سلامت/ کودک‌تان بد خواب است؟

خيلي از والدين از دير خوابيدن کودکان خود شکايت دارند. بي خوابي، کم خوابي و مشکلات خواب کودکان، از ۲ سالگي به بعد ديده مي شود ...البته مشکلات خواب در کودکان زير ۲ سال هم وجود دارد اما آنچه والدين با آن بيشتر مشکل دارند، بازيگوشي و به موقع به رختخواب نرفتن کودکان بزرگ تر است.والدين معمولا در سال اول، نگران « نشانگان مرگ ناگهاني شيرخوار » هستند و فرزند شيرخوار را در معرض ديدشان مي خوابانند. حتي بهتر است نوزاد در اتاق خواب والدين اما در يک فضاي جدا و تخت خودش خوابانده شود. جداکردن کودکاني که از شيرمادر تغذيه مي کنند، براي مادر بسيار مشکل است و براي اينکه مادران هم اذيت نشوند، بعد از ۲ سال که زمان شيردهي تمام شد، حتما بايد اتاق خواب کودکان از محل خواب پدر و مادر جدا شود اما معمولا بچه ها دوست ندارند بخوابند و اين مي تواند چند علت داشته باشد: 1 - اگر بچه ها در طول روز به دلايل مختلف از جمله کمبود فضا، انرژي شان را تخليه نکنند، ديرتر خسته مي شوند. زندگي در آپارتمان هاي کوچک که در آن فضاي کافي براي تحرک کودک وجود ندارد، باعث مي شود ميزان خواب کودکان هم روز به روز کمتر شود. البته اين موضوع به سرشت کودکان هم مربوط است. 2 - بروز دوره هاي نامنظم خواب و کمبود خواب، در کودکاني که سرشت دشوار دارند ( کودک دشوار در برنامه هاي روزمره نامنظم است، به کندي تجربه هاي تازه را مي پذيرد و به آنها شديد و منفي واکنش نشان مي دهد )، نسبت به کودکان راحت ( سريع با برنامه هاي روزمره خو مي گيرد، سرحال است و به راحتي تجربه هاي تازه را مي پذيرد، عموما شاد است و به راحتي با تجربه هاي جديد سازگار مي شود )، شايع تر است. اين کودکان حتي ممکن است در طول شب چند بار بيدار شوند و بعد از ۲ ساعت خواب دوباره به خواب روند. 3 - کم تحرکي کودکان بي خوابي ايجاد مي کند. کودکان امروز ساعت هاي طولاني را صرف تماشاي فيلم و کارتون مي کنند در نتيجه فعاليت بدني آنها کمتر است و انرژي کمتري هم مصرف مي کنند. اين کم تحرکي باعث کمبود خواب، چاقي و اضافه وزن کودکان مي شود. بهتر است والدين در طول روز حتما فعاليت فيزيکي منظمي براي کودکان خود در نظر بگيرند. براي کودکان کم سن تر، رفتن به پارک و فضاي آزاد کمک کننده است. مي توان کودکان بزرگ تر را هم در کلاس هاي مربوط به يک رشته ورزشي، مثل ژيمناستيک، دو و ميداني و دوچرخه سواري ثبت نام کرد تا انرژي بيشتري صرف کنند و بخوابند. 4 - داشتن فضاي خصوصي و وضع قانون خواب در منزل بسيار مهم است. در بسياري از خانواده ها، ساعت خواب والدين و فرزندان با هم تفاوتي ندارد، در حالي که با توجه به سن کودکان بايد ساعت خواب آنها تعيين شود.گاهي مشکل اين است که کودک اتاق خواب جداگانه اي ندارد، به همين دليل تا زماني که تلويزيون و چراغ روشن است، براي خواب رفتن تلاش نمي کند. بهتر است در هر صورت براي کودکان يک فضاي خواب اختصاصي در نظر گرفته شود. مثلا اگر هال خانه فضاي کافي دارد، مي توان گوشه اي از فضاي آن را براي خواب کودکان اختصاص داد، مثلا با يک پرده، يا پاراوان که هزينه زيادي هم ندارد، فضايي ايجاد کرد که کودک براي خواب به آنجا برود. 5 - وقتي مي خواهيد قانون خواب را اجرا کنيد، حتما بايد فضاي خانه، سکوت بيشتري داشته باشد. اگر قرار است تلويزيون روشن باشد، صداي آن بايد کمتر شود؛ مخصوصا اگر برنامه مورد علاقه کودک باشد. 6 - هرگز نبايد تلويزيون، DVD و دستگاه هاي پخش در اتاق خواب کودکان قرار گيرد، چون ساعت هاي زيادي را پاي تلويزيون و برنامه ها مي گذرانند و ساعت هاي خوابشان به هم مي ريزد. اگر احساس مي کنيد کودک شما در خوابيدن مشکل دارد، اين سوال ها را از خود بپرسيد و در پي پاسخ مناسب بمانيد: ۱ـ آيا تاکنون براي خواب کودک خود قانون خاصي وضع کرده ايد؟ ۲ـ کودک در اتاق يا در تخت خود احساس خوبي دارد ( مثلا محيط اتاق خواب برايش مطبوع است؟ خيلي روشن يا تاريک نيست؟ زياد گرم يا سرد نيست؟ ۳ـ بچه ها در يک اتاق مي خوابند و همديگر را بيدار نگه مي دارند؟ ۴ـ سروصدا زياد است و مانع خواب کودک مي شود؟ ۵- کودک از تنها خوابيدن مي ترسد؟ خانواده هايي که چند فرزند دارند بايد قانون مجزايي براي خواب بچه ها بگذارند. با توجه به سن بچه ها، کودکان بزرگ تر مي توانند ديرتر به رختخواب بروند، بنابراين اگر در خانه يک اتاق خواب وجود دارد و دو فرزند در دو سن مختلف، حتما نبايد هر دوي آنها را با هم خواباند. اگر فرزند کوچک تر اعتراض دارد که چرا خواهر يا برادرم بايد بيدار بماند، برايش توضيح دهيد « براي اينکه سن شما با هم فرق دارد »، اگر دو کودک فاصله سني دارند، بهتر است در يک زمان به اتاق نروند زيرا با هم سرگرم مي شوند و ديرتر مي خوابند. براي کودکان همسن هم که همزمان به رختخواب مي روند، استفاده از سيستم هاي صوتي قصه گويي مي تواند موثر باشد. با اين کار بچه ها به جاي حرف زدن با هم حواسشان را به قصه مي دهند.معمولا والدين باعث ايجاد عادت هاي غلط خواب در کودک مي شوند. اين حالت در کودکان با سرشت دشوار بيشتر اتفاق مي افتد. زيرا شروع به خواب در آنها بيشتر والدين را به زحمت مي اندازد و ممکن است براي خواباندن او از روش هاي غلطي استفاده کنند؛ روي پا خواباندن، در بغل راه بردن و ... ايجاد کننده عادت هاي غلط هستند. معمولا ترک دادن اين عادت ها سخت است و حتي گاهي در بزرگسالي هم باعث مشکل مي شوند. گذاشتن در رختخواب و تحمل گريه کودک براي والدين يکي از روش هاي مفيد است.والدين هر بار که کودک بيدار مي شود، بايد زماني را که بالاي سر او ظاهر مي شوند، به تاخير بيندازند تا کودک ياد بگيرد شب فقط براي خوابيدن است نه در بغل گرفتن يا بازي کردن. براي اجراي اين روش ها والدين بايد تحمل، طاقت و صبر داشته باشند.تنبيه روش مناسبي براي ايجاد خواب در کودکان نيست و باعث ايجاد استرس و اضطراب در کودک مي شود و اختلال در خواب ايجاد مي کند. روش هاي تشويقي معمولا کارايي بهتري دارند.