ابنیه/ سفری تاریخی به «کاخ آپادانا» شوش

برترين ها/ کاخ آپادانا در حدود سال‌هاي ۵۱۵_۵۲۱ پيش از ميلاد به دستور داريوش بزرگ پادشاه هخامنشي در شوش (شهر باستاني) روي آثار و بقاياي عيلامي بنا شد. داريوش شوش را براي اين انتخاب کرد که در عصر عيلامي کانون بزرگ مذهبي و بعد از ساخته شدن کاخ هم پايتخت زمستاني هخامنشيان شد. کاخ آپاداناي شوش قصر زمستاني شاهان هخامنشي بوده‌است. مساحت تالار يا کاخ آپادانا ۱۰۴۳۴ متر است. بخش‌هاي مهمي از اين کاخ که بارگاه يا آپادانه ناميده شده در زمان اردشير اول دچار آتش‌سوزي شد و در زمان اردشير دوم بازسازي شد. اما در سال 330 پيش از ميلاد، با هجوم وحشيانه و مخرب اسکندر مقدوني يک بار ديگر تخريب شد. در سال ۱۸۸۰ ميلادي، يک گروه از باستان شناسان فرانسوي اين کاخ را از دل خاک بيرون کشيدند. کاوش‌هاي باستان شناسي روي ويرانه‌هاي شوش از سال 1849 ميلادي آغاز شد اما کشف کامل آپادانا در حفاري‌هايي بين سال‌هاي ۱۳۱۱ تا ۱۳۱۴ اتفاق افتاد. طرح کاخ بنايي کوشک مانند با ۳ ايوان ستوندار در جبهه شمالي ، شرقي و غربي آن است. تالار مرکزي داراي ابعاد ۵۸ در ۵۸ متر است و ۳۶ ستون داردکه بزرگترين و با شکوه‌ترين ساختمان مجموعه است که با تخمين باستانشناسان مي‌توانست جمعيتي در حدود 10هزار نفر را در خود جاي دهد. عمارت با 72 ستون عظيم سر پا است. تمام اين ستون‌ها که قبلا رنگ آميزي شده بودند، به شکل قاشقي تراش خورده اند و ارتفاع آنها که با سرستون هايي به شگل گاو نر تزئين شده اند، به 20 متر مي‌رسد. اين بنا از سه طرف شمال، غرب و شرق ايوان دارد و سمت جنوبي تالار با اقامتگاه شاهي و بقيه مجموعه کاخها مرتبط است. ايوان‌هاي مجموعه هر کدام داراي دو رديف ستون ۶ تايي مي‌باشند. از کليه مجموعه کاخ ۱۱۰ اتاق و تالار کشف شده است. ديوارهاي اين کاخ از خشت با نماي آجري ساخته شده و ستون‌هاي آن از سنگ است. ديوارهاي داخلي آن را هم با آجر لعاب‌دار پوشانده اند که نقش سربازان گارد جاويدان، شير بالدار و گل نيلوفر آبي را روي آنها مي‌توانيد ببينيد که بقاياي به‌جاي‌ماندهٔ آنها در موزه‌هاي خارجي و داخلي نگهداري مي‌شوند. طرح اين ساختمان در تخت جمشيدتکرار شده ,در حقيقت نامگذاري آپادانا بر تالار بارعام تخت جمشيد به خاطر همانندي آن با آپاداناي شوش است. اما تالار کاخ شوش کمي از تالار تخت جمشيد بزرگتر بود. کاخ داريوش واحدهاي مختلفي از جمله تالار بار عام، حرم‌سرا، دروازه و کاخ پذيرايي و حياط دارد. شش حياط که سه تاي آنها بسيار بزرگ دور يک محور شرقي و غربي قرار گرفته اند، در داخل مجموعه کاخ‌ها وجود داشته اند که به وسيله يک راهروي بزرگ به بخش شمالي مربوط شده است. سه حياط کوچکتر در بخش شمالي مجموعه کاخ قرار داشته. اتاق‌ها و ساختمان‌هاي مختلف کاخ به وسيله اين حياط‌ها روشنايي گرفته و تهويه مي‌شدند. بستر اين حياط‌ها با آجرهايي به رنگ قرمز اخرايي فرش شده اند درشرقي‌ترين و بزرگترين حياط، سوراخهاي مدوري ديده مي‌شود که احتمالا محل نصب دکل يا پرچم بوده اند باستان شناسان حدس مي‌زنند که اين حياط کاربري نظامي داشته يا محل صف بستن و تجمع نگاهبانان کاخ بوده است. در شمال اين حياط هم نقش شيرها را به طول چهار متر مي‌بينيد که در گذر زمان کاملا سالم مانده اند. بعد از عبور از اين حياط در مسير غرب به شرق به محوطه دوم مي‌رسيم که به دليل بارندگي‌هاي زياد منطقه که بي شباهت به بارندگي‌هاي استوايي نيست اين روزها جا جايش را علف پر کرده است. آپادانا نام يک قلعه نيست، بلکه نام باستاني بناهايي است که با تالارهاي ستون‌دار شناخته مي‌شدند. بهترين نمونه‌هاي آپاداناها را در تخت جمشيد و کاخ شوش مي‌توانيد ببينيد و يکي از اين بهترين آپاداناها در شوش دانيال وجود دارد. امروزه در شوش، فقط چند زيرستون وجود دارد و کاخ به شکل سابقش وجود ندارد. بيش‌تر اشيا خارج شده، اکنون در موزه لوور نگهداري مي‌شوند. اين مجموعه در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيد.