تونل سالنگ؛ شاهراه ارتباطی شمال به جنوب افغانستان

باشگاه خبرنگاران/ افغانستان کشوري محصور در خشکي و کوهستاني است که بين جنوب آسيا و آسياي ميانه در طول جغرافيايي ۶۰ تا ۷۵ درجه شرقي و عرض ۲۹ تا ۳۸ درجه شمالي قرار گرفته‌است. بلندترين نقطه کشور قله نوشاخ به ارتفاع ۷٬۴۸۵ متر از سطح دريا در شمال شرقي کشور در مرز تاجيکستان است. سالنگ، شاهراه ارتباطي بين ولايات شمال وکابل است که صدها عراده موتر باربري و مسافربري در شبانه روز از اين طريق تردد مي کنند. تونل سالنگ در ارتفاع ۳۹۵۰ متر از سطح دريا و در موقعيت مرکزي کوه‌هاي پر برف هندوکش قرار دارد. طول اين تونل ۲٬۷ کيلومتر مي‌باشد. کار ساخت اين تونل در سال ۱۳۳۷ آغاز و پس از ۶ سال در سال ۱۳۴۳ ختم مي‌گردد. اين پروژه در زمان صدارت داوودخان با همکاري دولت وقت شوروي آغاز گرديد. ارتفاع اين تونل ۵ متر و داراي عرض ۶ متر مي‌باشد. بيشتر کار اين پروژه توسط نيروهاي ارتش افغانستان در زمان دکروال محمدنسيم‌خان انجام شده‌ است. هزينه احداث اين تونل ۶۳۶ ميليون دلار آمريکايي بوده‌ است. اين تونل فاصله بين شمال و جنوب افغانستان را ۱۱۰ کيلومتر کوتاه‌تر کرده‌ است. اين تونل شمال افغانستان را به جنوب افغانستان متصل مي‌نمايد. قبل از احداث اين تونل وسيله تجارت و انتقالات از ميان کوهاي پر برف صورت مي‌گرفت که اين مسير بسيار اذيت کننده و صعب‌العبور بود. در زمان‌هاي قديم مردم از شمال به جنوب افغانستان از طريق پنج راه سخت گذر سفر و مي‌کردند. اين راه‌ها عبارت بودند از شاهراه بين بادغيس هرات از راه مرغاب و کونل نخوتک، شاهراه دوم بين باميان و مزارشريف، جاده سوم خنجان به شمالي جاده چهارم بين بدخشان و پنجشير جاده پنجم بين بدخشان و نورستان. شاهان افغاني به منظور دفاع و پيشرفت کشور مجبور شدند تا از توليدات صنعتي مدرن روسيه استفاده نمايند. انتقال چنين وسايل به يک شاهراه اساسي نياز داشت. در سال‌هاي ۱۳۰۲–۱۳۰۸ امير حبيب‌اله خان خواست تا از راه جاده سالنگ شمالي را با سالنگ جنوبي وصل نمايد. اين طرح هزينه ۴۰۰۰۰ طلا اشرفي و نقره را در بر داشت. ساخت اين جاده توسط مهندسان افغانستاني به رياست مهندس برگيت عبدالغياث به سرانجام ريسد. اين جاده توانست تا حدودي مشکلات دولت و مردم را حل کند؛ ولي سه مشکل را باخود داشت؛ يکي قير ريزي نگرديده بود، دوم فواصل زيادي را در برداشت و سوم اينکه در زمستان برف زيادي مي‌باريد و راه مسدود مي‌گرديد. به همين دلايل اين جاده نتوانسته بود جواب‌گوي نيازمندي‌هاي مردم گردد، تا آنکه دولت افغانستان با همکاري دولت اتحاد جماهير شوروي تونل و جاده سالنگ‌ها را به طوري اساسي و بي‌اشکال به پايان رساند. اين جاده در خود تونلي به فاصله ۲٫۷ کيلومتر دارد. تونل سالنگ در مراحل اول؛ ظرفيت انتقال ۶۰۰ ماشين را دريک شبانه روز داشت. در سال‌هاي ۱۳۵۲ ظرفيت تونل با نصب ماشينهاي هوا کش به ۲۰۰۰ ماشين دريک شبانه روز رسيد. تونل سالنگ تا سال ۱۹۹۳ طور عادي بروي ترافيک باز بود. در سال ۱۳۷۲ جنگي سختي بين عبدالرشيد دوستم و احمدشاه مسعود درگرفت. مسعود و نيروهايش بمنظور جلوگيري از ورود قواي جنرال دوستم، جاده را تا فاصله‌هاي چندين کيلومتر تخريب نمودند. اين جاده پس از انفجار بمب از بين رفته و شاهراه؛ مسدود و سخت گذر گرديد. در سال ۱۹۹۸ به منظور جلوگيري از ورود طالبان قسمت دهانه اين تونل توسط نيروهاي جمعيت اسلامي منفجر شد. کار بازسازي مجدد اين تونل پس از سال ۲۰۰۲ با همکاري بانک جهاني آغاز گرديد. چون تونل در بالاترين ارتفاع کوه هندوکش قرار دارندريا؛ همه ساله بر اثر بارش برف مسدود گرديده و تلفات انساني زيادي به بار مي‌آورد. سردي اين محل در زمستان بين ۲۵–۳۰ درجه سانتي گراد زير صفر است. تونل سالنگ نزديک به 3 کيلومتر در دل سنگ در کوه هندوکش ساخته شده است که برعلاوه استحکامات دقيق براي حفظ تونل از خطر برف بارش هاي سنگين نيز در اطراف ان به نام گالري ساخته شده است. کارشناسان ساخت تونل سالنگ در منطقه سالنگ ولايت پروان را در قاره آسيا بي نمونه مي‌دانند. سالنگ؛ مسيري حادثه‌خيز است بزرگترين حادثه که در تاريخ ١٩دلو سال ١٣٨٨ در سالنگ جنوبى، بر اثر ريزش بهمن و توفان شديد بود که حدود ١٧٠ تن طى آن جان باخته و ١٢٥ تن ديگر مجروح شدند. همچنان يک اتوبوس مسافربرى٣٠٣با چند اتوبوس ديگر در سالنگ شمالى در ٢٦ حوت سال ١٣٨٨ تصادف نمود که طى آن ،٣٢ تناز جمله زنان و کودکان کشته و چهار تن زخي شدند. اين اتوبوس که حامل مهاجرين بازگشته از ايران بود، بر اثر انفجار بالون‌هاى موجود گاز در آن پس از برخورد، کاملا از بين رفت؛ به طوري که اجساد بيشتر کشته‌شدگان سوخته و قابل شناسايى نبودند. از جمله علل اين رويداد، سرعت غيرمجاز راننده و نامساعد بودن مسير عنوان شده بود. گفته مي‌شود که قبل از ساخت تونل سالنگ؛ مسافران از مسيرهاي بسيار طولاني، مانند گذر از گردنه شيبر در ولايت باميان؛ سپس غوربند و دره سرخاب به کابل سفر مي کردند. اما ساختن اين تونل مسافرت را از ولايت‌هاي شمالي به کابل آسان ساخته است. براساس آماري که مسئولان حکومتي افغانستان ارائه مي‌کنند، از تونل سالنگ روزانه بيش از 15 هزار ماشين عبور مي‌کند و اين تونل توانسته است که 200 کيلومتر راه کابل – شمال را نزديک سازد. تونل سالنگ همچنين به دليل بارش و برف هاي سنگين در فصل زمستان نيز مشکلاتي را براي مسافران به بار مي‌آورد. حتي در برخي از شرايط نيز پيمودن اين مسير کار آساني نيست. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد