4 گوشه دنیا/ زن قاتل ژاپنی با هفت چهره و بزرگ‌ترین تعقیب جنایی ژاپن

یک پزشک/ در ژاپنِ دهه ۱۹۸۰، کشوری که به امنیت عمومی و کم بودن جرایم خشن شهرت داشت، ناگهان یک پرونده جنایی حیرت‌آور در صدر اخبار قرار گرفت. زنی به نام کازوکو فوکودا (Kazuko Fukuda) پس از ارتکاب قتلی هولناک در شهری کوچک به طرزی باورنکردنی از چنگ قانون گریخت و برای نزدیک به ۱۵ سال، پلیس، جامعه و حتی عزیزانش را فریب داد. زنی با هفت چهره؛ لقبی که رسانه‌ها به او دادند، چراکه او با تغییر ظاهر، هویت‌های جعلی و سبک زندگی‌اش توانست یکی از طولانی‌ترین و پیچیده‌ترین فرارهای جنایی ژاپن را رقم بزند. داستان فوکودا، فقط روایت یک قاتل فراری نیست؛ بلکه آیینه‌ای است از چالش‌های پلیس، خلأهای قانونی و ظرفیت‌های شگفت‌آور یک انسان برای بقا و استتار در جامعه‌ای مدرن. در این مقاله‌، ماجرای زندگی، فرار و سرانجام او را  بازخوانی می‌کنیم.

نقطه آغاز؛ قتلی که ژاپن را شوکه کرد
ماجرای کازوکو فوکودا از یک شب تلخ در سال ۱۹۸۲ در شهر Matsuyama آغاز شد. فوکودا در آن زمان زنی ۳۱ ساله بود که در یک کارخانه کوچک مشغول به کار بود. او، مثل بسیاری از زنان کارگر ژاپنی، زندگی ساده‌ای داشت اما درگیر مشکلات مالی شدیدی بود. شب حادثه، او و یکی از همکارانش بر سر بازپرداخت یک بدهی کوچک وارد مشاجره شدند. بحث به خشونت کشیده شد و فوکودا، در اوج عصبانیت، همکار خود را با دستانش خفه کرد.
اما داستان از اینجا تازه آغاز می‌شود. برخلاف بسیاری از جنایات که عاملانش خیلی زود گرفتار قانون می‌شوند، فوکودا تصمیم گرفت بگریزد. او خانه را ترک کرد، لباس‌هایش را عوض کرد و به سوی ناشناخته‌ها رفت. از همان شب، پلیس ماتسویاما جست‌وجو را آغاز کرد اما هیچ رد پایی نیافت.
علت این فرار موفق چه بود؟ شاید بخشی از پاسخ در نظم بیش از حد سیستم پلیسی ژاپن باشد که برای مواجهه با مجرمان خونسرد و باهوشی مثل فوکودا آمادگی نداشت. پلیس، در روزهای نخست، بیشتر به دنبال انگیزه‌های قتل بود تا پیدا کردن قاتل. همین تأخیر در واکنش، به فوکودا فرصت داد تا ناپدید شود.

---

بازار

---

او نه با پاسپورت جعلی و نه با نقشه‌های پیچیده فرار کرد. بلکه با قطارهای محلی، اتوبوس‌ها و تغییر چهره‌های ساده، فاصله‌ای میان خود و گذشته‌اش ایجاد کرد. فوکودا، زنی بود که خوب می‌دانست چگونه از ساختارهای اجتماعی و بی‌توجهی مردم به غریبه‌ها استفاده کند.

زندگی در سایه؛ هنر استتار و تغییر چهره کازوکو فوکودا
پس از فرار از ماتسویاما، کازوکو فوکودا وارد مسیری شد که برای هر انسانی جز او، تقریباً غیرممکن بود. او موفق شد در جامعه‌ای به‌شدت قانون‌مدار و سازمان‌یافته مانند ژاپن، بدون مدارک هویتی واقعی، زندگی کند. اما این موفقیت تصادفی نبود؛ او با هوشمندی، دقت و شجاعت، هویتی تازه ساخت و بارها آن را عوض کرد.
یکی از کلیدهای موفقیت او، تغییر چهره‌های مکرر بود. فوکودا چندین بار عمل‌های زیبایی جزئی انجام داد: بینی‌اش را تغییر داد، پلک‌هایش را جراحی کرد، و حتی فرم صورتش را به‌گونه‌ای تغییر داد که چهره‌اش در عکس‌های قدیمی‌اش دیگر قابل شناسایی نبود. این تغییرات باعث شد هر بار که پلیس تلاش می‌کرد عکس‌های تحت تعقیب را منتشر کند، آن تصاویر دیگر شباهتی به زن واقعی نداشت که در خیابان‌های ژاپن آزادانه قدم می‌زد.
او همچنین مهارت عجیبی در تقلید رفتار و لهجه‌های مختلف داشت. در ژاپن، لهجه‌های محلی به‌راحتی غریبه‌ها را لو می‌دهد. اما فوکودا با دقت لهجه منطقه‌ای که در آن پنهان می‌شد را می‌آموخت و رفتارهای اجتماعی محلی را تقلید می‌کرد تا در چشم همسایگان و همکارانش عادی جلوه کند.
نقطه قوت دیگر او، انعطاف‌پذیری در انتخاب شغل بود. فوکودا در رستوران‌ها، کارخانه‌ها و حتی به عنوان پرستار سالمندان کار کرد. او هیچ رد و اثری از گذشته‌اش به جا نمی‌گذاشت و همواره در کارهای ساده و کم‌جلب توجه مشغول بود.
در این دوران، فوکودا نه یک فراری افسرده، بلکه انسانی بود که توانسته بود نوعی زندگی جدید برای خود بسازد. او حتی وارد روابط عاطفی شد، دوستانی پیدا کرد و در محله‌های مختلف به عنوان زنی تنها، سخت‌کوش و بی‌حاشیه شناخته می‌شد.
پلیس ژاپن در آن سال‌ها، بارها و بارها اطلاعاتی از احتمال حضور او در شهرهای مختلف دریافت کرد اما هر بار که به محل می‌رسیدند، فوکودا یک قدم جلوتر بود. او به محض احساس خطر، شهر را ترک می‌کرد، ظاهرش را تغییر می‌داد و زندگی جدیدی آغاز می‌کرد.
شاید مهم‌ترین رمز موفقیت فوکودا در این ۱۵ سال، شناخت دقیق او از ذهنیت جامعه ژاپنی بود: جامعه‌ای که عادت ندارد به زندگی دیگران سرک بکشد و از مداخله در امور شخصی افراد پرهیز می‌کند.

