گوناگون/ زندگی کردن یا زنده بودن؟ راز نقشه‌راه حضرت زهرا (س)

زندگی کردن، نیازمند نقشه‌راه است

زندگی کردن به‌راستی نیازمند نقشه‌راه است. میان «زنده بودن» و «زندگی کردن» تفاوت بسیاری وجود دارد. بسیاری از افراد تنها زنده‌اند؛ یعنی از زایشگاه تا قبرستان تنها حرکت افقی دارند و بدون جهت‌گیری و هدف خاصی می‌گذرانند. اما اگر بخواهیم به‌طور واقعی زندگی کنیم، باید حرکت عمودی داشته باشیم؛ حرکت از فرش تا عرش، از خاک تا افلاک و از دنیا تا عقبا.

در این مسیر، خودشناسی و بررسی این موضوع که آیا تنها زنده‌ایم یا واقعاً زندگی می‌کنیم، امری ضروری است. برای زنده بودن نیازی به نقشه‌راه نداریم، اما برای زندگی کردن، باید نقشه‌راهی چون حضرت ابراهیم (ع) داشته باشیم.

الگوی حضرت زهرا (س) در زندگی

برای رسیدن به زندگی‌ای هدفمند، ما باید حضرت زهرا (س) را به‌عنوان الگوی خود در نظر بگیریم. اما چرا باید در ساحت‌های مختلف زندگی، از جمله تعامل با همسر، الگو داشته باشیم؟ وجود الگو، خود دلیلی بر حقانیت یک مکتب است. مکتبی که الگوهای متعالی معرفی می‌کند، عمق کیفی و غنای خود را به همگان نشان می‌دهد.

حضرت زهرا (س) نه تنها الگوی زنان، بلکه الگوی تمام بشریت است. این نکته بسیار مهم است که ایشان تنها یک الگوی زنانه نیستند، بلکه الگویی فراجنسیتی و فرازمانی برای تمامی انسان‌ها در همه زمان‌ها و مکان‌ها هستند. این ویژگی‌ها و شاخص‌های الگویی زندگی حضرت زهرا (س) باید مورد توجه و بررسی قرار گیرد.

در گستره تاریخ نیز امامان معصوم (علیهم‌السلام) همواره به جنبه الگویی حضرت زهرا (س) اشاره کرده‌اند. امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "فخر من این است که فاطمه همسر من است". امام حسین (ع) نیز افتخار به مادرشان، حضرت زهرا (س)، را در جملات خود آورده‌اند. امام سجاد (ع) در کاخ ظلم و استبداد اموی فریاد زدند: "من سید نساء العالمین"، و افتخار می‌کردند که مادرشان حضرت زهرا (س) است. این تأکیدات نشان از عمق کیفی جنبه‌های الگویی حضرت زهرا (س) دارد که در تمامی ابعاد زندگی، از جمله همسرداری، قابل الگوگیری است.

سیره حضرت زهرا (س) در همسرداری

اگر ما به‌عنوان محبان حضرت زهرا (س) می‌خواهیم در دانشگاه بزرگ ایشان حضور یابیم و نمره قبولی بگیریم، باید به سنت و سیره ایشان اقتدا کنیم. برای این‌که در مسیر زندگی قرار بگیریم، باید از الگوهای روشن و معتبر پیروی کنیم.

یکی از جنبه‌های مهم زندگی حضرت زهرا (س)، سبک همسرداری ایشان است. همسرداری حضرت زهرا (س) به چهار ویژگی مهم شناخته می‌شود: عارفانه، عاشقانه، کریمانه و بصیرانه و آگاهانه.

وقتی می‌گوییم همسرداری حضرت زهرا (س) عارفانه بود، یعنی زندگی مشترک ایشان بر پایه شناخت و معرفت به خداوند شکل گرفته بود. امام علی (ع) در وصف حضرت زهرا (س) فرمودند: "نعم لونه علی طاعت الله"؛ یعنی حضرت زهرا (س) بهترین یاریگر برای اطاعت از خداوند بودند. در زندگی مشترک، حضرت زهرا (س) همواره به‌عنوان شریک و همراه امام علی (ع) در عبادت و اطاعت از خدا عمل می‌کردند.

در مکتب حضرت زهرا (س)، معیار اصلی برای انتخاب همسر، یاریگر بودن او در عبودیت خداوند است. در این سبک زندگی، هر یک از زوجین باید مکمل دیگری در عبودیت و اطاعت از خدا باشند. زندگی‌ای که در آن رفتار مبتنی بر عبادت و عبودیت باشد، زندگی‌ای است که مورد رضایت حضرت زهرا (س) است.

تأکید بر رشد معنوی در خانواده

در این سبک زندگی فاطمی، همسر و مادر باید بستری فراهم کنند که خانواده در مسیر عبودیت و رشد معنوی قدم بردارند. متأسفانه در دنیای امروز، گاهی تنها به جنبه‌های ظاهری همسر و مادر توجه می‌شود و نقش آنها در تأمین غذای روح و روان خانواده کمتر دیده می‌شود. اما از دیدگاه حضرت علی (ع)، حضرت زهرا (س) نه تنها در امور دنیوی بلکه در عبادت و عبودیت بهترین یاریگر برای امام علی (ع) بوده‌اند.

حضرت زهرا (س) به مقام خداشناسی و تقرب الهی رسیدند. این مقام شامل مراحل مختلفی است؛ از خداشناسی تا خداهوشیاری و در نهایت رسیدن به تقرب الهی و "جوارک و قربک". ایشان نه تنها خود به این مقامات رسیدند، بلکه زمینه را برای همسر و فرزندانشان نیز مهیا کردند تا در این مسیر پیشرفت کنند.

زندگی مشترک حضرت زهرا (س) نه تنها بر پایه معرفت به خداوند بود، بلکه این زندگی، الگویی جامع و کامل برای همسرداری است. حضرت زهرا (س) در مسیر عبودیت و تقرب به خداوند گام برداشتند و این راه را برای همسر و فرزندانشان نیز هموار کردند. ایشان در زندگی مشترک خود، بستر را برای تعالی معنوی و عبادی فراهم آوردند و الگویی روشن از همسرداری عارفانه، عاشقانه و بصیرانه برای همه بشریت به‌ویژه مسلمانان به‌جا گذاشتند.