ریشه ضرب المثل/ «گاوبندی» از کِی ضرب‌المثل شد؟

باشگاه خبرنگاران/ ضرب‌المثل «گاوبندي» را معمولا زماني به کار مي‌برند که چند نفر در مورد موضوع و زمينه‌اي با يکديگر تباني کنند و شريک شوند. به عبارت ديگر اين شراکت در واقع در امري است که نامشروع است و خلاف. اما حال بايد ديد که اين اصطلاح «گاوبندي» از کجا آمده و به ضرب‌المثل تبديل شده است؟ کشاورزاني که در امر کشاورزي در کشورمان فعاليت دارند دو دسته‌اند: دسته اول کشاورزان مقيم هستند که در محل کار خود صاحب خانه و زندگي هستند. اما دسته دوم کشاورزان غيرمقيم هستند. از آنجا که آن‌ها در محدوده زندگي خود زمين کشاورزي و مزروع ندارند، به محل ديگر و اجاره زميني براي کشاورزي مي‌روند و مانند کشاورزان مقيم در زمين مورد اجاره «گاوبندي» مي‌کنند و زراعت. اين کشاورزان را «خوش نشين» مي‌گويند. اصطلاح «گاوبندي» در زراعت به معناي استفاده از گاو نر و گاو کاري است براي زراعت و شخم زدن زمين. خب تا دوره‌اي تراکتور نبود و براي شخم زمين از گاو استفاده مي‌شد. اما امروز در معناي مجازي «گاوبندي» به معناي تباني و مشارکت در منفعتي خلاف است. اين اصطلاح از آنجا ناشي مي‌شود که مباشران وصول بهره مالکانه، براي اينکه منفعت بيشتري نصيب آن‌ها شود با يک يا جند نفر از خوش‌نشين‌ها در زراعت و گاوبندي شريک مي‌شدند و منفعت مورد نظر را با هم قسمت مي‌کردند. منتهي جان کلام اينجاست که در موقع برداشت بهره مالکانه که برمبناي مساحت اراضي تحت کشت تعيين و از کشاورزان وصول مي‌شد جناب مباشر! مساحت زمين‌هاي شراکتي را که با خوش‌نشين‌ها گاوبندي کرده کمتر از ميزان مقرر تعيين مي‌کرد. اما اينکه چرا مباشر با کشاورزان مقيم گاوبندي نمي‌کرد، به اين دليل بود که آن‌ها به خوبي اوضاع و احوال زمين‌هاي کشاورزي را مي‌دانستند و ممکن بود تباني مباشر را برملا کنند، اما خب خوش‌نشين‌ها به اين موضوع کاري نداشتند و تنها توجه آنها اين بود که بتوانند رضايت مباشر يا نماينده مالک را جلب کنند و در سال‌هاي آينده هم با او کار کنند. به اين جهت مباشر يا کارپرداز با اطمينان خاطر مي توانست با او گاوبندي کند و منافع حاصله را بدون دغدغه و نگراني بالا بکشد.