاي قرمز خون مي‌شود. از دست دادن خون مي‌تواند در اثر زخم معده، هموروئيد، التهاب معده، سرطان، بعضي از دارو‌هاي ضد التهاب غير استروئيدي، زايمان، قاعدگي، جراحي، تروما و اهداي خون باشد.

علائم آنمي

کم خوني در بيشتر موارد به آرامي شروع مي‌شود، بنابراين ممکن است در ابتدا متوجه علائم آن نشويم؛ همانطور که سطح هموگلوبين پايين مي‌آيد، ممکن است يک يا تعداد بيشتري از علائم زير را داشته باشيم:

• ضربان قلب سريع
• نفس تنگي
• مشکل تنفس هنگام انجام کار‌هايي مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها و يا حتي صحبت کردن
• سرگيجه
• درد قفسه سينه
• تورم دست يا پا
• رنگ پريدگي پوست، ناخن، دهان و لثه
• خستگي شديد (شايع‌ترين علامتي است که بيشتر افراد را آزار مي‌دهد)

آنمي موجب چه مشکلي مي‌شود؟

فهميدن علت کم خوني مهم است، اما نخستين چيزي که پزشک بايد بداند اين است که شدت اين مشکل چقدر است؟

کم خوني مي‌تواند کيفيت زندگي را تحت تاثير قرار دهد؛ کم خوني مي‌تواند باعث خستگي شود، زيرا سلول‌هاي بدن به اندازه کافي اکسيژن دريافت نمي‌کنند؛ در بعضي موارد اين کمبود اکسيژن ممکن است به اندازه کافي براي تهديد کردن زندگي بد باشد؛ کم خوني مي‌تواند موجب کار بيشتر قلب شود، بنابراين اگر دچار مشکل قلبي هستيم، کم خوني مي‌تواند آن را بدتر کند.

روش تشخيص آنمي

معاينات باليني، آزمايش خون و پرسيدن سوال از بيمار از جمله کار‌هايي است که يک پزشک براي تشخيص آنمي انجام مي‌دهد. آزمايش خون تعداد گلبول‌هاي قرمز و ميزان هموگلوبين بيماران را اندازه گيري مي‌کند. اگر تعداد گلبول‌هاي قرمز و ميزان هموگلوبين پايين باشد فرد دچار آنمي است. آزمايش خون حتي اگر گلبول‌ها داراي شکل، رنگ و يا اندازه غير طبيعي باشد را نشان مي‌دهد. در افراد مبتلا به آنمي در مقايسه با افراد سالم گلبول‌هاي قرمز کوچکتر و کم رنگ تر هستند. افرادي که داراي کمبود ويتامين هستند ممکن است گلبول‌هاي قرمز کوچکتر و يا بزرگتر داشته باشد.

در بالغين ميزان هماتوکريت بين ۴۳-۳۲ % و ميزان هموگلوبين بين ۱۵- ۱۱ ميلي گرم در دسي ليتر است. معاينات گوارشي: پزشک به منظور آگاهي از اينکه آيا در دستگاه گوارش خونريزي‌اي وجود دارد آزمايشات گوارشي را بايستي انجام دهد. اگر اختلالي در اين آزمايشات ديده شود بايستي به متخصص ارجاع داده شود. معاينات مربوط به لگن خاصره: اگر پزشک مشکوک شود به اينکه خونريزي‌هاي شديد در دوران قاعدگي باعث ايجاد آنمي شده است بايستي معاينات مربوط به لگن را انجام دهد. اگر بيمار به مکمل ياري پاسخ نمي‌دهد و داراي دوره‌هاي شديد خونريزي است پزشک بايد بيمار را به متخصص زنان ارجاع دهد.

کم‌خوني (آنمي) چگونه درمان مي‌شود؟

دو هدف اصلي درمان کم خوني عبارتند است از، درمان علت کم خوني و افزايش سطح هموگلوبين تا بهبود علائم

با توجه به علت کم خوني، درمان آن ممکن است شامل مواردي مانند خوردن غذا‌هاي سرشار از آهن، داروها، تاخير يا تغيير برخي درمان‌ها باشد؛ اگر نياز است که سطح هموگلوبين به سرعت بالا برود، ممکن است تزريق گلبول‌هاي قرمز براي فرد تجويز شود.

مواد غذايي براي درمان کم‌خوني

اگر کم خوني خفيف باشد، از فرد خواسته مي‌شود از غذا‌هاي سرشار از آهن استفاده کند؛ غذا‌هاي داراي مقدار زياد آهن عبارت است از:

• گياهان سبز تيره
• سبزيجات برگي
• سيب زميني شيرين
• آلو و کشمش
• زردآلو و هلو خشک
• لوبيا
• گوشت و ماهي
• نان، غلات و ماکاروني غني شده

دارو‌هاي درمان کم‌خوني

دارو‌هاي مختلف براي درمان کم خوني استفاده مي‌شود، اما مدت زمان بيشتري طول مي‌کشد تا بر روي فرد اثرگذار باشد؛ در برخي موارد آهن، ويتامين B ۱۲ و مکمل اسيدفوليک مي‌تواند کمک کننده باشد، همچنين يک شکل آهن مايع وجود دارد که مي‌تواند به درستي به خون فرد تزريق شود.

راه ديگر درمان کم خوني در برخي از بيماران اين است که از دارو‌هايي استفاده کنند که به بدن اجازه مي‌دهد گلبول‌هاي قرمز بيشتري توليد کند؛ اين دارو‌ها مانند هورمون اريتروپويتين ساخته شده به وسيله کليه‌ها کار مي‌کنند و به بدن براي اينکه سلول‌هاي قرمز جديد بسازد کمک مي‌کند؛ اگر يکي از اين دارو‌ها توصيه شود، ارائه دهنده مراقبت‌هاي سلامتي با فرد درباره خطرات و مزاياي دارو صحبت مي‌کند؛ اين دارو‌ها مي‌توانند عوارض جانبي بسيار جدي ايجاد کنند، با اين حال، آن‌ها مي‌توانند به بيماران دريافت کننده شيمي درماني کمک کنند تا سطح هموگلوبين بالاتر و نياز به تزريق خون کمتري داشته باشند و ممکن است به بهبود تدريجي علائم کم خوني کمک کند.

اين دارو‌ها به پوست تزريق مي‌شوند و حدود دو هفته طول مي‌کشد تا بر روي فرد تاثير بگذارد.