ششمین روز از خرداد ماه، مصادف است با جشن خردادگان

کجارو/ ششمين روز از خرداد ماه، مصادف است با جشن خردادگان در دوران باستان در ايران است. «خرداد» پنجمين امشاسپند از شش امشاسپند در آيين ايرانيان باستان است. خرداد در اوستا «هـَئوروَتات» و در پهلوي «خُردات» يا «هُردات» به معني رسايي و کمال است که در گات‌ها يکي از فروزه‌هاي اهورامزدا و در اوستاي نو نام يکي از هفت امشاسپند و نماد رسايي اهورامزدا است. خرداد، امشاسپند‌بانويي است که همراه با «اسپندارمذ» و «امرداد» گروه سه‌گانه امشاسپندبانوان را تشکيل مي‌دهند. نگهداري از آب‌ها در اين جهان خويش‌کاري «خرداد» است و کسان را در چيرگي بر تشنگي ياري مي‌کند. از اين رو در سنت، به هنگام نوشيدن آب از او به نيکي ياد مي‌شود. در گات‌ها، از خرداد و امرداد پيوسته در کنار يکديگر ياد مي‌شود و در اوستاي نو نيز اين دو امشاسپند، پاسدارنده آب‌ها و گياهان‌اند که به ياري مردمان مي‌آيند و تشنگي و گرسنگي را شکست مي‌دهند. در گاه‌شماري ايراني، ششمين روز هر ماه و سومين ماه هر سال نيز «خرداد» نام دارد. به فرخندگي هم‌نامي روز و ماه به نام امشاسپند خرداد و بزرگداشت جايگاه آن در انديشه‌ي ايرانيان، روز ششم خردادماه «جشن خردادگان» برگزار مي‌شود. گل مخصوص خرداد در بندهش از گل سوسن به عنوان گل ويژه امشاسپند‌بانو «خُرداد» نام برده شده است. در نمادهاي ديني و هنري، سوسن نشان پاکي است. در اسطوره‌هاي ايراني از آنجا که در اين جهان نگاهباني از آب‌ها خويش‌کاري امشاسپندبانو «خرداد» است و «سوسن» گل ويژه‌ي امشاسپند بانو «خرداد» است پس سوسن را به «آناهيتا» ايزدبانوي آب‌هاي روان نيز منسوب دانسته و از اين رو جنبه‌ي آزادگي ناهيد را به سوسن نسبت داده‌اند و گفته شده که در اسطوره‌هاي ايراني سوسن و سرو که نمادهاي آزادي به شمار مي‌روند با زنبق و مورد و نرگس و اسپرغم از نشانه‌هاي مخصوص ناهيد هستند. از طرف ديگر سوسن يا «شوشن» مظهر و همنام و هم‌معني شهر «شوش»، شهر باستاني خوزستان، است و گفته‌اند که شهر شوش نام خود را از گل سوسن يا شوشن يا شوشان گرفته است. در تفسير اين موضوع همچنين گفته‌اند که چون شوش در روزگاران کهن، شهري چندزبانه و کانون زندگي مردمان گوناگون با ده‌ها زبان و گويش گوناگون بوده، مفهوم «سوسن ده زبان» را مي‌توان نزديک به «شوش ده زبان» يا چند زبان دانست و اين مفهوم در ادب فارسي به صورت سوسن زبان‌آوار و صد زبان زنده مانده است. در «مزامير داوود» از سوسن به عنوان نغمه و نوايي از موسيقي يا ساز و ابزار نوازندگي و خنياگري ياد شده است که اين ويژگي ارتباط آن را با ناهيد محکم‌تر مي‌کند. افزون بر اين در معماري نقش يا طرح سوسن يا «سوسن‌کاري» به کنايه و رمز از «شهر شوش» يا «گل سوسن» يا ايزدبانوي سوسن معروف بوده است. در بسياري از سروده‌هاي سرايندگان پارسي‌گو در چهارگوشه‌ي ايران‌زمين نيز همچون عطار نيشابوري، مولوي بلخي، خواجوي کرماني، وحشي بافقي، حافظ شيرازي و بسياري ديگر از سوسن نام برده شده است که نشان از آشنايي مردم همه نواحي ايران با اين گل زيباست. «بشار مرغزي» مي‌گويد: چون نوبهار باغ بياراست چون بهشت از سوسن سفيد و گل سرخ و شنبليد اندر ميان سبزه به دشت و به کوهسار مشکين بنفشه و سمن و لاله بردميد گل سوسن را در ادب فارسي نيز «آزاد» ناميده‌اند و سرايندگان صفت «آزادگي» سوسن را دست‌مايه شعر خود قرار داده‌اند. چنانکه مولوي بلخي گويد: داد سخن دادمي، سوسن آزادمي ليک ز غيرت گرفت دل ره گفتار من در متن پهلوي «خسرو قبادان و ريدکي» بوي گل سوسن سپيد، مانند «بوي دوستي» توصيف شده است. ابوريحان بيروني نيز در کتاب «صيدنه» به نقل از ابوحنيفه دينوري، «سوسن سپيد» را خوش‌بوترين نوع سوسن مي‌داند و مي‌گويد که «پارسيان» سوسن سپيد را سوسن آزاد گويند. اگرچه امروزه در شهرهاي شوش و شوشتر ايران نشاني از گل سوسن نمي‌بينيم ولي نماد‌هايي از آن را در آثار برجاي مانده از ايران دوره ساساني تا ميان‌رودان و مصر باستان مي‌توان يافت. يکي از مهم‌ترين آيين‌هاي روز خرداد که در جشن خردادگان پررنگ‌تر مي‌شود، رفتن به سرچشمه‌ها يا کنار درياها و رودها، تن‌شويي در آب و خواندن نيايش‌هاي ويژه‌ي اين روز همراه با شادي و سرور در کنار خانواده و دوستان بوده‌ است. نياکان فرهيخته‌ي ما در اين روز به کنار چشمه سارها، رودها و درياچه ها رفته و همراه با نيايش اهورامزدا و جشن و شادماني تن خود را نيز با آب مي‌شستند. ابوريحان بيروني نيز در آثار الباقيه به مراسم شستشوي ويژه‌اي که در اين روز برگزار مي‌شده، اشاره کرده است. اهورامزدا مي خواهد که همگان به ياري امشاسپند هئوروتات از اين بخشايش مينوي و مهرباني حقيقي برخوردار شده و هرکس بتواند با نيروي رسايي و پرورش و افزايش آن در وجود خويش، داراي مقام رسايي و کمال بي‌زوال گردد. چون در اين ماه آب براي کشت و کشاورزي بيشتر نياز بوده و سودمند است و باران بخشايش اهورامزدا به زمين مي‌بارد و زمين را آبياري مي‌کند، از اين رو کشاورزان براي خشنودي از دهش آب و باران بيشتر به اين جشن ارج نهاده و از آن سپاسگزاري مي‌کنند. از ديگر آداب اين جشن پوشيدن پوشاک نو مي‌باشد و در گونه‌اي ديگر مي‌توانيم با بستن بندي ابريشمي يا نو به دست خود نشاني از پوشاک نو را در اين جشن به همراه داشته باشيم. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد