13 اگوست، روز جهانی چپ دست ها مبارک!

آخرين خبر/ روز ۱۳ آگوست برابر با ۲۲مرداد به نام روز جهاني چپ‌دست‌ها نام‌گذاري شده ‌است. نام اين روز در ‌سال ۱۹۷۶ برابر با ۱۳۵۵خورشيدي پيشنهاد شد و به تصويب رسيد. روزي براي چپ دست ها دليل نام‌گذاري اين روز، انتقاد از اين است که تمامي ابزارها و امکانات براي راست‌دست‌ها طراحي شده‌اند (مانند صندلي‌هاي يک‌دسته، صندلي راننده در خودروها، قانون‌هاي راهنمايي‌ورانندگي، ميزهاي پرکردن فرم در بانک‌ها و اداره‌ها و...) و چپ‌دست‌ها را مجبور به کاربرد از دست راست مي‌کنند. همچنين يکي از هدف‌هاي اين روز پيکار با باورهاي خرافاتي درباره چپ‌دست‌هاست. چپ‌دستي به مفهوم تمايل طبيعي افراد در استفاده از دست چپ براي انجام کارهاي گوناگون و به‌ويژه نوشتن است. به‌طور طبيعي، بيشتر انسان‌ها راست‌دست هستند، به اين معنا که براي انجام کارهاي روزمره، استفاده بيشتري از دست راست به عمل مي‌آورند. يکسان‌دستان گروه خيلي کوچکي از انسان‌ها هستند که توانايي استفاده از دست چپ و راست را به‌طور يکسان دارند. مطالعات گوناگون نشان مي‌دهد که در جوامع مختلف، ۷۰ تا ۹۰‌درصد جمعيت، راست‌دست هستند. بقيه اين افراد عمدتا چپ‌دست هستند. ‌درصد بسيار کمي نيز توانايي استفاده از دو دست را دارند. علل چپ‌دستي علت دقيق چپ‌دستي مشخص نيست. نظريه‌هاي مختلف، وراثت، يادگيري و فعاليت‌هاي مغزي در دوران جنيني و رشد را عامل تعيين چپ‌دستي يا راست‌دستي مي‌دانند. پژوهشگران دانشگاه آکسفورد، اخيرا ژني را کشف کردند که گمان مي‌رود عامل بروز چپ‌دستي باشد. در افراد حاوي اين ژن، بخش راست مغز کار کنترل سرعت و زبان را برعهده دارد و بخش چپ مغز مسئول احساسات است. در افراد راست‌دست که فاقد اين ژن هستند، وظيفه هر نيمکره مغز برعکس اين است. اما اندکي بعد، پژوهشگران دانشگاه ام‌اي‌تي آمريکا، نظريه جديدي در اين رابطه ارايه دادند. يافته‌هاي آنان نشان مي‌دهد که در رحم مادر، مغز کودکان چپ‌دست آزادانه‌تر از مغز کودکان راست‌دست رشد مي‌کند. مسائل اجتماعي و فرهنگي چپ‌دستي در بسياري از جوامع، نوعي ناهنجاري و عادت ناپسند محسوب مي‌شده ‌است و معمولا سعي بر اين بوده که کودکان را به استفاده از دست راست تشويق کنند. sinister در زبان لاتيني به معناي چپ است و در عين حال اين واژه به معني شوم و بديمني است. در زبان فرانسوي،gauche براي دو واژه چپ و ناشي به کار مي‌رود و در زبان آلماني، linkisch به معني چپ‌دست و آدم ناجور است. چپ‌دستان سرشناس نشريه فاينانشيال تايمز گزارشي داده که تعداد مديران چپ‌دست در شرکت‌هاي اينترنتي تقريبا دو برابر شرکت‌هاي غيراينترنتي يا سنتي است. افلاطون و ارسطو دو چهره نامدار چپ‌دست هستند. همچنين چارلي چاپلين، آلبرت اينشتين، اسحاق نيوتن، بتهوون، باخ، لئوناردو داوينچي، ميکل‌آنژ، پيکاسو، شکسپير، نيچه، بيل گيتس، جرج مايکل و مهاتما گاندي، پيکاسو، امينم،۵۰ سنت، جورج مايکل، آميتا باچان، تام کروز، رابرت دنيرو، نيکول کيدمن، استيو مک کوئين، تيم آلن، سارا جسيکا پارکر، آنتومي پرکينز، سيلوستر استالونه، آنجلينا جولي، ليدي گاگا نيز از چپ‌دست‌هاي نامي هستند. باراک اوباما پنجمين رئيس‌جمهوري چپ‌دست آمريکا در ميان هفت رئيس‌جمهوري اخير اين کشور (از جرالد فورد در ۱۹۷۴) تاکنون است. از ميان چهار رئيس‌جمهوري اخير ايالات‌متحده، تنها جرج بوش پسر چپ‌دست نيست. رونالد ريگان چپ‌دست بود و جرج بوش پدر، بيل کلينتون و باراک اوباما همگي چپ‌دست هستند. ويژگي هاي افراد چپ دست چپ‌دست‌ها مهارت بيشتري در يادگيري رياضيات دارند. چپ‌دست‌ها درک بهتر و عميق‌تري از جنس مخالف خود دارند (به دليل رابطه بيشتر ميان دو نيمکره مغز اين افراد) و روابط بهتر و پايدارتري دارند، بهترين ازدواج آن است که دو چپ‌دست با هم ازدواج کنند! در مغز افراد راست دست نيمکره سمت چپ مسئول احساسات و نيمکره سمت راست مسئول منطق و پردازش‌کردن داده‌ها و محاسبه است، در مغز افراد چپ‌دست اين مورد وارونه است و پيوند بيشتر و تنگاتنگ‌تري ميان اين دو نيمکره برقرار است و همين باعث مي‌شود که افراد چپ‌دست: کمتر گول بخورند. بيشتر مشکوک باشند. سخت‌تر قانع بشوند. بيشتر عصباني بشوند. زود وابسته شوند سخت دل بکنند. توانايي مديريت بهتري داشته باشند. درک موسيقي و علاقه بيشتري به موسيقي داشته باشند. روابط دوستانه‌تر گرم‌تري داشته باشند. آسان‌تر و عميق‌تر مطالب تازه را ياد بگيرند. براي يادگيري نياز کمتري به تکرار داشته باشند. بيچاره چپ دستهاي قديمي! تا همين چند دهه پيش چپ دستها حال و روز چندان خوشي نداشتند. تا اواخر دهه شصت ميلادي دست دانش آموزان انگليسي چپ دست را به پشتشان مي بستند و آنها را مجبور مي کردند تا با دست راست بنويسند. تازه، براي دست خط بدشان تنبيه هم مي شدند. حتي امروزه هم مدارس و وسايل براي راست دستها ساخته شده اند. صندلي هاي تک نفره در مدارس براي راست دستها طراحي شده و سازندگان لوازمي مانند ملاقه، قيچي و پوست کن ها هم اصلاً چپ دستها را آدم به حساب نياورده اند! شايد بدتر از همه سازهاي موسيقي باشد که فقط براي راست دستهاست و چپ دستهاي طفلي بايد يا جاي تمام سيم ها را عوض کنند و يا مانند راست دستها ساز را به دست بگيرند. البته نوابغي مانند باخ و بتهوون چپ دست بوده اند. با وجود تمام برچسب هاي خوب و بدي که در فرهنگ هاي مختلف به چپ دستها زده مي شود، جاي تعجب نيست که پژوهشگران در پي يافتن علت چپ دستي هستند. تجربه تلخ چپ دست‌‌ها، در دنياي راست دست‌ها بين پنج تا ده درصد جمعيت جهان را چپ دست‌ها تشکيل مي‌دهند. منتشر کنندگان اين آمارها، هنوز به اتفاق نظر نرسيده‌اند و به نظر مي‌رسد اينکه محقق خودش چپ دست باشد يا نه، در نتيجه آمار نقش دارد! نشريه Scientific American تعداد چپ دست‌ها را تا ۱۵٪ هم اعلام کرده است. البته جالب اينجاست که تعداد چپ دست‌ها در ميان آقايان، دو برابر خانم‌هاست. ظاهراً مهم‌ترين عامل در تعيين چپ دستي و راست دستي، عوامل ژنتيکي است. چنانکه اگر پدر و مادر هر دو چپ دست باشند، احتمال چپ دست بودن فرزندشان ۵۰٪ و اگر هر دو راست دست باشند، احتمال چپ دست بودن فرزندشان حدود دو درصد است (يک اينفوگرافي جالب در اين زمينه تنظيم شده که پيشنهاد مي‌شود ببينيد). کورن استنلي، در مقاله‌اي تحت عنوان سندرم چپ دستي،‌ اشاره کرده است که ترکيب چپ دستان و راست دستان از لحاظ تعداد، در سي هزار سال اخير تغيير جدي نداشته است. اما به هر حال، مستقل از تمام مجادله‌هاي علمي و مذهبي و تاريخي، بر سر چپ دستي و راست دستي، يک واقعيت انکارناپذير وجود دارد: دنيا، براي راست دستان، ساخته شده است. چپ دست‌ها، در خيلي از معمولي‌ترين بخش‌هاي زندگي هم، با چالش مواجه هستند. اگر چه شايد، مواجهه‌ي دائمي با اين چالش‌ها براي آنها عادي شده باشد و حتي فراموش کرده‌ باشند که بسياري از مشکلات امروز آنها در استفاده از روزمره‌ترين وسيله‌هاي زندگي، صرفاً ناشي از زندگي در دنياي راست دستان است. 1 – سوراخ هاي دسته‌ي قيچي يک اندازه نيستند. آنها براي راست دستان طراحي شده‌اند. 2 - زونکن‌ها و بسياري از مکانيزم‌هاي دفترهاي فنري مشابه، براي راست دستان طراحي شده‌اند. 3 - دکمه شاتر در عموم دوربين‌هاي عکاسي در سمتي قرار مي‌گيرد که راست دستان راحت‌تر آن را فشار دهند. چپ دستان هنگام عکس گرفتن (اگر امکان تاچ روي صفحه نباشد) با لرزش دست روبرو مي‌شوند. 4 - چپ دست‌ها و ماجراي صندلي‌هاي کلاس و مدرسه و دانشگاه، چيزي است که همه قبلاً به آن توجه کرده‌اند. 5 - دنده و جاليواني داخل ماشين هم براي راست دست‌ها طراحي شده است. مگر اينکه در انگليس زندگي کنيد. 6 - قسمت صفحه کليد عددي در سمت راست کي بورد،‌ هميشه يک فضاي زائد غير قابل استفاده براي چپ دست‌هاست. دکمه‌هاي پرکاربرد را هم در جايي قرار داده‌اند که چندان به آن دسترسي ندارند! 7 - اين بار که متر اندازه‌گيري کنار دستتان بود، کمي دقت کنيد تا متوجه شويد که چپ دست‌ها، حتي براي در دست گرفتن متر هم مشکل دارند! 8 – پلي استيشن و همه بازي‌هاي مشابه، عمدتاً براي راست دستان طراحي شده است. معدود شرکت‌هايي هستند که براي چپ دست‌ها هم گزينه‌هاي خاص ارائه مي‌کنند. 9 - در بانک‌ها، عموماً خودکارها را به شکلي مي‌گذارند که راست‌ دست‌ها راحت تر بردارند. چپ دست‌ها فقط جايي شانس دارند که مشتري مداري خيلي مهم نيست و خودکار را بي حساب و کتاب جلوي مشتري مي‌اندازند و قرار مي‌دهند! (در کشورهاي توسعه يافته که خيلي به مشتري توجه مي‌شود، تلاش مي‌کنند که خودکار از لحاظ دسترسي در محل مناسبي باشد!) قطعاً سختي‌هاي چپ دست‌ها، بيشتر از موارد فوق است. از اين اقليت پنج يا ده يا پانزده درصدي تقاضا مي‌کنيم به رغم تمام سختي‌ها و موقعيت نامناسب صفحه کليد و ساير موانع، اگر موارد ديگري را مي‌بينند که در فهرست بالا مورد اشاره قرار نگرفته، در قسمت پايين اين نوشته مورد اشاره قرار دهند. منابع: روزنامه شهروند، وب سايت متمم ، برترين ها با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد