روز جهانی چپ دست ها چه روزی است؟

کوکا/ در ميان مناسبت‌هاي تقويم برخي از آنها رنگ و بوي ديگري دارند، مثل روز جهاني چپ دست ها، آن هم در شرايطي که خودت هم چپ دست باشي! روز 22 مرداد ماه برابر با 13 اوت به نام روز جهاني چپ‌دست ‌ها نامگذاري شده است. روزي که تاريخچه نامگذاري آن به نام به سال 1976 برابر با 1355 خورشيدي بر مي‌گردد. ظاهرا دليل نامگذاري اين روز، انتقاد از اين است که تمامي ابزارها و امکانات براي راست دست ها طراحي شده اند( مانند صندلي هاي يک دسته، صندلي راننده در خودروها، قانون هاي راهنمايي رانندگي، ميزهاي پر کردن فرم در بانک ها و اداره ها و…) و چپ دست ها را مجبور به کاربرد از دست راست مي کنند. البته نبايد در نام گذاري اين روز از پيکار با باورهاي خرافاتي درباره چپ دست ها نيز غافل شد. چپ‌دستي به معناي گرايش طبيعي افراد در به‌کارگيري از دست چپ براي انجام کارهاي گوناگون و به‌ويژه نوشتن است. پژوهش هاي گوناگون نشان مي‌دهد که در جامعه هاي گوناگون، 70 تا 90 درصد جمعيت، راست‌دست و ديگران چپ‌دست هستند. درصد بسيار کمي نيز توانايي به کار بردن هر دو دست را دارند. اما اين آمار مورد اتفاق نظر همه محققان نيست و برخي بيان مي‌کنند که بين پنج تا ده درصد جمعيت جهان را چپ دست‌ها تشکيل مي‌دهند و نشريه Scientific American تعداد چپ دست‌ها را تا 15٪ هم اعلام کرده است. البته جالب اينجاست که تعداد چپ دست‌ها در ميان آقايان، دو برابر خانم‌هاست. مهم‌ترين محدوديت هاي چپ دست ها 1 – سوراخ هاي دسته‌ي قيچي يک اندازه نيستند. آنها براي راست دستان طراحي شده‌اند. 2- زونکن‌ها و بسياري از مکانيزم‌هاي دفترهاي فنري مشابه، براي راست دستان طراحي شده‌اند. 3- دکمه شاتر در عموم دوربين‌هاي عکاسي در سمتي قرار مي‌گيرد که راست دستان راحت‌تر آن را فشار دهند. چپ دستان هنگام عکس گرفتن (اگر امکان تاچ روي صفحه نباشد) با لرزش دست روبرو مي‌شوند. 4- چپ دست‌ها و ماجراي صندلي‌هاي کلاس و مدرسه و دانشگاه، چيزي است که همه قبلاً به آن توجه کرده‌اند. 5- دنده و جاليواني داخل ماشين هم براي راست دست‌ها طراحي شده است. مگر اينکه در انگليس زندگي کنيد. 6- قسمت صفحه کليد عددي در سمت راست کي بورد،‌ هميشه يک فضاي زائد غير قابل استفاده براي چپ دست‌هاست. دکمه‌هاي پرکاربرد را هم در جايي قرار داده‌اند که چندان به آن دسترسي ندارند! 7- اين بار که متر اندازه‌گيري کنار دستتان بود، کمي دقت کنيد تا متوجه شويد که چپ دست‌ها، حتي براي در دست گرفتن متر هم مشکل دارند! 8 – پلي استيشن و همه بازي‌هاي مشابه، عمدتاً براي راست دستان طراحي شده است. معدود شرکت‌هايي هستند که براي چپ دست‌ها هم گزينه‌هاي خاص ارائه مي‌کنند. 9- در بانک‌ها، عموما خودکارها را به شکلي مي‌گذارند که راست‌ دست‌ها راحت تر بردارند. چپ دست‌ها فقط جايي شانس دارند که مشتري مداري خيلي مهم نيست و خودکار را بي حساب و کتاب جلوي مشتري مي‌اندازند و قرار مي‌دهند! (در کشورهاي توسعه يافته که خيلي به مشتري توجه مي‌شود، تلاش مي‌کنند که خودکار از لحاظ دسترسي در محل مناسبي باشد!) چرا انسان ها چپ دست مي شوند؟ راستش را بخواهيد توافقي روي اين موضوع وجود ندارد، علت هاي زيادي براي چپ دستي ذکر شده که هيچ کس به درستي نمي داند علت واقعي و يا مؤثرتر کدام است. يکي از فرضيات اين است که ژن خاصي موجب چپ دستي مي شود. پژوهشگران دريافته اند که ژني موسوم به LRRTM1 احتمال بروز چپ دستي را افزايش مي دهد. مغز انسان نامتقارن است. اين امر بدان معني است که هر کدام از نيمکره هاي مغز عملکردهاي خاص خودش را دارد. در افراد راست دست اين نيمکره چپ مغز است که بخش تکلم و زبان را کنترل مي کند. اما در افراد چپ دست هر دو نيمکره و يا تنها نيمکره راست اين امر را بر عهده دارد. با اين حال، به نظر دانشمندان اين ژن تنها نقشي سي درصدي در احتمال چپ دستي دارد. تکليف هفتاد درصد بقيه چه مي شود؟ فرضيه ديگر اين است که عوامل محيطي مي توانند در بروز چپ دستي مؤثر باشند. برخي محققان بر اين باورند که مراحل رشد جنين در رحم که ترشح هورمون ها نيز جزء آن است مي تواند در بروز چپ دستي نقش داشته باشد.شايد هم شبيه سازي نقش داشته باشد، يعني کودکان در اينکه از کدام دست استفاده کنند از والدين تقليد مي کنند. البته زياد درست به نظر نمي رسد. مگر نه؟ نقش جنسيت در بروز چپ دستي جنسيت کودک نيز مي تواند در بروز اين پديده مؤثر باشد. تعداد پسران چپ دست کمي بيشتر از دختران چپ دست است. برخي دانشمندان چنين نتيجه گرفته اند که هورمون تستسترون در بروز چپ دستي مؤثر است.شايد هم تمام عواملي که از آنها صحبت شد در چپ دستي نقش داشته باشند. به نظر نمي رسد که بتوان عامل مشخصي را مسؤول بروز اين پديده دانست. شايد مجموعي از تمامي اين عوامل تأثيرگذار باشد. شايعاتي در مورد چپ دست ها بر خلاف باورهاي عمومي، چپ دستها چندان هم انسانهاي موفق تر و باهوش تري نيستند و البته پژوهشها اثبات کرده اند که چپ دست بودن احتمال ابتلا به برخي بيماريها را نيز افزايش نمي دهد.به طور خلاصه، بر اثر شواهد به دست آمده از مطالعات علمي چپ دستي پديده مثبت و يا منفي محسوب نمي شود و تنها گونه اي از تفاوتهاي ميان انسانهاست. با اين وجود، اين واقعيت موجب نمي شود که از «روز چپ دستها» غافل شويم و از آن لذت نبريم. چپ دست ها، روزتان مبارک!