گوناگون/ کرم مخملی؛ موجودی باستانی با مغز پیچیده و سلاحی چسبنده

عصر ایران/ در حال حاضر، حدود 230 گونه کرم مخملی شناسایی شده است. کرم مخملی ظاهری شبیه کرم دارد، اما دارای پا نیز هست. این شباهت ممکن است باعث شود برخی افراد آن ها را با کرم صدپا یا لیسه اشتباه بگیرند، اما کرم های مخملی به گروهی جداگانه به نام اونیکوفورا (Onychophora) تعلق دارند
کرم های مخملی یا ناخندارتباران، گروهی از جانوران بندپا هستند که شباهت هایی به کرم ها و هزارپاها دارند. آن ها موجوداتی باستانی هستند که به دلیل ویژگی های منحصر به فردشان، مورد توجه دانشمندان قرار گرفته اند.

آشنایی با کرم مخملی
در حال حاضر، حدود 230 گونه کرم مخملی شناسایی شده است. کرم مخملی ظاهری شبیه کرم دارد، اما دارای پا نیز هست. این شباهت ممکن است باعث شود برخی افراد آن ها را با کرم صدپا یا لیسه اشتباه بگیرند، اما کرم های مخملی به گروهی جداگانه به نام اونیکوفورا (Onychophora) تعلق دارند.
نام رایج این جانوران از ظاهر مخملی آن ها گرفته شده است که به دلیل پوشیده بودن بدنشان با ردیف های کوچک و ظریفی از فلس ها ایجاد می شود. این پوشش باعث می شود آن ها هیدروفوبیک یا مقاوم در برابر آب باشند. کرم های مخملی می توانند بسیار رنگارنگ باشند و در رنگ های نارنجی، قهوه ای، قرمز و آبی یافت شوند. برخی از گونه های آن ها نیز دارای خطوط یا لکه ها هستند.
کرم های مخملی بسته به گونه خود، بین 13 تا 43 جفت پا دارند که هر پا با یک پنجه کوچک به پایان می رسد. در واقع، اونیکوفورا در زبان یونانی به معنای "پنجه دار" است. هنگام راه رفتن روی سطوح نرم، کرم های مخملی پنجه های خود را جمع کرده و روی پدهای پاهای خود قدم می زنند. اما هنگامی که زمین ناهموارتر می شود، از پنجه های خود برای ایجاد کشش بیشتر استفاده می کنند.
کرم های مخملی همچنین دارای دو شاخک متحرک روی سر خود و یک جفت پای اصلاح شده به نام "لوله‌های دهانی" هستند. بیشتر گونه های آن ها دارای یک جفت چشم ساده هستند.

