مشاوره/ آشنایی با آثار و درمان های اختلال پانیک

سوال: فرزند دختري دارم که 20 سال دارد و به دليل حالت هاي ترس و اضطرابي که داشته به روانپزشک مراجعه کرده و تشخيص اختلال پانيک داده شده، مي خواهم بدانم چه اختلالي است و چه درمان هايي براي فرزندم مناسب است و آيا دارو براي او مشکلي ايجاد نمي کند؟ پاسخ: حمله حاد شديد اضطراب همراه با احساس مرگ قريب الوقوع را اختلال هول يا پانيک مي نامند. شاخصه اختلال پانيک، حملات و دوره هاي مجزاي ترس شديد است و فراواني بروز آن ها از چند حمله در يک روز تا تعداد انگشت شماري حمله در طول يک سال فرق مي کند. مفهوم ديگر اين اختلال از مفهوم سندرم قلب تحريک پذير ريشه گرفته است. زن ها سه برابر بيشتر از مردها ممکن است مبتلا شوند. تنها عامل اجتماعي که در پيدايش اختلال پانيک دخيل دانسته شده طلاق يا جدايي اندکي پيش از شروع اختلال است. بيش از همه در جوانان روي مي دهد و ميانگين سني تظاهر آن در حدود 25 سالگي است و حتي در کودکان و نوجوانان نيز گزارش شده و 91 درصد اين بيماران هم زمان يک اختلال ديگر مثل افسردگي، اضطراب، استرس پس از سانحه سواس، خود بيمار انگاري، اختلال شخصيت و اختلالات مربوط به مواد را گزارش داده اند. علت اين اختلال به چند دسته مورد تقسيم مي شود: عوامل زيستي، کژ تنظيمي دستگاه عصبي محيطي و مرکزي و افزايش فعاليت سمپاتيک. از لحاظ وراثتي مطالعات نشان داده اين اختلال در بستگان درجه اول4 تا 8 برابر بيشتر از بيماران ديگر است. در زمينه عوامل رواني اجتماعي گفته مي شود اضطراب پاسخي آموخته شده چه با الگويي از رفتار والدين و چه از طريق روند يادگيري است و از لحاظ نظريه هاي روانکاوي دفاعي ناموفق در برابر تکانه هاي اضطراب برانگيز در زندگي دچار اين اختلال مي شوند. براي تشخيص اين اختلال علايمي مطرح مي شود که شامل دوره اي از ترس يا ناراحتي شديد است که ابتدا و انتهاي مشخص دارد و طي آن حداقل چهار تا از علايم زير به طور ناگهاني پيدا مي شود و در عرض ده دقيقه به حداکثر شدت خود مي رسد. تپش قلب، کوبش يا افزايش ضربان قلب، تعريق، لرزش يا تکان، احساس کوتاه شدن تنفس يا احساس اختناق، احساس خفقان، احساس ناراحتي يا درد در قفسه سينه، تهوع يا ناراحتي شکمي، احساس سرگيجه، تلوتلو خوردن و منگي يا ضعف، احساس غير واقعي بودن، ترس از مردن يا ديوانه شدن، مورمور شدن و احساس کرختي، سرمالرزه يا گرگرفتگي. فرد ممکن است اين مشکل را با بيماري قلبي اشتباه بگيرد و از مشورت قلب و عروق استفاده کند. در زمينه درمان اگر بيماران درمان شوند بهبود نماياني در علايم اختلال پانيک خود پيدا مي کنند. دو درماني که بيشترين تأثير را دارد، دارو درماني و ودرمان شناختي رفتاري است. گروه درماني و خانواده درماني هم مي تواند به بيمار و خانواده اش کمک شاياني بکند. درمان دارويي معمولأ وقتي تأثيرش معلوم شد، بايد عمومأ به مدت هشت تا دوازده ماه ادامه داده شود و اگر فرد درمان دارويي را قطع کند بيماري عود مي کند. اگر اين اختلال مزمن شود احتمال مادام العمري آن وجود دارد که نياز به درمان دارويي طولاني مدت است و هر گونه قطع دارو باعث برگشت آن مي شود. حتي اگر دارو درماني در رفع علايم اوليه اختلال موثر باشد باز ممکن است براي درمان علايم ثانويه آن به روان درماني نياز باشد، بنابراين بهترين نوع درمان ترکيبي از دارو درماني و روان درماني مي باشد که در تمام تحقيقات به آن اشاره شده است. مسعود کاشاني کارشناس ارشد روان شناسي باليني