سال‌های پایانی فرار؛ پلیس در یک قدمی و سقوط در لحظه آخر
نزدیک به ۱۵ سال از آن شب هولناک در ماتسویاما گذشته بود. کازوکو فوکودا در این سال‌ها توانسته بود زندگی‌ای پر از تغییر چهره و تغییر مکان را پشت سر بگذارد. اما در حالی که شاید خودش تصور می‌کرد پلیس دیگر او را فراموش کرده یا از یافتنش ناامید شده است، قانون همچنان در سایه‌ها به دنبالش بود.
در ژاپن، برای جرم قتل، مدت زمان قانونی تعقیب و مجازات (statute of limitations) در آن زمان ۱۵ سال بود. اگر این مدت به پایان می‌رسید و فوکودا دستگیر نمی‌شد، دیگر امکان تعقیب قانونی او وجود نداشت. همین موضوع باعث شد که سال‌های پایانی فرار او، تبدیل به یکی از پرتنش‌ترین دوران‌ها هم برای پلیس و هم برای خود او شود.
در این دوران، پلیس ژاپن تلاش‌های خود را شدت بخشید. تیم‌های تحقیقاتی ویژه تشکیل شد، شواهد قدیمی دوباره بررسی شد، و حتی از روان‌شناسان کمک گرفته شد تا الگوهای رفتاری فوکودا را تحلیل کنند. ولی همچنان، او همچون شبحی بود که هیچ ردی باقی نمی‌گذاشت.
اما سرنوشت گاهی با یک اتفاق ساده ورق را برمی‌گرداند. فقط چند روز مانده به پایان مهلت قانونی، فوکودا که حالا ۴۶ ساله بود، در یک رستوران کوچک در شهر Fukui نشسته بود. چهره‌اش تغییر کرده بود، اما یک مشتری قدیمی آن محل، چیزی در نگاهش، در حرکاتش یا شاید در صدایش را به خاطر آورد و به پلیس اطلاع داد.
پلیس محلی، این بار با احتیاط و دقت عمل کرد. آن‌ها توانستند اثر انگشت فوکودا را از لیوان آبجو روی میز بردارند و به سرعت با پرونده‌های قدیمی تطبیق دهند. تأیید هویت فقط چند ساعت طول کشید.
وقتی مأموران پلیس به سراغ او آمدند، فوکودا هیچ مقاومتی نکرد. شاید خودش هم فهمیده بود که پایان این راه نزدیک است. او را بازداشت کردند و درست در همان روزها که قانون می‌توانست برای همیشه دست از تعقیب او بردارد، عدالت گریبانش را گرفت.
دستگیری فوکودا در رسانه‌های ژاپن مثل انفجار یک بمب خبری بود. مردم با حیرت می‌پرسیدند: «چطور ممکن است یک زن، بدون حمایت، بدون فناوری‌های امروزی، توانسته باشد چنین فراری طولانی را رقم بزند؟»

محاکمه، محکومیت و سال‌های زندان
پس از دستگیری کازوکو فوکودا، پلیس و دستگاه قضایی ژاپن با سرعت و قاطعیت عمل کردند. جامعه‌ای که سال‌ها از داستان این فراری مرموز حیرت کرده بود، حالا تشنه‌ی دیدن محاکمه‌ی او بود. فوکودا به اتهام قتل عمد و فرار از قانون رسماً متهم شد.
دادگاه او، برخلاف پرهیاهو بودن دستگیری‌اش، روندی منظم و تا حدی کم‌حاشیه داشت. وکلای مدافع او تلاش کردند تا شخصیت او را به‌عنوان زنی خسته از فرار و پشیمان از گذشته ترسیم کنند. اما دادستان‌ها بر جنبه‌های هولناک جنایت و رنج خانواده قربانی تمرکز داشتند.
مهم‌ترین مدرک علیه فوکودا، نه تنها اعترافات خودش بود بلکه همان اثر انگشت روی لیوان آبجو که او را به قتل سال ۱۹۸۲ پیوند می‌داد.
نکته مهم در این پرونده، اهمیت زمان بود. اگر فقط چند روز دیگر می‌گذشت و دستگیری انجام نمی‌شد، قانون ۱۵ ساله‌ی محدودیت تعقیب قتل اجازه محاکمه او را نمی‌داد. اما پلیس و دادستانی موفق شدند در لحظه آخر او را به چنگ آورند.
در سال ۱۹۹۹، فوکودا در دادگاهی در ژاپن به حبس ابد محکوم شد. قاضی پرونده تأکید کرد که طولانی بودن فرار و نقشه‌های پیچیده برای فرار از عدالت، تخفیف مجازات را منتفی می‌کند.
اما زندگی فوکودا در زندان کوتاه بود. او در سال ۲۰۰۵ در حالی که تنها شش سال از حکم حبس ابدش را سپری کرده بود، در زندان درگذشت. جزئیات مرگ او کمتر در رسانه‌ها بازتاب یافت، اما گزارش‌ها نشان داد که او از مشکلات جسمی ناشی از سال‌ها استرس و شرایط دشوار زندگی‌اش رنج می‌برد.
ماجرای فوکودا اما همچنان زنده ماند؛ نه به عنوان صرفاً یک جنایتکار، بلکه به‌عنوان نمادی از پیچیدگی‌های روان‌شناسی جنایی، آسیب‌شناسی اجتماعی و چالش‌های قانونی در ژاپن.

بازتاب‌های اجتماعی و تأثیر ماجرای کازوکو فوکودا بر قانون و جامعه ژاپن
دستگیری، محاکمه و مرگ کازوکو فوکودا تنها پایان یک فرار جنایی نبود؛ بلکه آغاز یک بحث گسترده درباره ضعف‌ها و چالش‌های ساختار اجتماعی و حقوقی ژاپن شد. رسانه‌ها، جامعه‌شناسان و قانون‌گذاران به واکاوی پرسش‌های عمیق‌تری پرداختند: چگونه ممکن بود زنی بدون حمایت از یک باند یا شبکه تبهکاری، توانسته باشد چنین مدت طولانی از دست قانون بگریزد؟
یکی از نخستین پیامدهای ماجرا، بازنگری در مدت زمان محدودیت قانونی پیگرد قتل (statute of limitations) بود. در آن زمان، قانون ژاپن برای قتل عمد ۱۵ سال محدودیت قائل بود. منتقدان این محدودیت را ناکافی و ناکارآمد می‌دانستند، به‌ویژه در پرونده‌هایی مانند فوکودا که فرار طولانی و هوشمندانه داشتند. این پرونده یکی از عواملی شد که در نهایت به لغو این محدودیت در سال ۲۰۱۰ منجر شد. از آن پس، قتل عمد در ژاپن بدون محدودیت زمانی قابل پیگرد شد.

از سوی دیگر، ماجرای فوکودا نگاه جامعه را به مفهوم «زن مجرم» دگرگون کرد. در ژاپن سنتی، تصویر زنی که بتواند چنین هوشمندانه فرار کند، بارها هویت خود را تغییر دهد و زندگی دوباره‌ای بسازد، غریبه بود. پرونده او باعث شد موضوعاتی چون تابوهای جنسیتی، استقلال فردی، و ظرفیت‌های نادیده‌گرفته‌شده در زنان مجرم، وارد گفتمان عمومی شود.
همچنین این ماجرا اعتماد عمومی به کارایی نیروهای پلیس را زیر سؤال برد. مردم از خود می‌پرسیدند چطور در کشوری که نظم و دقت پلیس مثال‌زدنی است، یک مجرم توانسته بود در طول سال‌ها از زیر چنگ قانون بگریزد. همین باعث شد که پلیس ژاپن روی بازبینی روش‌های تعقیب، استفاده از فناوری‌های نوین شناسایی، و تحلیل الگوهای رفتاری مجرمان سرمایه‌گذاری بیشتری کند.
فراتر از جنبه‌های حقوقی و پلیسی، فوکودا به یک چهره در حافظه جمعی تبدیل شد. او نه قهرمان بود و نه قربانی، اما چهره‌ای بود که مردم ژاپن هرگز او را فراموش نکردند. داستان زندگی‌اش بارها در کتاب‌ها، مستندها و برنامه‌های تلویزیونی بازگو شد، و به یک روایت پیچیده از مرز میان بقا، جرم، قانون و جامعه بدل شد.

جمع‌بندی
پرونده‌ی کازوکو فوکودا یکی از منحصربه‌فردترین و پرآموزش‌ترین ماجراهای جنایی تاریخ ژاپن است. او به‌تنهایی و بدون شبکه‌ای از پشتیبانی توانست از پیچیده‌ترین تعقیب‌های پلیسی بگریزد و زندگی تازه‌ای برای خود بسازد. اما در نهایت، عدالت—even if barely—به او رسید و پیش از آنکه مهلت قانونی پایان یابد، دستگیر شد. این پرونده نه‌تنها چهره‌ای تازه از توانمندی‌های فردی و روان‌شناسی مجرمان به نمایش گذاشت، بلکه اصلاحات حقوقی و بازنگری در روش‌های پلیسی را نیز در پی داشت. فوکودا، با تمام پیچیدگی‌ها و رمز و رازهایش، نمادی شد از هم‌زیستی ظریف میان جرم، قانون و حافظه جمعی یک ملت.

🔹"آخرین خبر" در روبیکا
🔹"آخرین خبر" در ایتا
🔹"آخرین خبر" در بله