زوميت/ نام برادران رايت در تاريخ با اختراع هواپيما و اولين پرواز موفقيتآميز بشر گره خورده است. آنها آرزوي پرواز بشر را برآورده کردند.
ارويل رايت (Orville Wright) و ويلبر رايت (Wilbur Wright)، دو برادر مخترع آمريکايي بودند که افتخار طراحي، اختراع، ساخت و پرواز اولين هواپيماي تاريخ را به نام خود ثبت کردند. اين دو برادر براي اولين بار در ۱۷ دسامبر سال ۱۹۰۳ توانستند يک هواپيما را به پرواز درآورده و با کنترل کامل آن، بهصورت پايدار به پرواز ادامه دهند. البته پيش از آنها نيز افراد متعددي موفق به پروازهاي کوتاه شده بودند؛ اما اين دو برادر توانستند براي اولين بار هواپيمايي با بالهاي ثابت که از نيروي محرکهي خارجي استفاده ميکرد را به پرواز در بياورند. به عبارتي اختراع آنها اولين نسل از وسيلهي نقليهاي بود که امروزه با نام هواپيما مينشاسيم.
موفقيت برادران رايت، مديون تلاش آنها براي توسعهي سيستم کنترل هواپيما بود. آنها بر خلاف ديگر مخترعان به جاي تمرکز روي موتورهاي قويتر براي پرواز، مطالعات خود را حول طراحي و ساخت سيستم کنترل سه محوره براي هواپيما شکل دادند. اين دو برادر با استفاده از يک تونل باد خانگي، بالها، سيستم کنترلي و موتورهاي هواپيماي خود را آزمايش ميکردند. اولين پتنتي که به نام اين دو برادر ثبت شده، نه به خاطر اختراع يک وسيلهي پرنده، بلکه براي طراحي سيستم کنترل آئروديناميکي به آنها اهدا شده است.
برادران رايت پيش از اختراع هواپيما، به طراحي و ساخت وسايل مختلف اعم از دوچرخه، موتور و ديگر ماشينآلات مشغول بودند. تجربهي آنها در صنعت دوچرخه يکي از زمينههاي فني لازم را براي اختراع هواپيما ايجاد کرد. اگرچه نام اين دو برادر در تاريخ به عنوان مخترعين هواپيما ثبت شده است، اما ادعاهاي مختلفي از طرف مخترعان در سرتاسر جهان عليه آنها مطرح شده است. به هر حال هيچيک از اين ادعاها به طور کامل اثبات نشده و هنوز ارويل و ويلبر رايت به عنوان مخترعين هواپيما شناخته ميشوند.
توسعه سيستم کنترل هواپيما، دليل اصلي موفقيت برادران رايت در پرواز بود
تولد و تحصيل
برادران رايت فرزندان يک خانوادهي ۹ نفره بودند. آنها در خانوادهاي با اجداد انگليسي، آلماني، هلندي و سوئيسي به دنيا آمدند. نسل خانوادهي رايت به ساموئل رايت ميرسد که در سال ۱۶۳۶ براي اولين بار به آمريکا سفر کرده و در ماساچوست ساکن شد.
ويلبر رايت در ۱۶ آوريل سال ۱۸۶۷ در ميرويل ايالت اينديانا و ارويل در ۱۹ آگوست سال ۱۸۷۱ در زايتون ايالت اوهايو به دنيا آمد. پدر آنها، ميلتون رايت اسقف کليسا بود و عموما براي سفرهاي تبليغي کليسا در سفر بود. در سال ۱۸۷۸ او يک هليکوپتر اسباببازي براي پسران خود به سوغات آورد که برادران رايت، از آن به عنوان جرقهي علاقه به صنعت پرواز ياد ميکنند.
هر دو برادر تا مقطع دبيرستان تحصيل کردند اما هيچگاه مدرک ديپلم دريافت نکردند. نقل مکان و مهاجرت ناگهاني خانواده در سال ۱۸۸۴، باعث شد تا ويلبر که چهار سال در دبيرستان تحصيل کرده بود، موفق به دريافت مدرک ديپلم نشود. البته اين مدرک در ۱۶ آوريل ۱۹۹۴ به او اهدا شد!
ويلبر رايت در دوران نوجواني علاقهي زيادي به ورزش داشت. يک حادثه در سال ۱۸۸۶ و در حين بازي هاکي باعث شد که او دندانهاي جلويياش را از دست بدهد و با وجود جزئي بودن صدمه، انگيزهاش را براي ادامهي فعاليت ورزشي از دست داد. او در سالهاي بعدي بيشتر در خانه بود و از مادر بيمارش پرستاري ميکرد. علاوه بر آن، ويلبر زمانش را در کتابخانهي پدر ميگذراند و در کنار مطالعه، کمکهاي شاياني به پدرش ميکرد.
ارويل در سال ۱۸۸۹ که سال پاياني تحصيلات دبيرستان بود، مدرسه را رها کرد تا يک کسب و کار در زمينهي چاپ و انتشار شروع کند. او به کمک برادرش ويلبر، توانسته بود يک دستگاه چاپ بسازد. ويلبر نيز پس از مدتي به کسب و کار انتشار ملحق شد و اين دو برادر، يک هفتهنامه با نام West Side News تاسيس کردند. در اين هفتهنامه، ارويل به عنوان ناشر و ويلبر به عنوان سردبير مشغول به کار بودند. در آوريل سال ۱۸۹۰، هفتهنامهي آنها به روزنامه تبديل شده و تحت عنوان The Evening Item چاپ شد. البته چاپ اين روزنامه تنها چهار ماه عمر داشت. پس از آن، برادران رايت تصميم گرفتند کسب و کار خود را تجاريتر کرده و سفارشات ديگران را چاپ کنند. اولين مشتري آنها پائول لارنس دانبار بود که هفتهنامهي Dayton Tattler را در چاپخانهي برادران رايت چاپ ميکرد.
دوچرخه سازي
در دهههاي ۱۸۸۰ و ۱۸۹۰، صنعت دوچرخه سازي از محبوبيت بالايي برخوردار شد. برادران رايت در دسامبر سال ۱۸۹۲، فروشگاه و تعميرگاه دوچرخه خود را با نام Wright Cycle Company تاسيس کردند. کسب و کار آنها به قدري رونق گرفت که در سال ۱۸۹۶ توليد دوچرخههايي با برند خود را شروع کردند. آنها از اين کسب و کار براي پيگيري علاقهي خود به پرواز استفاده کردند. در ميانهي دههي ۱۸۹۰ بود که برادران رايت با ديدن تصوير و مقالاتي در ارتباط با طراحيهاي گلايدر مخترع آلماني، اوتو ليلينتال آشنا شدند.
سال ۱۸۹۶، صنعت هواپيما دستخوش سه اتفاق تاريخي شد. ساموئل لنگلي، توانست هواپيماي بدون سرنشيني را به کمک موتور بخار به پرواز در بياورد. در ميانهي سال، اوکتاو چانوت به کمک تعدادي داوطلب، چند نمونه گلايدر را در ساحل ميشيگان آزمايش کرد. اتفاق سوم نيز در ماه آگوست افتاد و ليلينتال در آزمايش يکي از گلايدرهايش از دنيا رفت. برادران رايت اين سه اتفاق و خصوصا مرگک ليلينتال را جرقهاي براي شروع تحقيقات در صنعت هواپيما ميدانستند.
تحقيقات در مورد هواپيما
در سال ۱۸۹۹، ويلبر نامهاي به موسسهي تحقيقاتي اسميتسونين نوشت و از آنها اطلاعاتي در مورد هواپيما در خواست کرد. لنگلي يکي از دانشمنداني بود که در اين موسسه فعاليت ميکرد. برادران رايت با استفاده از اطلاعات دريافت شده که طرحهايي از سر جورج کيلي، چانوت، ليلينتال، لئوناردو داوينچي و لنگلي بود، تحقيقات آزمايشي خود را شروع کردند.
پس از رسيدن به موفقيتهايي در طراحي و آزمايش، برادران رايت هميشه چهرهاي متحد از خود نشان ميدادند و اعتبار اختراعشان را به طور مساوي تقسيم ميکردند. البته در سالهاي ابتدايي يعني ۱۸۹۹ و ۱۹۰۰، ويلبر بيشتر خودش را طراح و مخترع ميناميد؛ اما در ادامه ارويل نيز به صورت عميق در گير آزمايشات شد و در تمام جلسات و سخنرانيها، لفظ «اختراع من» به «اختراع ما» تبديل شد. مورخان بر اين باورند که در اين گروه دونفره، از ابتدا ويلبر نقش رهبر و معرفي کننده را ايفا ميکرده است.
اوتو ليلينتال تاثير زيادي روي تحقيقات اين زوج مخترع داشته است
ايدههاي کنترل
برادران رايت همزمان با تعدادي مخترع ديگر، روي پيشبرد طراحيها و اختراعات صنعت هواپيما کار ميکردند. آنها که ارادت خاصي به ليلينتال داشتند، روي طراحيهاي او کار کردند و تمرکز خود را روي کنترل هواپيما گذاشتند. به عقيدهي برادران رايت، مشکل کنترل هواپيما، ضلع سوم مشکلات تحقق روياي پرواز بود. دو مشکل ديگر، موتور محرک و بالها بودند که مخترعين ديگر با جديت روي آن کار ميکردند. رقيبان برادران رايت اکثرا تمرکز خود را روي توسعهي موتور هواپيما گذاشته بودند و نمونههايي کاربردي نيز توليد کرده بودند.
اين زوج مخترع با وجود تاييد آزمايشات و تلاشهاي ليلينتال براي رسيدن به کنترل پايدار هواپيما، ايدهي او در مورد کنترل حرکت با استفاده از وزن بدن را تاييد نميکردند. آنها تلاش ميکردند تا روشي پايدارتر براي کنترل هواپيما پيدا کنند. تحقيقات تجربي برادران رايت آنها را به اين نتيجه رساند که پرندهها با تغيير زاويهي انتهاي بالهايشان، جهت پرواز را به چپ و راست يا بالا و پايين تغيير ميدهند. آنها با ترکيب اين کشف و تجربياتشان در صنعت دوچرخه، سيستمي با عنوان «انحراف بال» براي کنترل هواپيما ابداع کردند. برادران رايت بر خلاف ديگر محققين که روي پرواز پايدار تلاش کرده و بالها را به سمت بالا طراحي ميکردند، بر اين عقيده بودند که خلبان بايد کنترل کاملي روي پرواز داشته باشد و به همين دليل، اولين نمونهي خود را با بالهاي رو به پايين طراحي کردند. بالهاي رو به پايين براي پرواز پايدار دشوار هستند اما در عوض، در برابر نيروي باد مقاوت و پايداري بيشتري از خود نشان ميدهند. اولين نمونه از هواپيماي ساخت اين دو برادر در سال ۱۹۰۳ آماده شد.
پروازهاي آزمايشي
وليبر رايت در جولاي ۱۸۹۹، يک نمونهي آزمايشي کايت را براي آزمايش سيستم انحراف بال طراحي کرد. فاصلهي بالهاي اين نمونه در حدود ۱.۵ متر بود و بالها با استفاده از پولي و کابل، تغيير زاويه ميدادند. تغيير زاويهي بالها موجب چرخش نمونه به چپ و راست ميشد. کنترل اين چرخش به وسيلهي دو چوب در دستان خلبان بود.
پس از آزمايش اين نمونه، برادران رايت براي اجراي آزمايش با گلايدرهاي داراي خلبان، به منطقهي کيتي هاوک رفتند. آنها براي انتخاب اين منطقه با اکتاو چانوت مشورت کردند.
در خلال اين سالها، برادران رايت با مطالعهي تحقيقات محققين پيشين، گلايدر خود را طراحي و آزمايش کردند. گلايدر برادران رايت با الوارهاي تراشيده شده و منحني شکل ساخته شده بود. آنها با مطالعهي تحقيقات ليلينتال به اين نکته رسيدند که اين نوع از الوار بهتر از الوار مسطح در پرواز عمل خواهد کرد. علاوه بر آن، سيستم کنترل زاويه نيز در جلوي بالها تعبيه شده بود. گلايدر برادران رايت داراي دو طبقه بال بود که با طراحي شبيه به طراحي پل به هم متصل ميشدند.
اولين تجربهي موفق برادران رايت با گلايدر رقم خورد
تا سال ۱۹۰۲، تقريبا تمام پروازهاي آزمايشي توسط ويلبر انجام ميشد. مورخان بر اين باورند که دليل اين کار او علاوه بر تجربهي بيشتر، سن بالاتر نسبت به ارويل و احساس مسئوليت نسبت به سلامتي او بوده است.
آزمايشات برادران رايت با گلايدرهاي اوليه، موفقيت آنچناني نداشتند. اين پروازهاي آزمايشي عموما در مسافت کوتاه به پايان ميرسيدند يا گلايدر بدون سرنشين، سقوط ميکرد. پس از مدتي آنها به معادلاتي که براي محاسبهي نيروي بلند کردن گلايدر استفاده ميشد، شک کردند. اين معادلات توسط جان اسميتون، دانشمند بريتانيايي کشف شده و ثابتي با نام اسميتون نيز در داخل خود داشتند. ليلينتال نيز از همين معادلات در آزمايشات خود استفاده کرده و آنها را منتشر کرده بود.
پس از مدتي، اين دو برادر تصميم گرفتند که با ساخت يک تونل باد، معادلات محاسبهاي را به صورت تجربي آزمايش کرده و ثابت دقيق اسميتون را کشف کردند. آنها يک تونل باد کوچک درست کردند و گلايدرهاي خود را با قطعات دورريختني دوچرخهها ساختند اين تونل باد و نتايج و تصاويري که از آن استخراج شد، قدم بزرگي در پيشبرد اهداف اين دو برادر بود. در ۱۸ سپتامبر ۱۹۰۱، ويلبر به شيکاگو سفر کرد و بنا به دعوت چانوت، در کنفرانس انجمن غربي مهندسان شرکت کرد. او در اين کنفرانس نتايج آزمايشاتش روي گلايدرها را توضيح داد.
سرانجام در هشتم اکتبر سال ۱۹۰۲، برادران رايت به يک طراحي نهايي در مورد بالها و سيستم کنترل گلايدر رسيدند. آنها براي رسيدن به اين موفقيت، نزديک به ۱۰۰۰ پرواز باگلايدر انجام دادند و موفقترين آنها تا حدود ۱۹۰ متر پرواز کرد. سيستم کنترلي نيز در خلال اين پروازها بهبود يافت و در ۲۳ مارس سال ۱۹۰۳، اين زوج مخترع، سيستم کنترلي خود را با نام «ماشين پرنده» براي ثبت پتنت ارائه کردند.
هواپيماي موتوردار
برادران رايت در سال ۱۹۰۳، هواپيماي موتوردار خود را با نام Wright Flyer I ساختند. آنها از چوب کاج و پوشش کتان براي ساخت بالها استفاده کردند و پروانههاي هواپيما را نيز از چوب ساختند. موتور اين هواپيما در کارگاه تعمير دوچرخه ساخته شد و از گازوئيل به عنوان سوخت استفاده ميکرد. براي سبک شدن موتور، از ريختهگري آلومينيم براي ساخت آن استفاده شد. در نهايت نمونهي موتوردار هواپيماي برادران رايت با هزينهاي کمتر از هزار دلار ساخته شد. فاصلهي بالهاي اين هواپيما ۱۲.۳ متر، وزن آن ۲۷۴ کيلوگرم و قدرت موتور ۸۲ کيلوگرمي آن، ۱۲ اسب بخار بود.
پس از تعدادي پروازهاي کوتاه که به ترتيب توسط ويلبر و ارويل انجام ميشد، ميتوان موفقيتآميزترين آزمايش اين زوج مخترع را در تاريخ ۱۷ دسامبر سال ۱۹۰۳ ثبت کرد. پروازي که در تصويري مشهور ثبت شده در اين روز و توسط ارويل انجام گرفت. در اين پرواز هواپيماي موتوردار برادران رايت با سرعت ۱۰.۹ کيلومتر بر ساعت، در ارتفاع ۱۲۰ پايي، پروازي در حدود ۱۲ ثانيه داشت.
برادران رايت در مجموع چهار پرواز با اين نمونه انجام دادند و پس از پرواز آخر، باد شديدي که در منطقه وزيد، باعث شد که Flyer آسيب جدي ببيند و ديگر قادر به پرواز نباشد. اين هواپيما پس از تعميري که ارويل روي آن انجام داد براي نمايش به مناطق مختلف ايالات متحدهي آمريکا ارسال شد و در نهايت در سال ۱۹۴۸، به موزهي موسسهي اسميتسونين اهدا شد.
چالشهاي ثبت اختراع
برادران رايت در سالهاي پس از اولين پرواز موفق، تلاش ميکردند تا اختراع خود را به صورت قانوني ثبت کرده و حق امتياز استفاده از آن را کسب کنند. آنها که کسب و کار دوچرخه را نيز به خاطر اين اختراع تعطيل کرده بودند، براي کسب درآمد از فعاليت جديد، نياز به ثبت اختراع و قانوني کردن فعاليت داشتند. از طرفي اين دو از دزديده شدن طرحشان ترس داشتند و در پروازهاي طولاني بعدي، تعداد کمي خبرنگار را بدون اجازهي عکاسي دعوت کردند.
برادران رايت براي قانوني کردن فعاليت و کسب حق اختراع، دست به ارسال نامه به دولتهاي فرانسه، انگلستان و آلمان زدند. آنها در نامههاي خود عنوان کردند که در صورت عقد قرارداد، ميتوانند «ماشين پرنده» خود را به اين دولتها بفروشند. از طرفي دولتهاي مخاطب به خاطر کمبود مستندات اختراع، حاضر نبودند پيش از رويت نتيجه قراردادها را امضا کنند. دولت آمريکا نيز که به تازگي سرمايهاي هنگفت را روي آزمايشات لنگلي از دست داده بود، حاضر نبود براي ادعاي دو جوان دوچرخهساز ناشناس ريسک کند. اين دلايل باعث شد تا برادران رايت در ادامه با احتياط و حفظ اطلاعات بالا فعاليت کنند در حالي که رقيبان آنها در صدر اخبار بودند و از شهرت ابايي نداشتند.
رسانههاي اروپايي و خصوصا فرانسه نيز تهمتهاي زيادي به اين دو برادر زدند. آنها ادعا ميکردند که زوج رايت نتوانسته پرواز کند و تنها در اين مورد بلوف ميزند. البته پس از اين که در سال ۱۹۰۸ اولين پرواز رايتها در فرانسه انجام شد، رسانههاي مدعي عذرخواهي کردند.
در نهايت پس از اين که ارتش آمريکا علاقهاي به ادعاهاي برادران رايت نشان نداد، آنها تمرکز خود را روي دولت فرانسه گذاشتند. در سال ۱۹۰۷ ملاقاتي خصوصي با سياسيون و تجار فرانسه ترتيب داده شد و ويلبر توانست آنها را تا حدودي متقاعد کند. علاوه بر آن، او در فرانسه با يک افسر ارتش آمريکا ديدار کرد که اين ديدار، زمينه را براي ملاقات حضوري با مقامات نظامي آمريکا فراهم کرد. سال ۱۹۰۸ زماني بود که برادران رايت با موفقيت دو قرارداد با دولتهاي آمريکا و فرانسه امضا کنند. اين امضاي قرارداد و شروع آزمايشات عملي، پوشش رسانهاي زيادي را متوجه اختراع برادران رايت کرد.
در ابتدا هيچ دولتي حاضر به همکاري با برادران رايت نبود
قرارداد با دولتهاي فرانسه و آمريکا، برادران رايت را مجبور کرد که در معرض ديد عموم پرواز کنند. ويلبر مسئوليت پرواز و نمايش در فرانسه و ارويل نيز وظيفهي نمايش در آمريکا را عهدهدار شدند. پرواز ويلبر در فرانسه با احتياط کامل و ترس از فضاي انتقادي، در هشتم آگوست سال ۱۹۰۸ انجام شد. موفقيت ويلبر در اين پرواز و مهارت او در کنترل اختراعش، برادران رايت را به شهرت جهاني رساند. در ادامه ارويل نيز براي ارتش آمريکا پروازي موفق را در سوم سپتامبر ۱۹۰۸ به اتمام رساند. اين پرواز اولين پرواز بلندمدت با زمان بيش از يک ساعت اين زوج مخترع بود.
يکي از پروازهاي بهيادماندني اين دو برادر در ۲۵ مي سال ۱۹۱۰ انجام شد. در اين پرواز آنها براي اولين بار و تنها بار بهصورت همزمان سوار بر هواپيما بودند. در اين پرواز ۶ دقيقهاي ارويل خلبان بود و ويلبر به عنوان مسافر او را همراهي ميکرد. پرواز خانوادگي بعدي خانوادهي رايت نيز توسط ارويل انجام شد و پدر ۸۲ سالهي آنها به عنوان مسافر او را همراهي ميکرد.
پس از موفقيت در ثبت و انجام قرارداد با دولتهاي فرانسه و آمريکا، ادعاهاي قانوني عليه برادران رايت قوت گرفت. برخي شرکتها نيز با نقض پتنت اين دو نفر، اقدام به ساخت و فروش هواپيما کردند. در نهايت دادگاههاي آمريکا راي را به سود برادران رايت دادند و آنها توانستند جريمهي زيادي از شرکتهاي ناقض حقوق دريافت کنند. اين دعواهاي حقوقي تاحدودي چهرهي اين قهرمانان را در چشم مردم خدشه دار کرد. البته طرفداران آنها، مبارزه براي دريافت جريمه را حق طبيعي آنها و پاداش سالها تلاش ميدانستند.
برادران رايت پس از حل و فصل دعواهاي حقوقي، شرکت ساخت هواپيماي خود را به نام Wright Company تاسيس کردند. به خاطر کم بودن مشتري براي هواپيما، آنها تعدادي خلبان استخدام کردند تا با پروازهاي موفق، هواپيماهاي آنها را تبليغ کنند. شرکت رايت اولين محمولهي هوايي را در هفتم نوامبر سال ۱۹۱۰ تحويل داد و پنج هزار دلار بابت آن دريافت کرد. اين پرواز در مسافت ۱۰۵ کيلومتري از دايتون تا کلمبوس انجام شد.
علاوه بر شرکت رايت، اين دو برادر مدرسهي پروازي هافمن را نيز تاسيس کردند. اين آموزشگاه در خلال سالهاي ۱۹۱۰ تا ۱۹۱۶، حدود ۱۱۵ خلبان تربيت کرد. وظيفهي آموزش در اين آموزشگاه بر عهدهي ارويل بود.
زندگي شخصي و مرگ
ويلبر و ارويل رايت هيچگاه ازدواج نکردند. ويلبر رايت پس از پروازي آموزشي در سال ۱۹۱۱، ديگر هيچگاه پرواز نکرد. او وظيفهي مديريت شرکت و حل و فصل دعواهاي حقوقي را بر عهده گرفت و اکثر زمانها در مسافرت ميان اروپا و آمريکا بود.
ويلبر در اين دوران فشار زيادي را تحمل ميکرد و افسوس ميخورد که زمان باارزش را بهجاي تحقيقات، بايد صرف دعواهاي حقوقي کند. او در مسافرتي در سال ۱۹۱۲ بيمار شد و بيمارياش در ادامهي سال پيشرفت کرده و به تب تيفوئيد تبديل شد. ويلبر رايت در ۳۰ مي سال ۱۹۱۲ در منزل خانوادگي از دنيا رفت. پدرش در مورد او اينگونه نوشته است:
يک زندگي کوتاه، مملو از اتفاقات و با عقل و خردي خستگيناپذير. او اشتياقي غيرقابل وصف داشت، اعتماد به نفسي مثال زدني و فروتني بسياري داشت. او حقيقت را به روشني پيدا ميکرد و با پايداري به دنبال آن ميرفت.
ارويل رايت در سال ۱۹۱۵ شرکت رايت را فروخت. او آخرين پرواز خود را در سال ۱۹۱۸ با يک هواپيماي مدل B شرکت به انجام رساند. او پس از بازنشستگي از پرواز درموقعيتهاي مديريتي زيادي مشغول به کار شد. از انجمنهاي معتبري که ارويل در آنها خدمت کرده ميتوان به کميتهي مشاوران صنعت هواپيما (NACA)، آژانس سابق ناسا و تالار بازرگاني صنايع هوايي (ACCA) اشاره کرد.
ارويل رايت در ۳۰ ژانويهي سال ۱۹۴۸ از دنيا رفت. اين دو برادر در مقبرهي خانوادگي رايت در وودلند دايتون در ايالت اوهايو دفن شدهاند.
همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد:
آخرين خبر در ويسپي
http://wispi.me/channel/akharinkhabar
آخرين خبر در سروش
http://sapp.ir/akharinkhabar
آخرين خبر در گپ
https://gap.im/akharinkhabar
بازار