جذاب ترین ها
برگزیده

گوناگون/ ماه رجب، آغاز سفر بندگی

خراسان

بروزرسانی 1403/10/12 - 11:09

خراسان/ فرارسیدن ماه مبارک رجب که امسال با «شب آرزوها» همزمان شده، فرصتی گران‌بهاست برای پالایش روح تا نور و محبت الهی بر جان‌مان بتابد؛ از فضیلت و اعمال این ماه رحمت و مغفرت گفتیم.

در آستانه ورود به ماهی هستیم که حس عمیقی از آرامش و امید در جان آدم‌ها جوانه می‌زند. رجب، آغاز‌گر سفری معنوی به سوی نزدیکی به خداوند متعال و خودشناسی است. آن‌هایی که دل در گرو محبت خدا نهاده‌اند، در چند روز اخیر لحظه شماری می‌کردند تا با ورود به ماه رجب، برای بهره‌مندی از برکات و فیوضات آن پیش قدم شوند. ماه رجب، فصل روییدن جوانه‌های عاشقانه زیستن و ماه شست‌وشوی دل و جان از زنگارهای گناه، غفلت و آماده شدن برای ورود به مهمانی خدا در ماه مبارک رمضان است. در این ماه، فضیلت‌ها و فرصت‌های بی‌نظیری همچون اعتکاف فراهم می‌شود که خودش فرصتی برای رهایی از غفلت‌ها و تمرکز بر مسیر درست زندگی است. همه ما می‌توانیم در این ماه، گام‌هایی برداریم که زندگی‌مان را متحول کند. خداوند متعال در یک حدیث قدسی می‌فرماید: «ماه (رجب)، ماه من، بنده، بنده من و رحمت، رحمت من است؛ هر که در این ماه مرا بخواند، اجابتش کنم و هر که حاجت آورَد ، عطایش کنم(اقبال الاعمال)». با ورود به رجب، بیایید دل‌های‌مان را گشاده کنیم، تا محبت و نور الهی در آن‌ها بتابد. بیایید در این ماه مبارک، در کنار هم برای آرامش، سلامتی و امنیت همه انسان‌ها دعا کنیم. با امید به رحمت‌های بی‌حد و حساب الهی، منتظر باشیم تا در این ماه، قلب‌هایمان نورانی‌تر از قبل شوند و بتوانیم با نگاهی نو به زندگی، آن را با عشق و خدمت به دیگران پر کنیم. در پرونده امروز زندگی سلام از فضیلت، اعمال و ماه رجب در کلام بزرگان خواهیم گفت. با ما باشید.
فرصت زندگی‌ساز رجب
مروری بر اعمال توصیه شده در ماه رجب که می‌تواند یک فرصت برای بازیابی روح خسته‌مان باشد
ماه رجب از راه می‌رسد و خیلی‌ها روزشان را با اعمال ماه رجب می‌چینند، به مفاتیح سر می‌زنند تا از اعمال این ماه زندگی‌ساز عقب نمانند. اعمال این ماه فرصتی است تا در میان شلوغی و همهمه روزگار و دور تند زندگی، قدری به روح خسته‌مان برسیم و از همه مهم‌تر خودمان را برای ماه‌های پیش‌رو یعنی شعبان و رمضان آماده کنیم. بخشی از اعمال توصیه‌شده در این ماه را با هم مرور می‌کنیم.

