ایرانسرا/ در ارتفاعات شالان کرمانشاه

تبيان/ در 23 کيلومتري شهر سرپل ذهاب، 33 کيلومتري کرند غرب و 140 کيلومتري کرمانشاه،روستاي شالان واقع شده است که از توابع بخش کرند غرب شهرستان اسلام آباد غرب در استان کرمانشاه است.اين روستا از شمال و شمال شرقي به ارتفاعات دالاهو از جنوب شرقي به ارتفاعات بانه ريز و از جنوب به ارتفاعات زنگ عليان محدود مي شود. آب و هواي آن در فصول بهار و تابستان نسبتاً خنک و در پاييز و زمستان سرد و برفگير است و ارتفاع روستاي شالان از سطح دريا 1070 متر است.رودخان پرآب الوند در جنوب روستا جريان دارد. روستاي شالان داراي پيشينه کهن تاريخي است.وجود آثار و بقاع متبرکه همانند زيارتگاه مسجد عبدالله بن عمر، بابا يادگار، مقبر ابودجانه، مقبر باباشيخ، مقبر شيخ بايزي و همچنين مقبره بابا فقي نشان گر قدمت و سابقه تاريخي اين روستا است. به احتمال زياد قدمت اين روستا به دوره ساساني مي رسد. بسياري از بناهاي آرامگاهي اين روستا در دوره صفويه و به دستور شاه عباس احداث گرديده و در دوره قاجاريه مرمت شده اند. مردم روستاي شالان به زبان کردي با لهجه کلهر سخن مي گويند، مسلمان و پيرو مذهب تسنن هستند. براساس نتايج سرشماري سال 1375، روستاي شالان 450 نفر جمعيت داشته است که در سال 1385 به بيش از 500 نفر رسيده است. دام داري، زراعت، پرورش زنبور عسل، جنگلداري و باغداري از اهم فعاليت هاي اقتصادي مردم اين روستا مي باشد. توليد محصولات و فرآورده هاي لبني مانند کره محلي، کشک، روغن حيواني و عسل در اين روستا رواج دارد. انجير، گردو، انار و هلو از عمده ترين محصولات سردرختي باغات شالان محسوب مي شوند. گندم و جو نيز در اين روستا کشت مي شود. در روستاي شالان صنايع دستي نيز رواج دارد و گروهي از مردم به ويژه زنان به توليد آن اشتغال دارند. روستاي کوهپايه اي شالان بافت مسکوني متراکم دارد. معماري خانه هاي روستاييان به نحو معيشت و نوع فعاليت آنان بستگي دارد. فضاهاي خانه ها را اتاق هاي استراحت و پذيرايي، سرويس بهداشتي، انبار و تنورخانه تشکيل مي دهد. سقف خانه ها مسطح است و با تيرهاي چوبي و اندود کاهگل و يا قيروگوني پوشيده شده اند و غالباً داراي ايوان مي باشند. مصالح به کاررفته در خانه هاي قديمي شامل سنگ، آجر، گچ، چوب، خشت و گل است. اما خانه هاي جديد با مصالح سيمان، آهن، آجر و گچ ساخته مي شوند. شرايط آب و هوايي مناسب، در پيرامون روستا مکان هاي بسيار زيباي طبيعي و تفريحي به وجود آورده است. درختان بسيار بلند و پوشش سبز گياهان مرتعي، چشمه ها و سرچشمه رودهاي کوچک در کوهستان هاي اطراف روستا، نواحي تفريحي و طبيعي منحصر به فردي را ايجاد کرده اند. در دو سوي بستر رودخانه الوند، که در جنوب روستا جريان دارد، تفرجگاه هايي با چشم انداز هاي زيبا پديد آمده که محل رويش انواع گياهان دارويي، مرتعي و گل هاي وحشي رنگارنگ است و به زيستگاه پرندگان و جانوران آبزي تبديل شده اند. جنگل هاي انبوه و گسترده گردو، انار و انجير کوهي اطراف روستا، از تفرجگاه هاي زيبا و کم نظير روستاست، که مورد توجه مردم استان کرمانشاه قرار مي گيرند. درکنار مزارع روستا، ارتفاعات صخره اي دالاهو قرار گرفته که بلندترين قله آن 2250 متر ارتفاع دارد. سراسر اين ارتفاعات را جنگل هاي انبوه و مراتع سرسبز و خرم فرا گرفته است. اين ارتفاعات در اکثر مواقع سال از برف پوشيده مي شود. مناظر طبيعي و پوشش جنگلي ارتفاعات دالاهو با چشم اندازهاي زيبا و کم نظير، يکي از جاذبه هاي طبيعي روستاي شالان است. در 4 کيلومتري روستاي شالان آبشار زيبا و ويرانه هاي قصر يزدگرد قرار دارد که قدمت آن به دوران ساساني مي رسد. اين اثر تاريخي مهم در يکي از بلندترين ارتفاعات قرار گرفته و اطراف آن را حصاري با برج هاي نيم دايره اي شکل در برگرفته است. اين برج ها در فاصل شش تا شانزده متري يکديگر قرار دارند. در 9 کيلومتري روستا بناي سنگي مستطيل شکلي با ابعاد 70/7×86/4 متر قرار دارد که به طاق گرا معروف است. اين بناي سنگي فضاي ايوان مانندي است که ديوارهاي داخلي آن از لاشه هاي سنگ و ملاط گچ ساخته شده است. ارتفاع بنا از سطح زمين 7/11 متر و عرض دهانه طاق 10/4 متر و عمق بنا 10/3 متر است. ديوارهاي داخلي بنا با اشکال هندسي منقوش طراحي و اجرا شده است. در 5 کيلومتري روستاي شالان مقبر ابودجانه منسوب به دور سلجوقيان واقع شده است. گفته مي شود که اين مقبره به سماک بن خوشه از طايف اوس و از نزديکان سعدبن عباده تعلق دارد که در جنگ هاي بدر و احد از ياران پيامبر(ص) بوده است زيارتگاه بابا يادگار در 10 کيلومتري روستاي شالان، در دامن کوه ٝدالاهو ٜ واقع شده است. بر روي اين بنا که به صورت مربعي کوچک است، گنبد مخروطي شکلي قرار گرفته و قسمت هاي داخلي و خارجي آن با ملاط گچ اندود شده است. اين آرامگاه در ميان اهل حق جايگاه بسيار والايي دارد. مسجد عبدالله بن عمر که از مساجد با شکوه صدر اسلام در ايران است، در 2 کيلومتري روستاي شالان قرار دارد. اين بنا بر روي بقاياي بنايي ساخته شده است که به دوران قبل از اسلام تعلق داشته است. شکل مسجد مستطيل و ابعاد آن، 7/10×18 متر است. شبستان مسجد هشت ستون دارد که در دو رديف موازي قرار گرفته اند. محراب اين مسجد برخلاف ساير مساجد، از ديوار چوبي بيرون نيامده بلکه به وسيله گچ بري به ديوار مسجد الحاق شده است. منبر مسجد پنج پله دارد که پشت به محراب ساخته شده است. منار مسجد بعدها در قسمت جنوب غربي بام مسجد ساخته شده و در بالاي آن گنبدي مخروطي شکل قرار دارد. معماري اين مسجد بسيار زيبا و منحصر به فرد است. مقبر بابا شيخ در 2 کيلومتري روستا و مقبره هاي شيخ بايزي و باباحقي در 5 کيلومتري روستا از ديگر آثار مذهبي و تاريخي روستاي شالان هستند. از مهم ترين مراسم و آيين هاي سنتي اين روستا، برافروختن آتش در چهارشنبه آخر سال (چهارشنبه سوري) بر روي بلندي هاي مشرف به روستا و همچنين مراسم سيزده بدر و رفتن به دامان طبيعت در آخرين روز نوروز است. همچنين در دوازدهم ماه ربيع الاول در اين روستا مولودي خواني توسط دراويش اهل حق برگزار مي شود. مردم روستا در اوقات فراغت به اجراي بازي هاي محلي مي پردازند که معروف ترين آن ها گرزان است. اين بازي 8 نفر بازيکن دارد که بازيکنان در مربعي که بر روي زمين ترسيم مي شود قرار مي گيرند. در وس ط اين مربع چاله اي قرار دارد که چهار گُرز در داخل چاله قرار مي دهند. سپس چهار نفر در خط دفاع به حفاظت از گرزها مي پردازند و چهار نفر که در خارج از مربع هستند براي تصرف گرزها به افراد داخل مربع حمله مي کنند. چنانچه موفق به تصرف گرزها شوند به حمله خود با گرز ادامه مي دهند و افراد مدافع آن ها را از خود دور مي کنند. ساير بازي ها عبارتند از قاوقاوان و توقا. از مهم ترين صنايع دستي و هنري روستاي شالان به جاجيم، موج، گيوه و توپ دوزي مي توان اشاره کرد. موسيقي در ميان مردم روستاي شالان مانند ساير نقاط کردنشين اهميت فراواني دارد و استفاده از شمشال و دف در اجراي مراسم مذهبي بسيار متداول است. شمشال نوعي ساز بادي از جنس فنر است که به ني شباهت دارد، اين ساز با نوايي سوزناک و گيرا نواخته مي شود. پوشاک مورد استفاده مردان روستاي شالان عبارتند از سربند، کلاه، عرق چين، کُوله بال، قبا، سُمخه، شال، سَلته، جافي، جوراب و گيوه و پوشاک زنان اين روستا نيز شامل سربند، زيرپوش، کلنجه، پيراهن، يل، قبا، روپوش و جافي است. از انواع غذاهاي متداول روستا مي توان به شلم اشاره کرد که ترکيبي از آب انار، گندم نيمکوب، سبزيجات معطر و مغز گردو است. کوليره نيز نوعي نان محلي مرکب از آرد گندم، جو و ذرت است که بر روي ساج پخته مي شود. همچنين قيسي که ترکيبي از نخود، آب گوجه فرنگي، پياز و کمي برنج است، يکي ديگر از غذاهاي محلي روستاي شالان است. دسترسي: روستاي شالان از طريق شهرهاي سر پل ذهاب، قصر شيرين، گيلان غرب و کرند غرب، با جاده هاي آسفالت و مناسب قابل دسترسي مي باشد. با کانال تلگرامي آخرين خبر همراه شويد telegram.me/akharinkhabar