5
1
729
5
1
729
اکوتوریسم/ پارک ملی سرخه حصار، طبیعت زیبای تهران
کجارو
بروزرسانی
کجارو/ پارک ملي سرخه‌حصار از قديمي‌ترين مناطق حفاظت شده جهان است و قدمت آن به دوران قاجار مي‌رسد. اين پارک از تفرجگاه‌هاي پايتخت‌نشينان است. براي آشنايي با اين پارک و حيات‌وحش آن با ما همراه شويد.
موقعيت جغرافيايي
پارک ملي سرخه حصار قسمتي از منطقه حفاظت شده جاجرود در منتهي اليه شرق تهران است. راه‌هاي ارتباطي اين ناحيه عبارتند از جاده خجير که از دو راهي زرشکي منشعب مي‌شود و تا خجير ۱۴ کيلومتر است. راه ديگر جاده قصر فيروزه است
اقليم
آب و هواي اين منطقه نيمه خشک و اختلاف درجه حرارت روز و شب در آن بالا است. متوسط حداکثر درجه حرارت سالانه آن ۹/۱۸ درجه سانتي‌گراد است. اين منطقه از وجود رودخانه جاجرود بهره مي‌برد که پس از سد لتيان، در حاشيه منطقه جريان پيدا مي‌کند و در شهرک پارچين از منطقه خارج مي‌شود. پارک ملي سرخه حصار و خجير داراي اکوسيستمي يکسان هستند، با اين تفاوت که نزديکي پارک سرخه حصار با شهر تهران، جاذبه‌هاي توريستي اين منطقه را افزايش داده است. وجود مناظر بکر و طبيعي و تنوع زيستي مناسب، همچنين تاثير بسيار بالاي اين منطقه در کاهش آلودگي هواي شهر تهران اهميت اين پارک ملي را دو چندان کرده است.
منابع آب مجموعه از دو رود مهم جاجرود و دماوند و تعداد زيادي چشمه‌هاي دائمي و فصلي تامين مي‌شود. اين منطقه از چاه، چشمه و قنات‌هاي متعددي بهره مي‌برد که آبدهي خوبي نيز دارند و به همين دليل محدوديت‌هاي آبي ندارد. از چشمه‌هاي مهم اين منطقه مي‌توان به چشمه چاتال، بيدک، انجيرک، رزک، شش گوش، دره شريف و چشمه سوخته اشاره کرد. کم باران‌ترين ناحيه پاري ملي سرخه‌حصار در اطراف قصر فيروزه و پرباران‌ترين آن ارتفاعات مجاور دره بيدکو سه‌پايه است.
بارندگي در پارک ملي سرخه‌حصار بيشتر ناشي از جريان‌هاي غربي و مديترانه‌اي است که نزديک به ۸ ماه از سال، از اوايل پاييز تا نيمه‌هاي بهار، به‌تناوب منطقه را تحت تاثير قرار مي‌دهد. حداقل ميانگين بارندگي سالانه در پارک ملي سرخه‌حصار ۲۷۵ ميلي‌متر و حداکثر ميانگين بارندگي سالانه آن ۴۵۰ ميلي‌متر است.
اراکوه ۲۶۴۹ متر و پست‌ترين نقطه آن دشت سنگ‌تراشان به بلندي ۱۱۰۰ متر از سطح دريا است و کوه‌هاي مهم پارک ملي سرخه‌حصار عبارتند‌از کوه سه پايه، کوه بيدک، تخت تالق، کل خاني، شش گوش، سياه غار، همروک.
پارک سرخه حصار به علت نزديکي به ناحيه گرمسيري ورامين از يک سو و متأثر از ارتفاعات البرز مرکزي از سوي ديگر و به دليل داشتن پستي و بلندي‌هاي بسيار از نظر پوشش گياهي داراي سيماي متفاوتي است
تاريخچه
پارک ملي سرخه حصار پس از انتخاب شهر تهران به عنوان پايتخت کشور (۱۱۳۳ خورشيدي ) در زمان قاجاريه با نام‌هاي قرق يا شکارگاه سلطنتي تحت حفاظت قرار گرفت. پارک ملي سرخه حصار به همراه پارک ملي خجير از قديمي‌ترين مناطق حفاظت شده در جهان هستند. اين پارک يکي از شکارگاه‌هاي قديمي ايران است که حدود دويست سال پيش به پارک تبديل شده است. پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران با تصويب شوراي انقلاب اداره آن به سازمان حفاظت محيط زيست محول و در سال ۱۳۵۹ به گفته وزير وقت هوشنگ ضيايي و طي مصوبه شماره ۹۱ تاريخ ۲۱/۶/۶۱ شوراي عالي حفاظت محيط زيست با حدود و ثغور مشخص به عنوان پارک ملي تعيين شد.
اين پارک که در شرق تهران محدوده منطقه ۱۳ قرار دارد و به دليل وسعت زياد، امکانات متنوعي در خودش دارد و به يکي از مراکز تفريحي خانواده‌هاي تهراني تبديل شده است.
ويژگي‌هاي پارک
پارک ملي سرخه‌حصار تعدادي از اکوسيستم‌هاي طبيعي نادر و ارزشمند، استپي، بيشه‌اي، کوهستاني و دشتي کشور را در خود جاي‌داده و درعين‌حال الگويي تمام‌عيار از شرايط اقليمي بوم‌شناختي منطقه تهران است. حيات وحش پارک ملي سرخه‌حصار از جنبه‌هاي زيبايي شناختي، بوم‌شناختي، اجتماعي، اقتصادي،آموزشي و تفريحي از چنان ارزش والايي برخوردار است که اطلاق کلمه کم‌نظير را در مورد آن توجيه مي‌کند.با توجه به توپوگرافي زمين در اين پارک، واحدهاي گياهي متعددي در آن به وجود آمده است. رويشگاه‌هاي بسيار غني پارک متشکل از جوامع گياهي متعددي بوده و تاکنون حدود ۳۲ واحد گياهي و ۵۲ خانواده مختلف در اين پارک شناسايي شده است. انواع درختان، درختچه‌ها، گرامينه‌ها، علف‌ها و گلسنگ‌هاي مربوط به اقليم منطقه در پارک ملي سرخه‌حصار وجود دارد. در پارک سرخه‌حصار بعضي از گونه‌ها واجد ارزش فراواني از لحاظ اکولوژيکي، حفاظتي، دارويي و صنعتي هستند. تعدادي از اين گونه‌ها در رديف گياهان نادر و در حال انقراض ثبت شده‌اند.
حيات وحش
پوشش گياهي
به دليل وسعت و تفاوت در ارتفاع در قسمت‌هاي مختلف پارک مي‌توان گونههاي متفاوتي از گياهان را در اين پارک مشاهده کرد. اما تيپ عمومي منطقه شامل درمنه است و در ارتفاعات کوه‌هاي پارک ملي سرخه حصار پوششي از درختان بنه، ارس و انواع بادام کوهي ديده مي‌شود.
پوشش گياهي منطقه گرمسيري شامل گز، تاغ، گون، خارشتر و اسپند؛
پوشش گياهي استپي کوهپايه شامل درمنه و گونههاي بالشتکي مانند کلاه حسن، گون، چوبک و گياهان دارويي مانند آويشن، قدومه، بومادران، کاکوتي و پونه کوهي؛
درختان و درختچه شامل زالزالک، گوجه وحشي، سرو کوهي.
در پارک ملي سرخه حصار ۳۲ جامعه گياهي به صورت طبيعي، نيمه طبيعي و دست کاشت وجود دارند. بيش از ۲۶۰ گونه گياهي در سه حالت گراس، فورب و چوبي در پارک ملي سرخه حصار شناسايي شده‌اند. گونههاي گياهي نادر در حال انقراض در پارک‌هاي ملي خجير و سرخه حصار عبارتند از:
گون (کتيرا)، نخود وحشي، فستوک، جو دو سر، عدس وحشي، نخود، گل کتاني، يونجه و ماش.
از گونههاي دارويي، صنعتي و خوراکي مشخص پارک ملي سرخه حصار مي‌توان به موارد ذيل اشاره کرد:
بابونه، بومادران، خاکشير، بارهنگ، سنبل الطيب، سيرک، شيرين بيان، آويشن، کاکوتي، والک، سير، آب تره، سماق، زرشک.
گونههاي جانوري
منابع آب کافي، پناهگاه زياد، و پوشش گياهي متناسب با نياز گونه‌ها، مجموعا زيستگاه مناسبي در دو پارک ملي خجير و سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود فراهم کرده است و حيواناتي همچون کل، بز، قوچ، ميش البرز مرکزي، آهو، گراز، پلنگ، کفتار، روباه قرمز، شغال، گربه وحشي،گورکن، تشي و خرگوش در آن زيست مي‌کنند.
گونه شاخص منطقه بزمجه بياباني تعيين شده است و البته در منطقه گونههاي با اهميت ديگري نظير لاک‌پشت مهميزدار غربي وجود دارد که علاوه بر اينکه حمايت شده است، در طبقه‌بندي IUCN نيز تحت عنوان آسيب‌پذير قرار دارد. ساير گونههاي با اهميت ديگر از قبيل افعي البرزي، افعي شاخدار، بزمجه دشتي در منطقه وجود دارند که در ليست IUCN به‌عنوان گونههاي در معرض خطر انقراض هستند.
پارک‌هاي سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود به علت دارا بودن زيستگاه هاي مختلف اعم از رودخانه، کوهستان، استپ، دارستان، کشتزار، باغات وهمچنين قرار گرفتن در مسير مهاجرت تعداد زيادي از گونههاي مهاجر از موقعيت بسيارخوبي جهت زندگي پرندگان برخوردار است و به همين دليل گونههاي متنوعي از پرندگان در زيستگاه‌هاي مختلف آن مشاهده مي‌شود.
در مجموع پرندگان پارک‌هاي ملي خجير و سرخه‌حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود ۱۱۵ گونه بوده که ۲۲/۶ درصد پرندگان ايران را تشکيل مي‌دهد.
پرندگان موجود در سرخه‌حصار نيز شامل حواصيل خاکستري، حواصيل شب، بوتيمار، اگرت بزرگ، سرسبز، اردک ارده‌اي، خوتکا، اردک نوک پهن، فيلوش، عقاب ماهيگير، کورکور، قرقي، طرلان، عقاب طلايي، عقاب شاهي، سارگپه، کرکس، دال سياه، دليجه، بالابان، بحري، شاهين، آبچليک و آبيا است.
خزندگان و دوزيستان مار کرمي، کور مار دوسر، مارآتشي، مارپلنگي، ماردستي، مار آبي، مارشتري، شترمار،يله مار، تيرمار،سوسن مار، افعي شاخدار ايراني، افعي کوفي، قورباغه معمولي، وزغ سبز در اين پارک زيست مي‌کنند.
گونههاي حفاظت شده و در خطر انقراض اين پارک شامل پلنگ، آهو، پازن، قوچ وحشي است.
پلنگ در سال ۱۳۵۶ به تعداد ۳۲ قلاده در منطقه وجود داشته که در سرشماري سال ۱۳۸۰ به ۲ قلاده رسيده بود. در سال ۱۳۵۶ قوچ و ميش تعداد ۱۸۰۰۰ شمارش شده و در سال ۱۳۸۰ تعداد آن به ۲۷۶۵ رسيده بود. بز و پازن که در ۱۳۵۶ تعداد ۳۰۰۰ بوده در سال ۱۳۸۰ به ۳۲۷ رسيده است. در سال ۱۳۵۶ تعداد آهوان ۴۵۰ راس بوده در سال ۱۳۸۰ به ۳۵ راس رسيده بود.
عوامل تهديدکننده منطقه
مشکلات مهم اين منطقه ساخت‌وسازهاي غيرمجاز اعضاي تعاوني مسکن جهاد کشاورزي موسوم به شهرک زيتون، تعارضات و تصرفات پادگان‌ها و احداث ميادين تيراندازي و برگزاري مانورهاي غيرمجاز در منطقه، تخريب حاصل از اجراي پروژه خط لوله انتقال مواد نفتي و احداث راه‌هاي دسترسي متعدد، احداث اتوبان شهيد شوشتري (محور کمکي بسيج)، حفر چاه‌هاي غيرمجاز در منطقه، شکار غيرمجاز، ورود غيرمجاز افراد به داخل پارک ملي و پياده‌روي در منطقه به دليل عدم وجود مرز مشخص در انتهاي جنگل سرخه‌حصار و تابلوهاي هشداردهنده، ايجاد آتش‌سوزي عرصه‌هاي طبيعي و بکر، ورود دام و کوچ عشاير در فصل کوچ، تخليه زباله در اطراف منطقه است.
با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد
اخبار مرتبط
5
0
725
6
0
898
6
0
898
62
10
27.1K
16
1
969
9
0
921
9
0
921
پس از این بخوانید
سوادکوه؛ بهشت مازندران است
تاثیر قرآن در زندگی
نمایی از استانبول در ترکیه
ابراز علاقه زرافه مادر به فرزندش
نمایی از طبیعتِ دشت شیمبار
اعمال مستحب عید غدیر
مرگ هزاران ماهی در تالابهای نجف
لحظه زیبای برخورد قطرات باران بر سطح دریاچه
بندپی بابل، قصهای از زیبایی بیصدا
