برترين ها/ چشمههاي آب گرم تسکيني براي دردهاي عضلاني و بيماريهاي پوستي، با خاصيت ميکروبکشي است و اثر ضدقارچ دارد. جالب است بدانيد محققان اعلام کردهاند که کالريِ مصرفيِ يک ساعت استراحت در آب 40 درجه با نيم ساعت پيادهروي برابر است! اين روش، گرمايش غيرفعال نام دارد که براي افرادي که قابليت تحرک آن ها پايين است، به کار برده ميشود. در اين روش، ميزان قند خون پايين ميآيد و به کاهش وزن نيز کمک ميکند. کاهش فشار خون يکي ديگر از مزاياي اين روش است و به جلوگيري از سکته و حملات قلبي کمک زيادي ميکند. اصولا خواص درماني چشمههاي آب گرم و آبهاي معدني به عوامل گوناگوني مثل خواص فيزيکي، شيميايي، درجه حرارت و گازهاي مختلف راديواکتيويته بستگي دارد اما عمده خواص درماني چشمهها در گرمايي است که از آنها به بدن ميرسد، چرا که سلولهاي بدن براي بهتر کار کردن به انرژي و گرما احتياج دارند و اين گرما باعث ميشود عضلات آرامش يابند. رسيدن گرما به رگهاي بيمار، خون را در بدن او افزايش داده و اکسيژن بيشتري در دسترس سلولها قرار ميدهد.
همچنين گشاد شدن مويرگها در اثر گرماي آب، قابليت عکس العمل اعصاب را بالا برده و هدايت انرژي حرارتي مورد نياز را تامين و کار تبادل مواد در سلولهاي بدن را تسريع مي کند و موجب رفع خستگي عضلات و آرامش در سلسله اعصاب ميشود. اين چشمه ها، درمانگر بيماراني است که عضلات ضعيفي دارند يا بعد از عمل جراحي، عضوي از بدنشان بيحرکت و بياستفاده مانده. فيزيوتراپي در آب گرم، بخشي از درمان است چرا که مفاصل و عضلات را در آب راحتتر تکان و ورزش ميدهند تا حرکت عضو مستحکمتر و پيشرفتهتر شود. البته بايد توجه داشت چون منشأ چشمههاي آبگرم از لايههاي داخلي زمين، گوگرد و مواد شيميايي است برخي نيز به عوارضي که ممکن است براي انسان داشته باشند، اشاره کرده اند.
تاريخ استفاده از آبدرماني به هزاران سال قبل از ميلاد مسيح برميگردد و ارسطو ، افلاطون و بقراط در اين باره مطالب فراواني دارند. در ايران هم ابن سينا و ديگران مطالبي در باب استفاده صحيح از آبدرماني نوشتهاند و اين ميراث گذشته که امروزه به جاذبه گردشگري سلامت تبديل شده است، همواره دليلي بوده تا هر سال خيل عظيمي از مسافران را براي آبدرماني به چشمههاي جوشان آبگرم بکشاند. در ادامه با نمونههاي مهمي از اين چشمههاي جوشان سلامت در کشورمان آَشنا مي شويم.
آبگرم دهلران ( ايلام )
چشمههاي آبگرم دهلران با دماي حدود 50 درجه سانتيگراد، از نادرترين جلوههاي طبيعي استان ايلام است که آبگرم، با خواص گوگردي را براي مداوا و درمان بيماريها به گردشگران هديه ميکند. اين چشمه ها از نوع فسيلي است که بر اثر جوشش و وجود منابع نفت و گاز در زير زمين تشکيل شده وخواص آن سبب شده که سالانه مسافران زيادي اين چشمه ها را به عنوان مقصد گردشگري سلامت خود انتخاب کنند. البته به جز خاصيت درماني، آن چه زيبايي اين جاذبههاي طبيعي را دو چندان مي کند، تغيير رنگ چشمه ها در طول روز و پرتوي رنگين کماني هفت رنگ است که در آن منعکس مي شود. چشمههاي دهلران در شمال و در فاصله 3 کيلومتري شهر دهلران بر دامنه ارتفاع سياه کوه، نزديک به غار خفاش (ديگر جاذبه طبيعي کشور) قرار دارد. در اطراف اين چشمه مجتمع رفاهي و استخرهاي لجن مالي درماني براي گردشگران وجود دارد.
چشمههاي جوشان ( آذربايجان غربي)
آذربايجان غربي با داشتن ۴۶ چشمه آبگرم و معدني، رتبه نخست کشور را در اين زمينه دارد و همين موضوع باعث شده گردشگران زيادي به اين استان سفر کنند. برخي از چشمههاي آبگرم معدني آذربايجان غربي در مجاورت آثار ارزشمند تاريخي قرار دارند که به ظرفيت گردشگري آن ها افزوده است. چشمههاي آبگرم «محال باراندوز»، «ايستي سو» و «زنبيل» در اروميه، آبگرم «احمدآباد» واقع در حاشيه اثر جهاني تخت سليمان تکاب، آب معدني «زندان سليمان» در مياندوآب، چشمه «صدقيان» در سلماس، چشمه «قره شعبان» در خوي، آبگرم «باش کندي» در ماکو، آبگرم «گراو» در مهاباد، آبگرم روستاي «زاويه سفلي» و... از جمله چشمههاي جوشان اين استان است.
آبگرم سرعين ( اردبيل )
سرعين يکي از معروف ترين چشمههاي آبگرم استان اردبيل است و در ۲۵ کيلومتري شهر اردبيل قرار دارد. چشمههاي آبگرم اين شهر به سبب شهرت آن، هرساله تعداد بسياري از گردشگران داخلي و خارجي را به سوي خود مي خواند تا هم از آب و هواي خنک لذت ببرند و هم از چشمههاي آب گرم سرعين (گاوميش گلي، قره سو، ساري سو و...) و خاصيت و ويژگيهاي منحصر به فرد آن استفاده کنند. به غير از آب گرم، دو استخر آب سرد با آب گازدار نيز در اين شهر وجود دارد که مي توان از آب گازدارش نوشيد. اين استخرها در ۵ کيلومتري سرعين قرار دارد و در دره اي به نام ويلا دره واقع شده که طبيعت و چشم اندازي فوق العاده دارد. همچنين در مسير زيباي جاده اردبيل به خلخال، آب گرم گيوي (ايستي سو) که يکي از زيباترين مناظر و چشماندازهاي طبيعي در اين منطقه به شمار ميرود، قرار دارد و همه ساله مسافران زيادي را به سوي خود مي کشاند.
آبگرم لاريجان ( مازندران)
شهر آمل با داشتن بيش از ۲۶ دهنه آب معدني گرم و سرد در رده دوم اهميت قرار دارد و بزرگ ترين آبگرم ايران نيز در لاريجان آمل واقع شده است. اين آب معدني که از چشمههاي جوشان قله دماوند سرچشمه گرفته و قدمت بسياري دارد، با حرارتي حدود ۶۲ درجه، سرشار از مواد گوگردي است؛ همچنين علاوه بر خواص درماني، از جذابيتهاي طبيعي و تفريحي نيز برخوردار است. اين چشمه درمانگر در مسير جاده هراز و تقريبا در ميانه آمل و تهران قرار دارد. امکانات رفاهي براي مسافران و گردشگران در محدوده اين آبگرم وجود دارد.
آبگرم اهرم ( بوشهر)
در استان بوشهر منابع نسبتا وسيعي از چشمهها و آبهاي معدني وجود دارد. هفت چشمه آبگرم (اهرم، دالکي، خانيک، مير احمد، قوچاک و....) در شهرها و روستاهاي اين استان مي جوشد که با خاصيت درماني بالا، هر ساله ميزبان هزاران گردشگر است. چشمه آبگرم «اهرم» در ميان آن ها از همه نام آشنا تر بوده، يکي از پنج چشمه معدني برتر کشور است و از مهم ترين جاذبههاي گردشگري تنگستان به شمار مي رود؛ همچنين بهعنوان دهکده نمونه آب درماني شناخته مي شود. اين چشمه در نزديکي شهر اهرم (مرکز شهرستان تنگستان) در ۶۳ کيلومتري جاده بوشهر به بندرعباس واقع شده و براي رسيدن به سرچشمه اصلي آن بايد يک مسير خاکي 2 کيلومتري را طي کنيد. اين چشمه داراي دو استخر و ۱۰ حمام است. خوشبختانه طي سالهاي اخير به اين چشمه آب گرم و فضاي اطراف آن توجه ويژهاي شده که باعث افزايش تعداد بازديدکنندگان از آن شده است.
آبگرم محلات (مرکزي)
در فاصله 15 کيلومتري شمال شرق محلات در ارتفاعات بلند منطقه، چشمه آبگرم محلات قرار دارد که از معروفيت خاصي برخوردار است. چشمههاي آبگرم محلات شامل شش چشمه به نامهاي شفا، دنبه، سليمانيه، سودا، حکيم و روماتيسم است. درجه حرارت آب اين چشمه ۵۰ درجه سانتىگراد است و افرادى که به بيمارى ريوى و قلبى مبتلا هستند نبايد از آب اين چشمه استفاده کنند. دوره استفاده از آبگرم محلات در فصل بهار و به ويژه تابستان است. دسترسي به اين چشمه از دو طريق ممکن است: از طريق جاده دليجان و جاده اصلي قم ـ اصفهان. در اين مکان تعداد زيادى مسافرخانه، حمام خصوصى و مهمانپذير قرار دارد که سالانه ميزبان جمعيت کثيري از گردشگران است. همچنين يک واحد مهمانسراى جهانگردى نيز وجود دارد که از امکانات رفاهى مناسب برخوردار است.
آبگرم فلکده ( مازندران)
«فلکده» منطقه اي در تنکابن است و شهرتش را از چشمه آبگرمي دارد که در دل جنگلهاي کاج و سرو زيبا مي جوشد. تفاوت اين چشمه آبگرم نسبت به ساير آبگرمهاي منطقه، نداشتن گوگرد است که بوي بد را از آن گرفته و خاصيت شرب هم دارد. براي دستيابي به اين چشمه بعد از گذر از روستاي ليره سر، از توابع شهرستان تنکابن بايد مسير جنگلي بسيار زيبايي را به مدت تقريبي ۲ ساعت طي کرد (البته جاده خاکي است و شيب بسيار تندي دارد) بعد از آن به پرورشگاه ماهي قزل آلا مي رسيد و پس از آن، در انتهاي جاده، کلبههاي چوبي قرار دارد که براي اقامت گردشگران در نظر گرفته شده؛ در سمت غربي اين کلبهها دره کوچکي به عمق تقريبي ۱۰ تا ۱۵ متر وجود دارد که در پايين آن رودخانه اي در جريان است، بعد از پايين رفتن از مسير پاکوب به محل آبگرم مي رسيد و مي توانيد پس از طي مسافتي تقريبا طولاني، لختي در گرماي چشمه بياساييد و خستگي در کنيد.
آبگرم دلفان ( لرستان)
چشمه آبگرم شهرستان دلفان در استان لرستان به عنوان يک جاذبه گردشگري سلامت و درمان، همچون الماسي در دامنههاي رشته کوه زاگرس ميدرخشد. اين چشمه در60 کيلومتري غرب شهر نورآباد و در بين دو رشته کوه «گله» و «سفيدکوه» در زاگرس واقع شده و به عنوان يک مکان در حوزه گردشگري درماني، همه ساله پذيراي هزاران گردشگر و دوستدار طبيعت است. به گفته کارشناسان بهداشتي و ميراث فرهنگي، اين چشمه طبيعي به لحاظ داشتن مواد معدني در التيام دردهاي مزمن موثر است و بسياري از بيماران براي درمان با استفاده از اين چشمه معدني به اين منطقه سفر ميکنند. قرار است اين چشمه آبگرم به منطقه نمونه گردشگري استان ايلام تبديل شود.
آبگرم قلعهکندي ( آذربايجان شرقي)
آب گرم «قلعه کندي» در استان آذربايجان شرقي شهرستان کليبر واقع شده و به دليل قرار گرفتن در منطقه گردشگري و جنگلهاي ارسباران و نزديکي به رود مرزي ارس و سد خداآفرين، گردشگران زيادي را از داخل و خارج از کشور از جمله جمهوري آذربايجان و ارمنستان جذب ميکند. اين آب گرم خاصيت درماني زيادي دارد و براي درمان بيماري روماتيسم بسيار مفيد و موثر است. دماي آبگرم «قلعه کندي» در چشمه اصلي به حدود ۷۵ تا ۸۰ درجه مي رسد. در بين اين چشمهها آبگرمي با نام «يلسوئي» وجود دارد که دمايش ملايمتر از بقيه و خاصيت درماني اش بيشتر از بقيه است. براي رسيدن به اين چشمههاي جوشان، دو راه وجود دارد: مسير تبريز – کليبر – قلعه کندي و مسير تبريز – اهر – هوراند –آبش احمد – قلعه کندي. همچنين از اردبيل نيز براي رسيدن به آن، بايد جاده اردبيل – پارس آباد- سه راهي قره آغاج – آبش احمد – قلعه کندي را طي کرد.
بازار