شب اول ماه رجب
حال که در آستانه ماه رجب هستیم می‌توانیم قدم به قدم اعمال این ماه را از مفاتیح دنبال کنیم. علاوه بر دعاهایی که برای شب اول ماه رجب وارد شده، توصیه می‌شود در این شب غسل کنید، زیارت امام حسین (ع) را بخوانید و پس از نماز مغرب، ۲۰ رکعت نماز به جا بیاورید (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت یک‌بار سوره «حمد» و یک‌بار سوره «توحید» را قرائت کنید. همچنین احیای این شب هم بسیار توصیه شده است.
نمازهای ماه رجب
در روایتی از پیامبر اکرم (ص)نقل شده است که ایشان فرمودند: «هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد و چهار رکعت نماز به‌جای آورد، به صورت دو رکعت دو رکعت (هر دو رکعت به یک سلام) و در رکعت اول ۱۰۰ مرتبه آیت‌الکرسی را بخواند و در رکعت دوم ۲۰۰ مرتبه سوره‌ توحید را بخواند، قبل از رحلتش، جای خود را در بهشت مشاهده خواهد کرد و یا این که کسی جای او را دیده و برای او توصیف خواهد نمود.» نمازهای توصیه شده در ماه رجب بسیار زیاد است و می‌توانید با مراجعه به مفاتیح‌های مکتوب یا آنلاین بیشتر درباره آن‌ها بخوانید.
دعای بعد از نماز
رجب ماه عبادت است و دعاهای ماه رجب یکی از یکی‌ زیباتر. یکی از دعاهایی که می‌توانید در فهرست کارهای روزانه‌تان بعد از نماز بگذارید دعای« یَا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ [من] کُلِّ شَرٍّ...» است که می‌توانید برای قرائت کامل آن به مفاتیح یا سایت‌ها مراجعه کنید. در این دعا از خداوند که همیشه از او امید احسان و خیر داریم، می‌خواهیم تا همه خوبی‌های دنیا و آخرت را نصیب‌مان کند و از شرارت‌های دنیا و آخرت دور.
روزه‌های توصیه‌شده
روزهای مختلفی از ماه رجب به روزه‌داری توصیه شده است. سیزدهم تا پانزدهم این ماه که به ایام‌البیض و ایام اعتکاف معروف است، اولین جمعه ماه رجب که آن را به لیلة الرغائب یا شب آرزوها می‌شناسیم، بیست‌وهفتم ماه رجب که مصادف با بعثت پیامبر اکرم (ص) است و روز آخر ماه رجب از جمله‌روزهایی‌ است که روزه‌گرفتن در آن‌ها بسیار توصیه شده است.
آمرزش خواستن و شب زنده‌داری
از دیگر اعمال مهمی که در این ماه توصیه شده است، شب‌زنده‌داری است. سید بن طاووس در جلد دوم کتاب «اقبال الاعمال» خود از پیامبر گرامی اسلام (ص) درباره فضیلت ماه رجب نقل می‌کند: «خداوند در آسمان هفتم فرشته‌ای را قرار داده است که اسمش داعی است؛ وقتی ماه رجب وارد می‌شود، فرشته‌ای که در آسمان هفتم است هر شب از ماه رجب تا به صبح ندا می‌دهد: «خوشا به حال ذاکرین، خوشا به حال اطاعت‎کنندگان» [این ملک می‌گوید]: خدا دارد می‌گوید؟ من همنشین کسی هستم که با من بنشیند. هر که از من طلب غفران کند، او را می‌آمرزم.»

آمادگی برای شعبان و رمضان
بزرگان و اهل معنا رجب را مقدمه‌ای برای ماه‌های شعبان و رمضان دانسته‌اند. در واقع اعمالی که در ماه رجب به ما توصیه شده است یک جورهایی حکم آماده‌سازی دارد و فرصتی برای این که خودمان را برای درک معنویت ماه‌های شعبان و به‌خصوص رمضان آماده کنیم. این ماه زمینه‌ساز است تا خودمان را در محضر خداوند ببینیم و نیات و رفتار و قلب‌مان‌ را از هر نوع کدورت پاک کنیم. در واقع اگر در این ماه بتوانیم رابطه‌مان را با آفریدگار بازسازی و نزدیک‌تر کنیم با آمادگی به ماه رمضان می‌رسیم.
اگر افتاد مشکل‌ها...
اگر کسی به هر علتی نتوانست در این ماه روزه بگیرد با خواندن روزانه‌ این تسبیحات می‌تواند ثواب روزه گرفتن را کسب کند هرروز صد مرتبه خوانده شود: «سُبْحانَ اللهِ الْجَلیلِ، سُبْحانَ مَنْ لا یَنْبَغِی التَّسْبیحُ اِلاَّ لَهُ، سُبْحانَ الاْعَزِّ الاْکْرَمِ، سُبْحانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّةَ وَهُوَ لَهُ اَهْلٌ» به این معنی که «پاک و منزه است خدای بزرگ، پاک و منزه است آن که تنزیه و تسبیح جز برای او شایسته نیست، پاک و منزه است خدای برتر و کریم‌تر، پاک و منزه است آن که لباس عزت در بر دارد و شایسته آن است.»

ماه رجب در کلام بزرگان
یکی از توصیه‌های موکد و همیشگی بزرگان دین، بزرگداشت و غنیمت شمردن سه ماه رجب و شعبان و رمضان است. در این میان ماه رجب چون ورودی این سه ماه است، طور دیگری ارزش دارد. در ادامه چند توصیه از علمای اسلام درباره ماه پرفضیلت رجب را می‌خوانیم.

ماه امیرالمومنین(ع)
مرحوم آیت ا... العظمی میرزاجواد ملکی تبریزی فرموده‌اند: «ماه رجب یکی از ماه‏های حرام می‏‌باشد و از اوقات دعاست. [این ماه] حتی در زمان جاهلیت نیز به این مطلب مشهور بوده و مردم آن زمان منتظر این ماه بودند تا در آن دعا کنند. همچنین این ماه، ماهِ امیرالمؤمنین علیه السلام است، چنان‏چه طبق روایات شعبان ماهِ رسول خدا و رمضان ماه خدای متعال می‏‌باشد».
ماه نماز و قرآن
توصیه مرحوم آیت‌ا... قاضی طباطبایی به شاگردان خود در ماه‌های رجب، شعبان و رمضان: «... نماز ظهر را هم در وقت فضیلت انجام دهید که در قرآن بدان تاکید شده و مراد از صلوه وُسطی همان نماز ظهر است... پس تا می‌توانید در شب‌ها قرائت قرآن کنید، چراکه قرائت قرآن شراب مؤمنین است... تا می‌توانید بسیار به دیدار و زیارت برادران نیکوکار خود بشتابید، چراکه به راستی آن‌ها برادرانی هستند واقعی که در تمام مسیر، همراه انسان هستند... به زیارت اهل قبور ملتزم باشید ولی نه به صورت مداوم و همه روزه و نباید زیارت قبور در شب واقع گردد.»
ماه دعا
مرحوم آیت‌ا... بهجت فرموده‌اند: «بله! این دو ماه (رجب و شعبان) امتیازشان از سایر ماه‌ها غیر از ماه رمضان، این است که ادعیه خیلی عالیه المضامینی در این دو ماه، ماثور (روایت شده از اهل بیت علیهم السلام) داریم. [دعاهایی که] خیلی عالیه المضامین [هستند].... این هم فخر شیعه است که ادعیه عالیه المضامینی در دست این ها هست که در دست فلک الافلاک نیست. شوخی است این مطالب؟ مگر کسی نفهمد! این هم یکی از کرامات اهل بیت نبوت است که «سخنان‌شان پایین‌تر از سخنان خالق و بالاتر از سخنان مخلوق» است. وای بر کسانی که این‌ها را بخوانند و هیچ نفهمند...»
ماه ولایت
مرحوم علامه حسن زاده آملی فرموده‌اند: « شهر مبارک ولایت به شما روی آورده؛ إن شاء ا... از رجبیون بوده باشید. کسانی که می‌خواهند مقامات لیالی قدر شهرا... را ادراک کنند، از ابتدای شهر ولایت که ماه رجب است خودشان را آماده می‌کنند. بعد از شهر ولایت که شهر رجب است، شهر رسول ا...‌ است که ماه شعبان است و بعد از آن شهرا... غرض از اول ماه رجب، رجبیون، اهل ولایت، کسانی که می‌خواهند این شهر را ادراک کنند، خودشان را مواظب‌اند و مراقب‌اند که عمده آن است که این حقایق در آدم پیاده شود.»
ماه توبه
مرحوم استاد فاطمی نیا فرموده‌اند: «ماه رجب، ماه توبه است. یکی از ادعیه‌ای که اگر به معنای آن توجه کنیم بسیار موثر است، دعای «یا مُقیلَ العَثَرات» است. (ای خدایی که لغزش‌ها را اقاله می‌کند و نادیده می‌گیرد) ما خدایی داریم که بسیار مهربان است و گناهان ما را اقاله می‌کند، به این معنا که اگر پشیمان شویم و توبه کنیم، اصلا با ما طوری معامله می‌کند مثل این که گناهی مرتکب نشده‌ایم! گاهی مواقع در اثر گناه بعضی توفیقات از انسان سلب می‌شود؛ اگر این دعا را با توجه و حضور قلب در قنوت یا سجده خود بگوید، توفیقات بازمی‌گردد... ماه رجب را اصبّ گویند، زیرا ماه ریزش رحمت الهی است. آن‌چه در این ماه مهم است توجه باطنی به اعمال و ادعیه آن است. عمده کار در این ماه استغفار است و بسیار مهم است.»
ماه روزه
استاد جوادی آملی می‌فرمایند: «تا می‌توانید در ماه پربرکت رجب، مخصوصاً کسی که قدرت جوانی دارد؛ روزه‌های این ایام، مخصوصاً مبعث و ایام اعتکاف فراموش نشود... بزرگانی بودند که این سه ماه را پشت سر هم روزه می‌گرفتند. این دعای نورانی «یا مَنْ أَرْجُوهُ لِکلِّ خَیرٍ» اختصاصی به بعد از نماز ندارد، در بسیاری از فرصت‌های شب و روز این ماه می‌توان این دعا را خواند. راز خلقت، عبادت است و اصل عبادت این است که انسان در همه شئون زندگی بنده خدا باشد و برای این بندگی یک راز و رمزی است که وجود مبارک پیامبر(ص) فرمود، انسان طرزی باید با خدا سخن بگوید که گویا او را می‌بیند.»
ماه رحمت خدا
استاد انصاریان می‌فرمایند: «در این ماه رجب مراقبه نفس کنید، ماه رجب، ماه تصفیه باطن است. نباید شب و روز رجب برای شما عادی گذر کند. ثانیه‌های این ماه را باید قدر بدانید و بندگی کنید. در این ماه پرفیض جبران مافات کنید... از فرصت ماه پرخیر و برکت رجب غافل نشویم که درهای رحمت الهی به روی ما باز است و گرفتاری‌ها به لطف خدا مرتفع می‌شود.»
ماه جوان و پیر
مرحوم حاج محمد اسماعیل دولابی فرموده‌اند: «نگویمت که همه ساله مِی پرستی کن ، سه ماه مِی خور و نُه ماه پارسا باش... تفسیر این بیت حافظ این است که سه ماه رجب و شعبان و رمضان، فصول اهل محبت است. سه ماه کافی است تا نُه ماه دیگر را شراب صافیِ «یامن یکفی من کل شی و لا یکفی منه شی، اکفنی ما اهمنی من امر الدنیا و الآخره» آن‌چه نادیدنی است برایت به تماشا بگذارد... به نقل از آیت‌ا...‌ انصاری همدانی، خداوند از اول ماه رجب منتظر دو گروه است؛ یکی جوان‌ها که خدا دوستدار آن‌هاست و علاقه عجیبی به جوان دارد و دیگری کسی که لحظات آخر عمرش رسیده است.»