4گوشه دنیا/ دومین مقبره «فرعون» کشف می‌شود؟

هفته گذشته بود که «پییرز لیترلند» (Piers Litherland) باستان‌شناس بریتانیایی کشف قرن را به این شکل اعلام کرد: «نخستین مقبره‌ صخره‌ای که از زمان کشف مقبره توت‌عنخ‌آمون در سال ۱۹۲۲ میلادی تاکنون در مصر پیدا شده است، کشف شد.»

گروه کاوشگران این باستان‌شناس، مقبره فرعون «تحوتموس دوم» را در زیر یک آبشار در اقصر پیدا کردند که حدود ۳ کیلومتری غرب «دره پادشاهان» ‌واقع شده است.

در مقبره نویافته، تقریباً چیزی جز خرابه‌ وجود نداشت. کاوشگران معتقدند این مقبره در عرض ۶ سال پس از مرگ فرعون در سال ۱۴۷۹ پیش از میلاد، زیر آب رفته و خالی شده است.

اکنون، «لیترلند» در مصاحبه با «Observer» گفته که معتقد است محل یک مقبره دوم متعلق به «تحوتموس دوم» را شناسایی کرده است. او مشکوک است این مقبره شامل جسد مومیایی‌شده و لوازم تدفین فرعون جوان باشد.

باستان‌شناسان معتقدند مقبره دوم ۳۵۰۰ سال است که پنهان بوده و به طور مخفیانه زیر ۲۳ متر از تخته‌های سنگ‌ آهک، آوار، خاکستر و گچ گِلی دفن شده بود و طوری به نظر می‌رسید که بخشی از کوه است.

«لیترلند» برای آنکه به فرضیه خود درباره مقبره دوم واقعیت ببخشد، گفت: «۲۳ متر از یک توده لایه‌های دست‌ساز بالای نقطه‌ای در چشم‌انداز قرار دارد که ما معتقدیم  یک بنای تاریخی در زیر آن پنهان است (شواهد تأییدی دیگری نیز داریم). بهترین کاندیدا برای آنچه که در زیر این توده پنهان شده است و کشف آن تلاش بسیار زیادی را می‌طلبد، مقبره دوم تحوتموس دوم است.»

‌این باستان‌شناس بریتانیایی در حالی که در جست‌وجوی نشانه‌هایی از مکانی بود که محتویات مقبره اول بعد از سیل به آنجا منتقل شده بود، یک کتیبه پیدا کرد که در یک گودال با بقایای قربانی یک گاو دفن شده بود. این کتیبه نشان می‌دهد که محتویات ممکن است توسط همسر و خواهر ناتنی پادشاه، «حتشپسوت» (یکی از بزرگترین فرعون‌های مصر و یکی از معدود زنانی که به طور مستقل حکومت می‌کرد) به مقبره دوم که هنوز کشف نشده‌ و در نزدیکی قرار دارد، منتقل شده باشد.

«بنیاد پژوهش پادشاهی نوین»، که یک نهاد آکادمیک مستقل بریتانیایی است، به همراه وزارت گردشگری و آثار باستانی مصر، هفته گذشته اعلام کردند که به سرپرستی «لیترلند» نخستین مقبره «تحوتموس دوم» پس از بیش از یک دهه کار در سال ۲۰۲۲ پیدا شده است.

حدود یک سال است که لیترلند و گروه باستان‌شناسان مصری در حال تحقیق درباره روش‌هایی برای دسترسی به مقبره دوم هستند، که لایه‌های سنگی و گچی که توسط انسان ساخته شده است، روی آن قرار دارد.

به گفته «لیترلند» در بالای لایه‌های گچ، سنگ آهک ضخیم، تخته‌های سنگ آهک، توفا (سنگ آهک پوک که به سیمان تبدیل می‌شود) و آوار، لایه‌ای از گچ گِلی به همراه خاکستر در بالاترین نقطه وجود دارد.

«لیترلند» همچنین گفت: «در میان آن خاکستر، بقایای ظروف و سر قلم‌هایی که توسط کارگران برای ساخت مقبره‌ها استفاده می‌شد، پیدا کردیم. بنابراین هیچ شکی نیست که این لایه‌ها ساخته دست انسان هستند.»

این نظر مطرح است که مصریان باستان، بخش‌های بزرگی از صخره را از جای خود برداشته و آنها را روی هم ریخته‌اند. این سنگ‌های بزرگ که برخی از آنها به اندازه یک خودرو هستند با استفاده از گچ در جای خود تثبیت شده‌اند.

اکنون کاوشگران گروه «لیترلند» تلاش می‌کنند تا این سنگ‌ها و گچِ سنگ آهک را با دست جدا کنند، چراکه تونل زدن و تراشیدن کناره‌های آن کار بسیار خطرناکی است.

باستان‌شناس بریتانیایی و سرکارگرش «محمد سید احمد» و مدیر باستان‌شناسی‌اش «محسن کامل» تصمیم دشواری گرفته‌اند که تمام ساختار که از صخره بیرون زده است را از سه هفتۀ پیش بردارند و اکنون حدود نیمی از آن را برداشته‌اند. لیترلند گفته است باید بتوانند کل آن را در حدود یک ماه دیگر جدا کنند.

«لیترلند» گمان می‌کند هر دو این مقبره‌ها توسط معمار دودمان هجدهم مصر باستان به نام «ایننی» ساخته شده است. این معمار در زندگینامه‌ خود نوشته است که «براساس ساخت مقبره اعلیحضرت پس از اینکه مقبره نخست سیل‌زده شد، با مشکل بسیار جدی مواجه شده بودند».

«لیترلند» توضیح داد: «اگر «ایننی» در ساختن مکانی امن برای استراحت پادشاهی که پس از مرگش مقدس شد، به عنوان یک ناکام در نظر گرفته می‌شد، ممکن است کمی دچار وحشت شده و تلاش کرده باشدتا مطمئن شود مقبره این‌بار غرق نمی‌شود.»

تمام پادشاهان دودمان هجدهم در زیر آبشارها دفن می‌شدند. با پوشاندن مقبره با لایه‌هایی از گچ و تخته‌های سنگ آهک، «ایننی» آن را از آب محافظت می‌کرد و همزمان مکان را از دسترس دزدان مخفی و پنهان می‌کرد.

  «لیترلند»   گفت: «ایننی در بیوگرافی‌های خود می‌گوید که کارهای زیادی برای مخفی کردن مکان‌های مقبره‌ها انجام داده است، از جمله پوشاندن مقبره‌ها با لایه‌هایی از گچ گِلی که او می‌گوید قبلاً هرگز انجام نشده بود.»

---

بازار

---

این باستان‌شناس توضیح داد که این یک استراتژی است که به نظر می‌رسد موفق بوده است. در حالی که نمایش اشیاء خاکسپاری از مقبره‌های غارت‌شده فرعون‌ها از دودمان‌های هجدهم، نوزدهم و بیستم در موزه‌ها معمول است، هیچ‌گونه اشیاء خاکسپاری مربوط به مقبره «تحوتموس دوم» در هیچ موزه یا مجموعه خصوصی وجود ندارد.

«لیترلند» گفت: «جسد یک مرد ۳۰ ساله که در سال ۱۸۸۱ میلادی در دیر البحری پیدا شد و قبلاً به عنوان تحوتموس دوم شناسایی شده بود، به نظر برای اینکه فرعون باشد بیش از حد پیر است. او در زندگی‌نامه «ایننی» به عنوان کسی توصیف شده بود که همچون «باز در آشیانه» به تخت رسیده بود، بنابراین او پسری جوان بود.» برخی از مصرشناسان معتقدند که او فقط سه یا چهار سال سلطنت کرد و اندکی پس از پدر شدن و تولد «تحوتموس سوم» درگذشت.

برای «لیترلند»، که از کودکی مجذوب مصر باستان بوده، تصور پیدا کردن محل دفن نهایی تحوتموس دوم حیرت‌انگیز است. او گفت: «چنین چیزهایی را در رویا می‌بینید. اما مانند برنده شدن در لاتاری، هیچ‌گاه باور نمی‌کنید که برای خودت اتفاق بیفتد.»