گوناگون/ جنجال بر سر نقاشی منسوب به «ون‌گوگ»

اگر این کشف تأیید شود، یک نقاشی مهم به مجموعه آثار شناخته‌شده «ون‌گوگ» اضافه خواهد شد و بحث‌هایی جدید در مورد نقش فناوری در تأیید اصالت آثار هنری به راه خواهد افتاد. با این حال، «موزه ون‌گوگ» این ادعا را رد می‌کند.

«آرت‌نت» نوشت،‌ در سال ۲۰۱۸، خریدار نقاشی «Elimar» امیدوار بود که شاهکاری بی‌قیمت در دست داشته باشد و درخواستی را به «موزه ون‌گوگ» در آمستردام ارسال کرد. موزه در سال ۲۰۱۹ پاسخ داد که پس از بررسی اطلاعات ارائه‌شده، «بر اساس ویژگی‌های سبک نقاشی» این اثر نمی‌تواند به «ون‌گوگ» نسبت داده شود. همان سال، مالک نقاشی، آن را با مبلغی نامشخص به شرکت علوم داده LMI Group مستقر در نیویورک که سال قبل تأسیس شده بود، فروخت.

اکنون، این شرکت ادعا می‌کند که نقاشی «Elimar» در واقع توسط «ون‌گوگ» در سال ۱۸۸۹ میلادی یعنی در اواخر زندگی این هنرمندو زمانی که در آسایشگاه سن‌پل در جنوب فرانسه زندگی می‌کرد، خلق شده است. واژه «Elimar» که در گوشه پایین سمت راست بوم نوشته شده، به نام شخصیتی از رمان «دو بارون»سال (۱۸۴۸) اثر «هانس کریستین آندرسن» اشاره دارد. اما شرکت LMI معتقد است که این نقاشی در حقیقت برداشتی از اثری مشابه به نام «پرتره نیلز گایهده» از هنرمند دانمارکی «مایکل آنشر»(Michael Ancher) است.

«مکسول ال. اندرسون»، تاریخ‌دان هنر و مدیر ارشد اجرایی «LMI Group» می‌گوید: «تحلیل‌های انجام‌شده روی این نقاشی منحصربه‌فرد، بینشی تازه درباره آثار ون‌گوگ، به‌ویژه در ارتباط با رویکرد او در بازتفسیر آثار سایر هنرمندان، ارائه می‌دهد.»

مرجع اصلی در تأیید اصالت نقاشی‌های منتسب به «ون‌گوگ»، «موزه ون‌گوگ» در آمستردام است. سخنگوی این مؤسسه پس از بررسی اطلاعات جدید ارائه‌شده در گزارش LMI Group اعلام کرد: «ما همچنان بر این باوریم که این نقاشی، اثری اصل از وینسنت ون‌گوگ نیست.»

در بیانیه‌ای که در ۳۱ ژانویه منتشر شد، «LMI Group» از واکنش موزه ون‌گوگ ابراز شگفتی و ادعا کرد که «موزه کمتر از یک روز کاری برای رد کردن خلاصه‌وارِ اطلاعات ارائه‌شده در گزارش ۴۵۶ صفحه‌ای ما وقت صرف کرد، آن هم بدون هیچ توضیحی، چه رسد به اینکه به‌جای اینکه تنها نسخه دیجیتالی آن را به‌صورت یک فایل JPEG مشاهده کند، نقاشی را مستقیماً بررسی کند.»

این شرکت بر گستردگی تحقیقات خود تأکید کرد و سپس به تشریح تلاش‌های «LMI Group» و مالک پیشین نقاشی برای برقراری ارتباط با «موزه ون‌گوگ» در مورد این اثر پرداخت، اما این تلاش‌ها بی‌نتیجه ماند. «LMI Group» همچنین، به تغییر مکرر نظرات موزه درباره اصالت آثار ون‌گوگ اشاره کرد و آن را در مواجهه با چالش‌های احراز اصالت آثار هنری مورد انتقاد قرار داد.

رویکردهای علمی جدید برای تأیید اصالت آثار هنری در دهه گذشته محبوبیت یافته‌اند، اما هنوز در بازار هنر به رویکرد اصلی تبدیل نشده‌اند. «LMI Group» ادعا می‌کند که با همکاری متخصصانی ازجمله از شیمی‌دانان و متصدیان موزه‌ها، یک روش «مبتنی بر داده» برای تحلیل این اثر هنری ایجاد کرده است. طبق گزارش «وال استریت ژورنال»، این روش که بیش از ۳۰,۰۰۰ دلار هزینه داشته، شیوه سنتی کارشناسی آثار هنری که شامل تحلیل سبکی، منشأ تاریخی و زمینه تاریخی است را با روش‌های علمی جدید ترکیب کرده است. گزارشی مفصل که شامل یافته‌ها و زمینه‌های تاریخی مرتبط با هنر است، برای کمک به جای‌دادن این اثر در مجموعه آثار «ون‌گوگ»، به‌صورت آنلاین منتشر شده است.

در یکی از تحلیل‌های بصری سنتی، بوم این اثر با نقاشی‌های اصل شناخته‌شده «ون‌گوگ» مقایسه شد، که ظاهرا شباهت‌های قابل‌توجهی با آن‌ها دارد. از جمله این شباهت‌ها به تصمیم نقاش برای نمایش شخصیت ماهیگیر در نمای سه‌چهارم می‌توان اشاره کرد که مشابه چهار خودنگاره «ون‌گوگ»  متعلق به سال ۱۸۸۹ میلادی است. «LMI Group» می‌گوید که «ون‌گوگ» در آخرین سال زندگی‌اش، که در بیمارستان بستری بود، دیگر از رنگ‌های سرزنده همیشگی استفاده نمی‌کرد و به جای آن، یک پالت رنگی ملایم‌تر را برگزید که مشابه آن در نقاشی «Elimar» دیده می‌شود.

در آزمایش دیگری، رنگ‌دانه‌های نقاشی مورد بررسی قرار گرفتند و قدمت آن‌ها به قرن نوزدهم تشخیص داده شد. همچنین مشخص شد که سطح نقاشی با لایه‌ای موقت از سفیده تخم‌مرغ پوشانده شده است، روشی که «ون‌گوگ» برای محافظت از بوم‌های لوله شده‌اش به کار می‌برد.

یک موی متعلق به انسان که در سطح نقاشی گیر افتاده بود، برای تحلیل DNA ارسال شد. طبق گزارش، مشخص شد که این مو متعلق به یک مرد بوده و دانشمندان اینطور مشاهده کردند که به نظر می‌رسد این مو قرمز رنگ باشد.

در نهایت تجزیه‌وتحلیل دقیق‌تر که شامل مقایسه دقیق حروف کلمه «Elimar» در گوشه پایین سمت راست بوم با سایر نوشته‌هایی بود که روی نقاشی‌های مشهور «ون‌گوگ» ظاهر شده‌اند نیز انجام شد. این واژه با نوشته «Émile Zola» روی نقاشی «طبیعت بی‌جان با انجیل» (۱۸۸۵) مقایسه شد. این مقایسه نشان داد که بین برخی ویژگی‌های حروف، از جمله طول و عرض قلم، اندازه حدودی، و زاویه، شباهت‌های قابل‌توجهی وجود دارد. در برخی موارد، این شباهت تا ۹۴ درصد اندازه‌گیری شد. شایان ذکر است که «ون‌گوگ» همه نقاشی‌هایش را امضا نمی‌کرد، بنابراین نبود امضا روی نقاشی را می‌توان توجیه کرد.

شرکت «LMI Group» از پژوهشگران و کارشناسان آثار «ون‌گوگ» و دلالان هنری دعوت کرده است که برای مشاهده این اثر، یک قرار ملاقات خصوصی رزرو کنند. «لارنس ام شیندل» رئیس این شرکت، اظهار کرد: «ما قصد داریم با ترکیب علم و فناوری با ابزارهای سنتی کارشناسی آثار هنری، زمینه تاریخی، تحلیل سبکی و تحقیقات مربوط به منشأ آثار، هم دامنه و هم دقت منابع موجود برای احراز اصالت آثار هنری را گسترش دهیم.»

این شرکت اطلاعاتی درباره اینکه چطور نقاشی «Elimar» از حراجی خانگی سردرآورده است،‌ ارائه نکرده، اما در گزارش خود ادعا کرده است که بسیاری از آثار «ون‌گوگ»‌ در دوران زندگی‌اش به دلیل  بی‌توجهی یا اینکه آن‌ها را به دوستانش هدیه می‌داد،‌ گم شده‌اند. این شرکت هیچ سندی درباره منشأ اثر پیش از سال ۲۰۱۶ ارائه نکرده است، که نشان می‌دهد این نقاشی کاملاً ناشناخته بوده و در هیچ کاتالوگ جامع آثار «ون‌گوگ» فهرست نشده است، درحالی که چنین کاتالوگ‌هایی معمولاً حتی آثار گمشده و تخریب‌شده را نیز ثبت می‌کنند.

«موزه ون‌گوگ» پیش‌تر نیز  احراز هویت‌ آثاری که به طور مستقل توسط کارشناسان انجام شده است را رد کرده است. در سال ۲۰۱۶، «بوگومیلا ولش-اووچاروف»(Bogomila Welsh-Ovcharov)، متخصص آثار «ون گوگ»، اصالت گروهی از طراحی‌هایی که به گفته او به یکی از دفتر طراحی‌های سال ۱۸۸۸ «ون‌گوگ» تعلق داشتند را تایید کرد اما اصالت این طراحی‌ها بعداً توسط موزه ون‌گوگ رد شد.

«موزه ون‌گوگ»‌ نیز همانند بسیاری از بنیادهای هنری، در گذشته به دلیل اختلاف‌نظرهای مرتبط با احراز اصالت آثار، با تهدیدات قانونی مواجه شده است و اکنون دیگر درخواست‌های احراز اصالت را از سوی افراد عادی نمی‌پذیرد. اکنون، افرادی که امیدوار به تأیید آثار خود هستند، باید پیش از بررسی ادعایشان، تاییدیه متخصصان معتبر را داشته باشند. این تغییر سیاست باعث شده است که تعداد درخواست‌های سالانه از چند صد مورد به حدود ۴۰ کاهش یابد.

اگر این نقاشی واقعاً اصیل باشد، بدون شک برای مجموعه‌داران و علاقه‌مندان هنر هیجان‌انگیز خواهد بود. اخیرا نمایشگاهی از آثار دوران پایانی زندگی «ون‌گوگ» در گالری ملی لندن رکورد بازدیدهای قبلی این موزه را شکست و ۳۳۴,۵۸۹ بازدیدکننده را جذب کرد.

«وینسنت ون‌گوگ» ـ نقاش نامدار هلندی ـ اکنون به‌ عنوان یکی از تأثیرگذارترین نقاشان پست امپرسیونیسم شناخته می‌شود. او در ۳۰ مارس ۱۸۵۳ در ایالت برابانت هلند نزدیک مرز بلژیک به دنیا آمد. برخی از مشهورترین کارهای او در سه سال پایانی عمرش خلق شدند.

با اینکه او گاهی در دوران کودکی طراحی می‌کرد اما استعداد هنری‌اش تا حد زیادی تا سن ۲۷ سالگی کشف‌نشده باقی مانده بود.

امروزه این هنرمند هلندی را برای سبک منحصربفردی می‌شناسیم که در خلق تابلوهای نقاشی خیره‌کننده‌اش به کار می‌برد. حالا تشخیص منظره‌های چشم‌نواز، پرتره‌های تاثیرگذار و طبیعت‌های بی‌جان سرزنده‌ای که با استفاده از رنگ‌های ضخیم، ضربات قلم‌مو سریع و ترکیب رنگ با نشاط او خلق شده‌اند، کار دشواری نیست؛ البته آثار هنری «ون‌گوگ» از همان ابتدا این ویژگی‌های مشخص را شامل نمی‌شدند و سبک ویژه او به مرور زمان و در طول مراحلی متفاوت زندگی کوتاه او شکل گرفت.