---

بازار

---

رفتار جالب کرم های مخملی
کرم های مخملی با وجود اندازه کوچک خود، دارای مغزهای پیچیده ای هستند که به آن ها اجازه می دهد رفتار اجتماعی قابل توجهی از خود نشان دهند. تحقیقات دانشگاه کوئینزلند در سال 2005 نشان داد که یک گونه خاص، Euperipatoides rowelli، در گروه های متشکل از 15 کرم مخملی زندگی و شکار می کند.
این کرم ها برای ایجاد یک سلسله مراتب قدرت مبارزه می کنند و زیر نظر یک ماده غالب که اولین حق دسترسی به طعمه ها را دارد، اداره می شوند. هر موجود خارجی که بخواهد به گروه حمله کند، با پرخاشگری شدید روبرو خواهد شد.
همچنین، کرم های مخملی دارای چرخه های زندگی بسیار متنوعی هستند: برخی گونه های کرم مخملی تخم هایی با زرده می گذارند؛ برخی دیگر تخم ها را در درون بدن مادر نگه می دارند تا زمانی که شکسته شده و از بدن وی خارج شوند؛ و برخی دیگر نوزادان زنده به دنیا می آورند.
موجوداتی باستانی
کرم های مخملی موجودات بسیار باستانی هستند و شباهت های قابل توجهی با فسیل های پهن پاتباران از دوره کامبرین اولیه، حدود 540 میلیون سال پیش، دارند. یک مقاله منتشر شده در مجله Current Biology در سال 2016 نشان می دهد که آن ها حدود 400 میلیون سال پیش برای اولین بار به خشکی آمده اند و طرح بدن مدرن آن ها 300 میلیون سال پیش شکل گرفته است.
کرم های مخملی امروزی به دو زیرگروه اصلی به نام های Peripatidae و Peripatopsidae تقسیم می شوند. تصور می شود که آن ها در زمان تقسیم خشکی باستانی گوندوانا در دوران ژوراسیک، تنوع یافته اند. Peripatidae بیشتر در مناطق استوایی توزیع شده اند، در حالی که Peripatopsidae در نیمکره جنوبی زندگی می کنند. هیچ گونه شناخته شده ای در نیمکره شمالی وجود ندارد.
کرم های مخملی گاهی اوقات از نظر طبقه بندی با تاردیگریدها و بندپایان گروه بندی می شوند، اما این طبقه بندی قطعی نیست.
زیستگاه کرم های مخملی
کرم های مخملی در مناطق استوایی و مناطق گرمسیری و معتدل نیمکره جنوبی ساکن هستند. آن ها در محیط های تاریک با رطوبت بالا، مانند جنگل های بارانی، زندگی می کنند. کرم های مخملی در زیر برگ ها، زیر تنه های درختان پوسیده و سنگ ها پنهان می شوند و به طور معمول در شب یا هوای بارانی فعال تر هستند.
چند گونه از آن ها نیز در غارها زندگی می کنند. حتی در محیط های مناسب، آن ها هرگز به تعداد زیاد وجود ندارند. با این وجود، آن ها می توانند از زیستگاه هایی که توسط انسان ها ایجاد شده‌اند، مانند مزارع موز، بهره برداری کنند.

اندازه و تغذیه کرم های مخملی

کرم های مخملی بسته به گونه خود می توانند از یک سانتیمتر تا بیش از 20 سانتیمتر طول داشته باشند. بیشتر آن ها حدود چهار سانتیمتر طول دارند.
آن ها از بی مهرگان کوچک، مانند خرخاکی ها، هزارپاها، حلزون ها و سوسک ها، تغذیه می کنند.

نحوه شکار طعمه
کرم های مخملی به رغم نام لطیف خود، شکارچیان کمینگری هستند. آن ها شب ها از پناهگاه خود بیرون می آیند و با پاهای کوتاهشان به‌ آرامی بر کف جنگل حرکت می کنند. آن ها با استفاده از شاخک های حساس و پوست خود به دنبال شکار می گردند. وقتی شکار را پیدا کردند، به آرامی آن را لمس می کنند تا مطمئن شوند که ارزش حمله کردن را دارد یا خیر.
پس از تصمیم گیری، کرم مخملی ناگهان یک ماده لزج بسیار چسبنده را از لوله های دهانی خود با سرعتی بین سه تا پنج متر بر ثانیه به سمت شکار شلیک می کند تا آن را به دام اندازد. هر چه حیوان برای فرار بیشتر تلاش کند، بیشتر در ماده چسبناک گرفتار می شود. نکته جالب این است که این ماده به خود کرم مخملی نمی چسبد.
پس از به دام انداختن طعمه، کرم مخملی به آن نزدیک شده و با فک های داسی شکل خود به آن حمله می کند. آن ها همچنین برای راحت تر کردن بلع طعمه، مقداری عصاره گوارشی به آن اضافه می کنند. کرم مخملی هر ماده چسبنده ای که بیرون ریخته است را می خورد، زیرا یک منبع ارزشمند است که جایگزینی آن حدود سه هفته طول می کشد.
موجوداتی نادر
همانند بسیاری از بی مهرگان، اطلاعات محدودی درباره کرم های مخملی وجود دارد. این شرایط به دلیل تراکم جمعیت پایین آن ها و عادات شبانه شان دشوارتر نیز می شود. تهدید اصلی برای آن ها شامل از دست دادن زیستگاه، به دلیل جنگل زدایی، خشک شدن مناطق مرطوب و افزایش کشاورزی می شود.

در حال حاضر، یازده گونه در فهرست قرمز گونه های در معرض خطر اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند، که شاید اهمیت حفاظت از کرم های مخملی و زیستگاه های آن ها را برجسته می کند.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar