ایرانسرا/ جهرم در یک نگاه

کجارو/ جهرم يکي از شهرهاي قديمي استان فارس است که بر اساس سرشماري سال ۱۳۹۵ جمعيتي برابر با ۱۴۱.۶۴۳ نفر دارد. فردوسي حکيم در شاهنامه خود از اين شهر زيبا يادکرده است. جهرم يکي از شهرهاي استان فارس است که در نيمه جنوبي استان قرار دارد. شهرستان جهرم که مرکز شهر جهرم است، جمعيتي برابر با ۵۴۳۶ کيلومترمربع دارد و از شمال به شيراز و سروستان، از شرق به فسا و داراب و از جنوب به لار و کارزين مي‌رسد. اين شهر تاريخي و زيبا در فاصله ۱۷۰ کيلومتري جنوب شرقي شيراز قرار دارد. با ما همراه باشيد تا شهر تاريخي جهرم را بهتر بشناسيد تا در برنامه سفر خود به استان فارس، بازديد از جهرم را هم جاي دهيد: جغرافيا جهرم در منطقه‌اي کوهستاني قرارگرفته است و بيش از يک‌پنجم وسعت جهرم را ارتفاعات تشکيل مي‌دهد. ارتفاع جهرم از سطح دريا ۱۱۰۰ متر است و بلندترين قله آن، قله سفيدار است. جهرم از شمال به سروستان، از جنوب به لارستان، از شرق به داراب و از غرب به فيروزآباد مي‌رسد. وجه‌تسميه هيچ سند و مدرک معتبري براي شناخت ريشه کلمه جهرم وجود ندارد ولي احمد کسروي در رابطه با شهرهايي مثل جهرم و سميرم که انتهاي آن‌ها به «رم» ختم مي‌شود، نظريه‌اي داده است. بر اساس نظر او «رم» به معناي جا و مکان است، «جه» و «سم» تغيير شکل يافته «گه» و «زم» است که به ترتيب به معناي گرم و سرد است. بنابراين جهرم به معناي جاي گرم است. البته بر اساس برخي روايات ديگر جهرم از دو کلمه «جا» و «هروم» مشتق شده است که معناي آن دژ بلند محاصره‌شده است و اين واژه ريشه اوستايي دارد. تاريخچه جهرم يکي از شهرهاي بسيار قديمي ايران است که نامش ۸ بار در شاهنامه آمده است. نام قبلي شهر جهرم «گهرم» بوده است و تاريخ اين شهر به سده چهارم قبل از ميلاد مي‌رسد. در شاهنامه فردوسي پهلواني به نام گهرم وجود دارد و در تاخت‌وتازهاي اسکندر از جهرم يادشده است. بر اساس روايات در جهرم قلعه بزرگي به نام «خورشه» يا «خورشاه» وجود داشت که شخصي به نام خورشه آن را بنانهاده است، اين قلعه بعدها دوره خلافت بني اميه، يکي از مهم‌ترين مراکز حکومتي شد. جهرم پس از حمله اعراب بانام امروزي‌اش «جهرم» شناخته شد و در جنگ‌هاي اين دوره، کشته‌هاي زيادي داد. بر اساس روايات شاهنامه فردوسي جهرم قبل از اسلام يکي از شهرهاي مهم بوده است، اين شهر به‌اندازه‌اي بزرگ بوده است که سرگذشت اسکندر و دارا از اين شهر آغاز مي‌شود. متأسفانه پس از دوره سلجوقيان جهرم مورد بي‌توجهي حاکمان و خلفا قرار گرفت و حتي در عصر صفوي هم زياد به مرمت و آباداني اين شهر توجه نشد. در قرن هشتم، مردم جهرم در زمينه کشاورزي پيشرفت کردند و درخت‌هاي خرماي زيادي در اين ناحيه کاشته شد. اواخر دوره صفوي و اوايل زنديه را مي‌توان عصر شکوفايي جهرم در زمينه باغداري به‌خصوص کاشت خرما دانست. شهر جهرم، جز اولين شهرهايي بود که در انقلاب اسلامي ايران، قيام کرد، به همين دليل دولت پهلوي نام جهرم را جز يازده شهر در ليست حکومت‌نظامي قرارداد. لباس محلي پوشش محلي مردم جهرم، شبيه به پوشش محلي مردم استان فارس است و در اين منطقه لباس محلي خاصي ديده نمي شود. لباس زنان عشاير اين منطقه شامل قطعاتي مثل کلاهک، آرخالق زنانه، تنبان، چارقد، دستمال، پاپوش، پيراهن و دامن است. در لباس‌هاي محلي اين ناحيه از رنگ‌هاي شاد ديده مي‌شود و يکي از زيباترين لباس‌هاي محلي ايران، پوشش مردمان اين منطقه است. پوشاک مردان عشاير شامل کلاه دوگوشي، پيراهن، آرخالق بلند مردانه، شال کمر، چقه، شلوار، پاپيچ، ملکي (گيوه) و کپنک است. محرم در جهرم هم شبيه به ساير نقاط ايران، برخي مناسبت‌ها با آداب‌ورسوم خاصي برگزار مي‌شود. در ايام محرم، دسته‌هاي عزاداري با شترهاي آراسته، طفلان سوار بر مرکب به مصلي و يا ميدان اصلي مي‌آيند و در آن ميدان به عزاداري مشغول مي‌شوند. در روز سيزدهم محرم عزاداران در جهرم بر اساس يک سنت ديرينه درحالي‌که کفن‌پوش شده و بيل و کلنگ در دست دارند اقدام به خاک‌سپاري نمادين شهداي دشت نينوا مي‌کنند. گويش زبان مردم جهرم، زبان فارسي است و تعدادي از واژه‌هايي که در جهرم استفاده مي‌شود، به زبان فارسي ميانه نزديک است. جهرمي‌ها لهجه خاصي دارند که به لهجه شيرازي بسيار نزديک است. سوغات يکي از معروف‌ترين محصولات جهرم، ليموترش اين منطقه است. ليمو جهرم در ايران به ليمو شيرازي مشهور است و به کشورهاي ديگر هم صادر مي‌شود. از ديگر محصولات باکيفيت اين ناحيه مي‌توان به بادمجان و خرما اشاره کرد. صنايع‌دستي ازجمله صنايع‌دستي جهرم مي‌توان به آينه‌کاري، نمدمالي و گليم‌بافي اشاره کرد. غذاي محلي ازجمله غذاهاي محلي جهرم مي‌توان به آش ماست، آش الوک، کوفته سبزي جهرمي، قيمه جهرمي و کلم پلو و کوفته‌ريزه جهرمي اشاره کرد.