ایران گردی/ کردستان مهد رسوم و آئین های سنتی

جام جم/ استان کردستان يکي از استان هاي کردنشين در غرب ايران اسلامي است و شرايط جغرافيايي و ويژگي هاي منحصر به فرد فرهنگي باعث شده که اين استان مهد مراسم و آئين هاي سنتي و مذهبي در کشور باشد. جشن‌ها و آيين‌هايي‌ که‌ در ميان‌ کردان‌ مرسوم‌ است در برگيرنده‌ جشن‌هاي‌ مذهبي‌، قومي‌ و باستاني‌ است‌ که‌ ريشه‌ در باورهاي‌ کهن‌ مردم‌ دارد و اغلب‌ تاريخي‌ و پاره‌ اي‌ اسطوره‌اي‌ است‌. استان کردستان که در يک شرايط جغرافيايي ويژه اي قرار گرفته به دليل شرايط خاص محيطي و همچنين ويژگي هاي فرهنگي جاذبه هاي بسيار زيادي دارد که در کنار اين جاذبه هاي طبيعي و تاريخي نبايد از مراسم ها و آئين هاي سنتي اين استان که بر گرفته از مسائل ديني است به سادگي گذشت. پير شاليار، سمنو پزان و ميرميرين از جمله مراسمات بومي استان کردستان است که نزد مردم اين استان داراي جايگاه ويژه اي است و به همين دليل سالانه افراد زيادي از نقاط مختلف کشور براي ديدن اين مراسم هاي خاص و منحصر به فرد وارد استان کردستان مي شود. اجراي مراسم «ميرميرين» يا امير بهادري‌ يکي‌ از مراسم‌ هاي استان کردستان که‌ از ديرباز در ميان‌ کردها رواج‌ داشت‌ و هر سال‌ به‌ مناسبت‌ فرا رسيدن‌ نوروز با تشريفات‌ و شکوه‌ خاصي‌ برگزار مي‌شد «ميرميرين» يا امير بهادري‌ است‌. در گذشته‌ اين‌ مراسم‌ سنتي‌ از جايگاه‌ ويژه ‌اي‌ برخوردار بود در اين‌ مراسم‌ ضمن‌ تفريح‌ و سرگرمي، انتقاد از برخي‌ حکام‌ زورگوي محلي‌ رايج‌ بود و تمثيل‌هاي‌ فکاهي‌ از فرمانرواي‌ مستبد به‌ صورت‌ کمدي‌ و نشاط‌ انگيز به‌ کار مي ‌رفت‌. سمنو پزان مراسم سمنو پزان نيز يکي ديگر از مراسمات مناطق کردنشين است و در 15 روز انجام مي گرفت و اهالي روستاي «قلعه قروه» معتقدند که سمنو مهريه فاطمه زهرا (س) است. به گفته اهالي محلي، اين مراسم که در واقع مراسمي زنانه است نوعي عروسي و پايکوبي به شمار مي رود زنان دور سمنو جمع مي شوند هلهله مي کنند ولي در حال حاضر اين مراسم بيشتر تبديل به مراسم دعا و روضه شده است. پير شاليار همچنين مراسم پير شاليار «پير روحاني‌» نزد مردم‌ اورامان‌ بسيار محترم‌ است‌ و کتابش‌ را به‌ بيگانگان‌ نشان‌ نمي ‌دهند و کلماتش‌ به‌ جاي‌ ضرب ‌المثل‌ به‌ کار مي ‌رود. جشن‌ بزرگ‌ مردم‌ اورامان‌ در بهمن ‌ماه‌ که‌ سال‌روز ازدواج‌ اوست‌ برگزار مي ‌شود. اين‌ مراسم‌ هر سال‌ در آغاز فصل چله‌ کوچک‌ در سه‌ مرحله‌ و طي‌ سه‌ هفته‌ انجام‌ مي‌شود. کلاوريزان، تخم مرغ شکستن، شب يلدا و جشن نوروز از جمله بازي هاي محلي مناطق کردنشين استان کردستان است. بازي کلاوريزان به اين گونه است که فردي کلاهي را پر از سنگريزه مي کند و آن را وارونه روي يک سطح قرار مي داد سپس مي بايست کلاه را طوري از زمين بردارد که سنگريزه اي برجاي نماند اما اگر موفق نمي شد مي بايست سنگريزه هاي باقيمانده در روي زمين را تک تک طوري بردارد که بقيه سنگريزه ها موجود در سطح تکان نخورند در غير اين صورت بازنده اعلام مي شد. هيله ماراني «تخم مرغ شکستن» از ديگر بازي هاي است که در دوران قديم رواج بسياري داشت اين بازي به صورت برد و باخت انجام مي شد و در هر مرحله دو نفر با هم روبرو مي شدند هر کدام از طرفين تخم مرغي را محکم در دستش نگه مي داشت به طوري که يک سر تخم مرغ به طرف بالا باشد و ديده شود سپس فرد ديگري تخم مرغ خود را از طرف سر آن به تخم مرغ طرف مقابل مي زد اگر تخم مرغ يکي از آنها ترک بر مي داشت اين بار دو سر ديگر تخم مرغ را به هم مي زدند اگر اين بار نيز همان تخم مرغ ترک بر مي داشت صاحب اين تخم مرغ بازنده محسوب مي شد و مي بايست تخم مرغ خود را به طرف مقابل بدهد و اگر هر دو ترک برمي داشتند آن طرفي بازنده محسوب مي شد که تخم مرغش بيشتر شکسته باشد به اين طريق يک فرد ممکن بود در روز چند تخم مرغ را صاحب شود. از ديگر مراسمات مردم کردستان مي توان به شب يلدا در کردستان يا «شه‌ و چله» اشاره کرد شبي که پيش از فرارسيدنش هيجان و شور خاصي را در ميان مردم برمي‌انگيزد. اصلي‌ترين ويژگي شب چله، گردآمدن خانواده‌ها با هماهنگي قبلي در کنار هم است به صورتي که معمولاً يک هفته قبل آن مشخص مي‌شود که شب چله اين سال در خانه‌ چه کسي جمع شوند. برگزاري مراسم يلدا، آييني خانوادگي است و گردهمايي‌ها به خويشاوندان و دوستان نزديک محدود مي شود و اما يکي از رسوم سنتي و باستاني کردستان، جشن نوروز است اين مراسم ازجمله بازي‌ها و نمايش‌هايي بود که تا دو دهه پيش به ‌عنوان مقدمه نوروز در استان کردستان برگزار مي‌شد. اين مراسم توسط دو نفر اجرا مي‌شد يکي را کوسه و ديگري را زن کوسه مي ‌ناميدند. کوسه لباس گشاد و کوتاهي مي‌پوشيد و ريش و سبيل انبوهي مي‌گذاشت و با کلاه بلند و شاخ بر سر و آويختن زنگوله‌اي به‌ دور گردن خود به‌ همراه زن کوسه که لباسي زنانه مي‌پوشيد در کوچه‌ها و معابر به‌راه مي‌افتاد و موجب خنده و شادي اهالي مي‌ شد. اين جشن‌ها عبارتند از عيد فطر، عيد شب معراج، عيد شب برات، عيد قربان و ماه مبارک رمضان که با نماز آن روز و پوشيدن لباس نو و ديد و بازديد همراه است و نيز جشن مولودي يا عيد تولد پيامبر(ص) اين مراسم توام با پخت غذاهاي نذري و آتش مخصوص و تقسيم آن در ميان مردم است و همراه آن مراسم ذکر دراويش و نواختن دف و مولودي‌ خواني حمد و ستايش حضرت محمد (ص) و نيايش به درگاه خداوند از جمله کارهاي است که در اين روز مبارک انجام مي شود. از ديگر رسوم رايج در منطقه، توزيع نذوراتي است که براي برآورده شدن حاجات خود يا اطرافيان خود تهيه مي‌کنند گاهي زنان پارچه‌هاي سبزرنگ نذر مي‌کنند و آنها را به زيارتگاه‌ هاي اطراف شهر يا روستا مي‌برند و به درختان زيارتگاه‌ ها مي‌بندند تا حاجات آنها برآورده شود. در مجموع مي توان گفت استان کردستان يکي از استان هاي متنوع فرهنگي است که داراي آئين و رسوم زيادي است.